ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΔΗΜΑΡΧΟΙ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ (ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ) (Μέρος 2ο)

ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΔΗΜΑΡΧΟΙ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ (1898–1913)

(Μέρος 2^ο)

Του Γιάννη Ζ. Παπιομύτογλου

Οι εκλογές του 1901

Η επόμενη ανάδειξη δημοτικών αρχών στο νομό Ρεθύμνης, μετά από εκείνη του Μαρτίου του 1900, που είδαμε στο προηγούμενο σημείωμα, έγινε στα τέλη του 1901.

Το Δ/γμα προκήρυξης των
εκλογών της 18/11/1901. 

Ο δημοτικός νόμος του Φλεβάρη του 1900 προέβλεπε στο άρθρο 15 τριετή θητεία για τις δημοτικές αρχές και κατά συνέπεια η επόμενη ανάδειξή τους θα έπρεπε να γίνει τον Μάρτιο του 1903.
Όμως ο νέος δημοτικός νόμος[1], που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 1901, προέβλεπε στο άρθρο 102 ότι η θητεία των διορισθέντων τον προηγούμενο χρόνο δημοτικών αρχόντων, λήγει ένα μήνα μετά τη δημοσίευσή του, δηλαδή στις 21 Σεπτεμβρίου 1901.  Στο ίδιο άρθρο προβλεπόταν ότι θητεία των νέων δημοτικών αρχών θα ήταν διετής.

Με τον νέο δημοτικό νόμο προβλέπονταν δύο κατηγορίες δήμων, οι αστικοί και οι επαρχιακοί. Αστικοί ορίστηκαν οι δήμοι Χανίων, Ρεθύμνης και Ηρακλείου ενώ επαρχιακοί όλοι οι υπόλοιποι. Ο συνολικός αριθμός τους για όλη την Κρήτη μειώθηκε από 86 σε 71, ενώ στο νομό Ρεθύμνης από 20 περιορίστηκαν σε 14[2]. Πέντε στην επαρχία Ρεθύμνης (Ρεθύμνης, Αρκαδίου, Ατσιποπούλου, Βρυσιναίων και Λαππαίων), τέσσερις στην επαρχία Μυλοποτάμου (Ανωγείων, Γαράζου, Ελευθερναίων και Μελιδονίου), τρεις στην επαρχία Αγίου Βασιλείου (Λάμπης, Μελάμπων και Φοίνικος), και δύο στην επαρχία Αμαρίου (Μέρωνος και Πανακραίων).

Σχόλιο της εφ."Επιθεώρησις"
για το κλίμα των εκλογών.

Βλέπουμε λοιπόν ότι καταργήθηκαν οι δήμοι Πηγής, Ρουστίκων, Αγίου Πνεύματος, Αποδούλου, Αυδανιτών και Δαμάστας, οι οποίοι συγχωνεύθηκαν με τους υπόλοιπους.

Και ο νέος νόμος, όπως και ο προηγούμενος, προέβλεπε διορισμό των δημάρχων και εκλογή των δημοτικών συμβούλων. Το μοναδικό προσόν για τους δημάρχους ήταν η γνώση ανάγνωσης και γραφής.

Οι εκλογές των δημοτικών συμβούλων προκηρύχτηκαν[3] και έγιναν στις 18 Νοεμβρίου, σύμφωνα με τον Εκλογικό Κώδικα[4], που καθόριζε τα της εκλογής των βουλευτών, των νομαρχιακών και των δημοτικών συμβούλων. Ο διορισμός των δημάρχων έγινε στις 18 Δεκεμβρίου 1901 με διάταγμα[5] του πρίγκιπα Γεωργίου. Κατά το διάστημα που μεσολάβησε από τη λήξη της θητείας των δημάρχων στις 21/9/1901 μέχρι τον διορισμό νέων, χρέη δημάρχου άσκησαν η δημαρχιακοί πάρεδροι, δηλαδή στο δήμο Ρεθύμνης ο Δημήτριος Λεφάκης.

Μετά τα αποτελέσματα των εκλογών των δημοτικών συμβουλίων[6] και το διάταγμα διορισμού των δημάρχων, οι δήμοι στον νομό Ρεθύμνης είχαν την ακόλουθη στελέχωση:

ΕΠΑΡΧΙΑ ΡΕΘΥΜΝΗΣ

·         Στον Δήμο πόλεως Ρεθύμνης παρέμεινε δήμαρχος ο Γισούφ Αληγιατζιδάκης.

