ΑΝΔΡΕΑΣ ΝΕΝΕΔΑΚΗΣ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΝΕΝΕΔΑΚΗΣ (1918-2006)

(Νεκρολογία – Χρονολόγιο)

Την Τετάρτη (22/11/2006) το πρωί έφυγε από τη ζωή ο Ρεθεμνιώτης λογοτέχνης Ανδρέας Νενεδάκης σε ηλικία 87 ετών. Αντιστάθηκε μέχρι τέλους στα αλλεπάλληλα χτυπήματα  κατά της υγείας του με το ίδιο σθένος και την ίδια μαχητικότητα που τον χαρακτήριζε σε όλη του τη ζωή.  Μια ζωή γεμάτη διώξεις και ταλαιπωρίες, οι οποίες όμως δεν στάθηκαν  ικανές να κάμψουν το ηθικό του και να τον κάνουν να συμβιβαστεί. Γνώρισε όλα τα ξερονήσια, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις φυλακές της μεταπολεμικής περιόδου. Γνώρισε τη  σκληρότητα και την ανέχεια της ξενιτιάς κατά την αυτοεξορία του στη Γαλλία και στη Σουηδία στη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών.

Ως λογοτέχνης ο Ανδρέας Νενεδάκης δεν είναι τυχαίος. Με 27 βιβλία και ένα κρατικό βραβείο μυθιστορήματος στο ενεργητικό του δικαιολογημένα μπορούμε να τον κατατάξουμε στην πρώτη γραμμή των σύγχρονων Ελλήνων λογοτεχνών. Ως Ρεθεμνιώτες μπορούμε να αισθανόμαστε υπερήφανοι για τη Ρεθεμνιώτικη καταγωγή του. Το Ρέθυμνο κατέχει κυρίαρχη θέση στο έργο του, ιδιαίτερα αυτό των τελευταίων χρόνων. Συγκαταλέγεται επάξια σ’ εκείνους τους λίγους και εκλεκτούς, που κατά τον Παντελή Πρεβελάκη είναι  πάντα χρειαστοί για να βαστιέται τ’ όνομα του Ρεθέμνους ακατάλυτο. Όμως το Ρέθυμνο δεν του οφείλει χάριτες μόνο για το συγγραφικό του έργο. Σ’ αυτόν οφείλει και τον περίφημο αναγεννησιακό πίνακα της πόλης του Ρεθύμνου, τον οποίο όχι μόνο ανακάλυψε στο Λονδίνο, αλλά και φρόντισε να αγοραστεί και να έρθει στην πόλη μας. Έτσι το Ρέθυμνο απόκτησε μια πιστή ζωγραφική απεικόνιση των αρχών του 17^ου αιώνα, πράγμα που καμιά άλλη ελληνική πόλη δεν διαθέτει. Επίσης του οφείλει το μεγάλο εικαστικό γεγονός των ετών 1976 και 1977 κατά το οποίο έφερε στο Ρέθυμνο όλους τους μεγάλους Έλληνες ζωγράφους της εποχής με εκθέσεις των έργων τους στα καταστήματα της προκυμαίας και του λιμανιού.

Ελπίζουμε ο Δήμος Ρεθύμνης να του αναγνωρίσει αυτή την προσφορά και να τον τιμήσει δίνοντας το όνομά του σ’ ένα δρόμο της πόλης.

Παραθέτουμε χρονολόγιο με τους κυριότερους σταθμούς της ζωής του.

1918 Γεννιέται στο Ρέθυμνο απέναντι από τα τούρκικα μεζάρια, κοντά στο ξενοδοχείο «Ο Παράδεισος».

1921-22 Τα αρσενικά της οικογένειας μετακομίζουν στην Ασή Γωνιά ακολουθώντας τον πατέρα τους που φυγοδικούσε λόγω της συμμετοχής του στο κίνημα της 21^ης Νοεμβρίου 1921.

1923 Φοιτά στο ιδιωτικό σχολείο της Αμαλίας Μανουσάκη και από το 1925 συνεχίζει στο λεγόμενο μέχρι και σήμερα Τούρκικο σχολειό.

1935 Αποβάλλεται για ένα μήνα από το Γυμνάσιο λόγω της φανερής στάσης του υπέρ του κινήματος του ’35.

1936 Παίρνει το πρώτο του λογοτεχνικό βραβείο σε διαγωνισμό ποίησης με θέμα το Αρκάδι. Τον Νοέμβρη του ίδιου χρόνου συμμετέχει στα Α΄ Αρκάδια, όπου καταλαμβάνει την Τρίτη θέση στο αγώνισμα των 800 μέτρων

1938-40 Βιοπαλεύει στην Αθήνα.

1941 Μέσω Τουρκίας φεύγει για τη Μέση Ανατολή.

1942-43 Ελ Αλαμέιν.

1944 Συμμετέχει στο κίνημα της Μέσης Ανατολής και καταδικάζεται σε θάνατο.

1946 Αμνηστεύεται και επιστρέφει στην Αθήνα.

1946-47 Προσπάθεια σταδιοδρομίας στο εμπόριο.

1947-52 Εξορίες και φυλακές: Ικαρία, Μακρόνησος, Γιούρα, Άη Στράτης, φυλακές Αβέρωφ και Μυτιλήνης.

1953 Προσπαθεί να επιβιώσει οργανώνοντας εκθέσεις ζωγραφικής στη γκαλερί «Κεραία».

1954 Εκδίδεται το πρώτο του βιβλίο. Το μυθιστόρημα Μπιρ Χακίμ.

