ΤΕΛΕΤΕΣ ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΚΡΗΤΗ

Ασπασίας Παπαδάκη

Cerimonie religiose e laiche nell’isola di Creta durante il dominio veneziano

(Θρησκευτικές και κοσμικές τελετές στη βενετοκρατούμενη Κρήτη)

Το φαινόμενο της μετάφρασης και κυκλοφορίας ξένων βιβλίων στα ελληνικά είναι συχνότατο και ευρύτατα διαδεδομένο. Εκείνο που σπανίζει είναι το αντίθετο, δηλαδή ελληνικά βιβλία να μεταφράζονται σε ξένες γλώσσες και να κυκλοφορούν στο εξωτερικό. Το φαινόμενο σπανίζει ακόμη περισσότερο όταν δεν πρόκειται για λογοτεχνικά κείμενα, αλλά επιστημονικά. Σ’ αυτήν την τελευταία κατηγορία εμπίπτει και η περίπτωση της μετάφρασης και κυκλοφορίας στα ιταλικά του βιβλίου της Ασπασίας Παπαδάκη, Θρησκευτικές και κοσμικές τελετές στη βενετοκρατούμενη Κρήτη. Το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει το 1995 και αποτελεί τη διδακτορική διατριβή της συγγραφέως. Ακριβώς δέκα χρόνια μετά κυκλοφόρησε και στα ιταλικά από το Centro Italiano di Studi sull’Αlto Medioevo με τον τίτλο Cerimonie religiose e laiche nell’isola di Creta durante il dominio veneziano.

Στο βιβλίο, όπως μαρτυρεί και ο τίτλος του, γίνεται εκτενής και αναλυτική περιγραφή των τελετών που λάμβαναν χώρα στην Κρήτη και κυρίως στον Χάνδακα κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας. Οι εορτές διακρίνονται σε θρησκευτικές και σε κοσμικές ή λαϊκές. Στις πρώτες περιλαμβάνονται: Η εορτή του Αγίου Τίτου, η εορτή του Αγίου Μάρκου, οι εορτές των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων, η εορτή του Πάσχα, η εορτή της Αγίας Δωρεάς (Corpus Domini), οι λιτανείες που γίνονταν σε περίπτωση σεισμού και τέλος η περιφορά στον Χάνδακα της εικόνας της Παναγίας της Μεσοπαντίτισσας. Στις κοσμικές τελετές περιλαμβάνονται: Το Καρναβάλι, στη διάρκεια του οποίου οργανώνονταν οι γκιόστρες, δηλαδή το κονταροχτύπημα πάνω σε άλογα, αγώνισμα πολύ δημοφιλές στο λαό. Άλλο, επίσης δημοφιλές αγώνισμα, ήταν το πάλιο, το οποίο είχε ιπποδρομικό χαρακτήρα και είχε θεσπιστεί σε ανάμνηση της καταστολής της επανάστασης του Αγίου Τίτου. Σε ανάμνηση της καταστολής της ίδιας επανάστασης θεσπίστηκε και η εορτή του κήπου, δηλαδή καθιερώθηκε να φυτεύεται κάθε χρόνο στις 10 Μαΐου ένας κήπος στον Χάνδακα.

Η ιταλική έκδοση δεν είναι μια απλή μεταφορά της ελληνικής στα ιταλικά, αλλά πρόκειται βελτιωμένη έκδοση με προσθήκες στο περιεχόμενο και στη βιβλιογραφία νέων στοιχείων που προέκυψαν κατά τη δεκαετία που μεσολάβησε από την πρώτη έκδοση μέχρι σήμερα.

Για την έκδοση χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένη βιβλιογραφία ελληνική και ξένη, αλλά κυρίως ερευνήθηκε τεράστιος όγκος ανέκδοτου αρχειακού υλικού που αναφέρεται στη βενετοκρατούμενη Κρήτη και φυλάσσεται σε Βιβλιοθήκες και Αρχεία της Ιταλίας όπως το Archivio di Stato di Venezia, το Museo Civico Correr, τη Biblioteca Marciana, τη Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze κ.ά.

Θεωρώ πως η επιλογή ενός έργου για να μεταφραστεί σε μια ξένη γλώσσα είναι στοιχείο αναγνώρισης της αξίας του και περιποιεί ιδιαίτερη τιμή στον συγγραφέα.

Γιάννης Ζ. Παπιομύτογλου

*Δημοσιεύθηκε στην Κρ. Επιθ. Της 7-9-2005