Η σφραγίδα του Δήμου Ρεθύμνης και
η υπογραφή του Δημάρχου    
Γισούφ Αληγιατζιδάκη      

Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Εμμανουήλ Γοβατζιδάκης, Στυλιανός Π. Ζαχαρίου, Εμμανουήλ Ζωγραφάκης, Νικόλαος Καλογέννητος, Νικόλαος Λ. Κορωνάκης, Αλέξανδρος Μακρυποδάκης, Στέργιος Μανουράς, Πέτρος Δ. Μανουσάκης, Χαράλαμπος Παλαιτσάκης, Θεμιστοκλής Γ. Παπαδάκης, Μάρκος Περάκης, Μίνως Ε. Πετυχάκης, Εμμ. Σακόρραφος, Γεώργιος Ε. Σαουνάτσος, Χαράλαμπος Κ. Σπανδαγάκης, Πέτρος Ταταράκης, Αντώνιος Τριφύλλης, Δαμουλής Τσιριντανάκης, Κωνσταντίνος Χαλκιαδάκης, Χουσνή Βακογλάκης, Χασάν Βαρβαρεζάκης, Αλή Βαφή Σελιανάκης, Αλή Συναμεκάκης, Σεφκή Τσιτσεκάκης και Φαρχουδήν Χοτζάκης.

·         Στον Δήμο Αρκαδίου [Λούτρα (έδρα του δήμου), Αμνάτος, Αγία Παρασκευή, Αγία Τριάδα, Άγιος Δημήτριος, Άδελε, Αστέρι, Καβούσι, Καψαλιανά, Κυριάννα, Μαρουλάς, Μέση, Παγκαλοχώρι Πηγή, Πίκρι, Χαμαλεύρι, Χάρκια, Μονή Αρκαδίου, Μονή Αρσανίου], δήμαρχος παρέμεινε ο Γεώργιος Νικ. Βενιανάκης.

Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Χρήστος Δασκαλάκης, Σπυρίδων Μυγιάκης, Παναγιώτης Πωλιουδάκης, Ιωάννης Σμυρνάκης, Ανάστος Σπαντιδάκης, Χρήστος Στεφανάκης, Βασίλειος Ε. Τζαγκαράκης και Ιωάννης Ψαρουδάκης.

·         Στον Δήμο Ατσιποπούλου [Ατσιπόπουλο (έδρα του δήμου), Άγιος Ανδρέας, Βαρσαμόνερο Πάνω και Κάτω, Βεδέροι, Γάλλου, Γεράνι, Γωνιά, Καλονύκτης, Κούμοι, Μαλάκι Πάνω και Κάτω, Μονοπάρι, Παλαίλιμνος, Πρινές, Σαϊτούρες, Φραντζεσκιανά Μετόχια], δήμαρχος ο Παντελής Καλούδης.

Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Κωνσταντίνος Γ. Γαγάνης, Κωνσταντίνος Ηλιάκης, Αναγνώστης ή Ιωάννης Κατσαράκης, Κωνσταντίνος Λύτινας, Γεώργιος Δ. Μακρυλάκης, Εμμανουήλ Γ. Τζανιδάκης, Ιωάννης Γ. Χαλκιαδάκης και Γεώργιος Β. Χλαμπουτάκης.

Το χωριό Κούμοι, μετά από αίτηση των κατοίκων του, αποσπάστηκε από τον δήμο Ατσιποπούλου και προσαρτήθηκε στον δήμο Βρυσιναίων[7].

Στυλιανός Βαρδάκης

·         Στον Δήμο Βρυσιναίων [Χρωμοναστήρι (έδρα του δήμου), Αγία Ειρήνη, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Ευτύχιος, Αλμπάνη Μετόχι, Αμπελάκι, Αποθαμένου Μετόχι, Αρμένοι, Γεννή, Γουλεδιανά, Γιαννούδι, Καπεδιανά, Καρέ, Κάστελλος, Μύλοι, Μύρθιος, Μισίρια, Ξηρό Χωριό, Όρος, Πρασές, Ρουσοσπίτι, Σελλί, Σωματάς, Φωτεινού, Μονή Χαλεβή], δήμαρχος ο Στυλιανός Βαρδάκης.

Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Μιχαήλ Αγγελιδάκης, Νικόλαος Γιακουμιδάκης, Όθων Κ. Δρανδάκης, Ε.Δ. Ζακάκης, Μύρων Π. Καλησπεράκης, Τζανής Κοτσιφός, Αναγνώστης ή Δ. Παπαδάκης και Ιωάννης Πωλογιώργης.