1959 Εκδίδεται το μυθιστόρημα Άσπροι φράχτες.

1960 Εκδίδεται το μυθιστόρημα Τα πορτοκάλια είναι πικρά τον Οχτώβρη.

1962 Εκδίδεται το βιβλίο Οι μαργαρίτες του Αγίου, με διηγήματα της εξορίας και της φυλακής. Την ίδια χρονιά γίνεται μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Λογοτεχνών, από την οποία παραιτείται το 1974.

1964 Παντρεύεται τη ζωγράφο Έλλη Κομνηνού. Την ίδια χρονιά εκδίδεται το ημερολόγιο της Γιούρας με τον τίτλο Απαγορεύεται.

1965 Εκδίδεται το βιβλίο του Ο ζωγράφος Τσίγκος στον πόλεμο και στη φυλακή.

1967 Φεύγει κρυφά για το Παρίσι όπου επιβιώνει δύσκολα.  Το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου γεννιέται ο γιος του Νικόλας. Για τη ζωή του στο Παρίσι θα εκδώσει το 1984 το βιβλίο, Ο Σηκουάνας το σπίτι μου.

1968 Μετά τα γεγονότα του Γαλλικού Μάη εγκαθίσταται οικογενειακώς στη Στοκχόλμη της Σουηδίας. Για τη ζωή του στη Στοκχόλμη θα εκδώσει το 1981 το βιβλίο, Οι χωροφύλακες της Στοκχόλμης.

1969 Εκδίδεται στα σουηδικά το βιβλίο του Μαύρος Απρίλης.

1970 Εκδίδεται στη Σουηδία μελέτη του για τον Κρητικό Πόλεμο.

1973 Λίγο πριν την πτώση της δικτατορίας επιστρέφει στην  Ελλάδα και αποσύρεται στο Νευς Αμάρι, το χωριό της μάνας του. Εκδίδεται το μυθιστόρημά του Δέκα γυναίκες.

1974 Μετά την πτώση της δικτατορίας επιστρέφει στη Αθήνα και ασχολείται επαγγελματικά με τη διοργάνωση εκθέσεων ζωγραφικής μιας και έχει πολλούς φίλους στους καλλιτεχνικούς κύκλους. Την ίδια χρονιά εκδίδονται και τα βιβλία του Μαύρος Απρίλης (στα Ελληνικά) και Το παληκάρι με διηγήματα της φυλακής.

1976 Εκδίδεται το μυθιστόρημα, Το χειρόγραφο της Σχολής Καλών Τεχνών.

1976-77 Τον Ιούλιο του 1976 και 1977 οργανώνει με μεγάλη επιτυχία στο Ρέθυμνο το Εικαστικό Φεστιβάλ Κρήτης στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι μεγάλοι έλληνες ζωγράφοι της εποχής.

1978 Εκδίδεται στα Αγγλικά και Γερμανικά το βιβλίο Ρέθυμνο.

1979 Εκδίδεται σε κριτική έκδοση ο Κρητικός Πόλεμος του Μαρίνου Τζάνε Μπουνιαλή. Ένα πραγματικό τόλμημα και κατόρθωμα για κάποιον που δεν είναι φιλόλογος. Την ίδια χρονιά εκδίδεται και το λεύκωμα με συλλογή παλαιών κρητικών φωτογραφιών.

1980 Εκδίδεται το βιβλίο, Fortetza di Retimo.

1981 Εκδίδεται το βιβλίο, Οι χωροφύλακες της Στοκχόλμης.

1982 Εκδίδεται το βιβλίο, Ο εφεδροπατέρας, για την Αντίσταση στην Κρήτη και για τον συνταγματάρχη Ανδρέα Παπαδάκη.

1983 Ανακαλύπτει στο Λονδίνο τον γνωστό πίνακα του Ρεθύμνου, τον οποίο αγοράζει με την οικονομική βοήθεια του Ρεθεμνιώτη (από την Καλή Συκιά) ομογενή της Αμερικής Παύλου Σταυρουλάκη. Ο πίνακας παραδόθηκε στο Δήμο Ρεθύμνης και κοσμεί το γραφείο του δημάρχου. Εκδίδεται το βιβλίο, Ρέθεμνος: Τριάντα αιώνες πολιτεία.

1984 Εκδίδονται τα βιβλία,  Οι χωροφύλακες της Στοκχόλμης και Αριστείδης Σταυρουλάκης (αδελφός του Παύλου που προαναφέρθηκε).

1986 Του απονέμεται ύστερα από πρόταση του Νικηφόρου Βρεττάκου, τιμητική σύνταξη Λογοτέχνη.

1991 Εκδίδεται το μυθιστόρημα Οι Βουκέφαλοι, με το οποίο κερδίζει το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος.

1994 Βραβεύεται με το βραβείο Ελληνοτουρκικής Φιλίας Αμπντί Ιπεκσί για το μυθιστόρημά του Οι Βουκέφαλοι.

1995 Εκδίδεται το χρονικό Παράλληλα με τον Ρ.

1996 Εκδίδεται το βιβλίο, Γεώργιος Νενεδάκης.

1997 Εκδίδεται στα αγγλικά η βιογραφία του από τον Michael Herzfeld καθηγητή του Πανεπιστημίου του Harvard.

1999 Εκδίδεται το μυθιστόρημα Άδεια ηνιοχείας.

2004 Εκδίδεται η συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο, Η Αλισσάβη.

2006 Πεθαίνει στην Αθήνα.

Γιάννης Ζ. Παπιομύτογλου

(Δημοσιεύθηκε στην Κρη Επιθεώρηση της 24-11-2006)