Το χωριό Σωματάς, μετά από αίτηση των κατοίκων του, αποσπάστηκε από τον δήμο Βρυσιναίων και προσαρτήθηκε στον δήμο Ατσιποπούλου[8].

·         Στον Δήμο Λαππαίων [Αργυρούπολη (έδρα του δήμου), Άγιος Γεώργιος, Άγιος Κωνσταντίνος, Αλώνες, Αρκούδαινα, Αρολίθι, Βελονάδο, Βιλανδρέδο, Επισκοπή, Ζουρίδι, Καρωτή, Κάτω Πόρος, Κούφη, Μαρουλού, Μούνδρος, Μυριοκέφαλα, Νησί, Ρουμπάδο, Ρούστικα, Μονή Μυριοκεφάλων], δήμαρχος ο Ευστάθιος Σ. Παπαδάκης και από 23-10-1902 ο Χ"Ελευθέριος Κελαϊδής.

Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Εμμανουήλ Δαλέντζας, Γεώργιος Δαλιεράκης, Αναγνώστης Δασκαλοσηφάκης, Εμμανουήλ Ν. Κιουρτζιδάκης, Μιχαήλ Δ. Παπαμιχελάκης, Στυλιανός Μ. Παυλιδάκης, Αναγνώστης Σηφογιαννάκης και Γεώργιος Στραπατσάκης.

Τα χωριά Άγιος Γεώργιος, Άγιος Κωνσταντίνος, Ζουρίδι και Ρούστικα, μετά από αίτηση των κατοίκων τους αποσπάστηκαν από τον δήμο Λαππαίων και προσαρτήθηκαν στον δήμο Ατσιποπούλου[9].

ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

·         Στον Δήμο Λάμπης [Σπήλι (έδρα του δήμου), Αγαλιανού, Αγία Πελαγία, Νεύς  Άγιος Βασίλειος, Αγκουσελιανά, Ακτούντα, Ατσιπάδες, Βάτος, Δρυμισκος,  Κεραμέ, Κοξαρέ, Λάκκος, Λαμπινή, Λίγκρες, Μιξόρρουμα, Μουρνέ, Νταριβιανά, Ντιμπλοχώρι, Παλιόλουτρα, Τσικαλαριά, Φρατί], δήμαρχος ο Βαρδής Βαρδάκης. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Ιωάννης Γ. Βαβουράκης, Εμμ. Σ. Γυπαράκης, Γεώργιος Ν. Δουλγεράκης, Νικόλαος Καπετανάκης, Ιωάννης Γ. Κλειδάκης, Εμμ. Παπαγιαννάκης, Εμμ. Παπαδάκης, και Μαν. Γ. Σαββάκης.

·         Στον Δήμο Μελάμπων [Κρύα Βρύση (έδρα του δήμου), Άγιος Γαλήνης, Ακούμια, Άρδακτος, Βρύσες, Δουμαεργειό (Κεντροχώρι), Κισσός, Μέλαμπες, Ορνέ, Πλατανές, Σαχτούρια, Μονή Αγίου Πνεύματος], δήμαρχος ο Γ. Πετρακάκης.

Δεν γνωρίζουμε ποιοι εξελέγησαν Δημοτικοί Σύμβουλοι στον δήμο Μελάμπων.

Το χωριό Άρδακτος, μετά από αίτηση των κατοίκων του, αποσπάστηκε από τον δήμο Μελάμπων και προσαρτήθηκε στον δήμο Λάμπης[10].

·         Στον Δήμο Φοίνικος [Πλάκιάς (έδρα του δήμου), Άγιος Ιωάννης, Ασώματος, Γιαννιού, Καλή Συκιά, Λευκόγεια, Μαριού, Μύρθιος, Ροδάκινο, Σελλιά, Φοινικιάς,  Μονή Πρέβελη], δήμαρχος ο Σπυρίδων Γ. Μακρής.

Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Αναγνώστης Γιαννάς, Στυλιανός Γ. Γυπαράκης, Αντώνιος Δαρατσιανάκης, Στυλιανός Γ. Δημητρακάκης, Γεώργιος Α. Κουφάκης, Ιωάννης Α. Μαρκάκης, Γεώργιος Μπριλάκης, και Εμμανουήλ Ν. Χατζιδάκης.

Τα χωριά Άγιος Ιωάννης και Καλή Συκιά, μετά από αίτηση των κατοίκων τους, αποσπάστηκαν από τον δήμο Φοίνικος και προσαρτήθηκαν στον δήμο Λάμπης[11].

ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΜΑΡΙΟΥ

·         Στον Δήμο Μέρωνος [Μέρωνας (έδρα του δήμου), Νευς Αμάρι, Αντάνασσος (Παντάνασσα), Απόστολοι, Βισταγή, Βολιώνες, Βρύσες, Γέννα, Γερακάρι, Γουργούθοι, Ελένες, Θρόνος, Καλογέρου, Καρδάκι, Καρίνες, Μεσονήσια, Οψιγιάς, Πατσός, Σμιλές, Μονή Ασωμάτων], δήμαρχος ο Γ. Χατζιδάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Γεώργιος Κ. Γιαννακουδάκης, Αριστοτέλης Καλοειδάς, Λεωνίδας Γ. Λιουδάκης Γεώργιος Μ. Μαρκαντωνάκης, Ανδρέας Ν. Παπαδάκης, Βασίλειος Κ. Ρολόης, Κων. Γ. Στρατιδάκης και Αντώνιος Κ. Κουτάκης.

Μιχαήλ Ψαρουδάκης

·         Στον Δήμο Πανακραίων [Βυζάρι (έδρα του δήμου), Αγία Παρασκευή, 

      Άγιος Ιωάννης, Άνω Μέρος, Αποδούλου, Αποσέτι (Πετροχώρι), Άρδακτος, Βαθειακό, Δρυγιές, Κουρούτες, Λαμπιώτες, Λοχριά, Μοναστηράκι, Νίθαυρι, Πλατάνια, Πλάτανος, Ρίζικας, Σάτα, Φουρφουράς, Χωρδάκι], δήμαρχος ο Μύρων Λίτινας και από 23-10-1902 ο Μιχαήλ Ψαρουδάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Κων. Γ. Βαρούχας, Ζαχαρίας Κατσαντώνης, Νικόλαος Ι. Καφφάτος, Μιχαήλ Λέκκας, Αντώνιος Σ. Λύτινας, Γεώργιος Μικέλε, Στυλιανός Ι. Πατρικαλάκης και Μιλτιαδης Ι. Τσαχάκης.

ΕΠΑΡΧΙΑ ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ

·         Στον Δήμο Ανωγείων [Ανώγεια (έδρα του δήμου), Αΐμονας, Αξός,
    Αστυράκι, Δαμάστα, Ζου Λάκκος (Ζωνιανά), Καμαράκι, Καμαριώτης, Μετόχια Καμαριώτη, Σίσαρχα, Χώνος], δήμαρχος ο Ε. Βρέντζος.

Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Νικόλαος Ι. Βογιατζάκης, Βασίλειος Δαφέρμος, Ιωάννης Δραμουντάνης ή Λελές, Νικόλαος Γ. Ζωνός, Σάββας Κακουδάκης, Ιωάννης Ε. Καμάρης Σταμάτιος Ι. Παπαδάκης και Βασίλειος Γ. Σμπώκος.

Με διατάγματα του Ύπατου Αρμοστή τα χωριά Αστυράκι, Καμαράκι και Δαμάστα αποσπάστηκαν από τον Δήμο Ανωγείων και προσαρτήθηκαν στον δήμο Τυλίσσου Επαρχίας Μαλεβυζίου[12].

·         Στον Δήμο Γαράζου [Γαράζο (έδρα του δήμου), Άγιος Ιωάννης, Αγρίδια, Αλόϊδες, Ανεμόμυλος, Απλαδιανά, Ασυρώτοι (Κρυονέρι), Βενί, Βεργιτσανά, Επισκοπή, Θεοδώρα, Κάλυβος, Κεφάλι, Κλεψίμια (Δοξαρό), Κράνα, Κωστεφάνου, Λειβάδια, Μακρυγιάννη, Μουρτζανά, Μούσες, Νησί, Ομάλα, Σίσες, Τσαχιανά, Φαράτσι, Χελιανά, Μονή Βωσάκου, Μονή Δισκουρίου, Μονή Χαλέπας], δήμαρχος ο Δημ. Κούβος.

Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Μιχαήλ Βάμβουκας, Νικόλαος Βαρδιάμπασης, Αντώνιος Δαφνομήλης, Μιχαήλ Κεριμάκης, Χαρίδημος Πλουμής, Στυλιανός Π. Σκουλάς, Θωμάς Σωπασής και Χαριτάκης ή Παπαδάκης.

·         Στον Δήμο Ελευθερναίων [Μαργαρίτες (έδρα του δήμου), Αγγελιανά, Αναχουρδομέτοχα, Αλφά, Βεργιανά, Βιράν Επισκοπή, Νταλαμπέλο, Έρφοι, Καϊναρτζές (΄Αγιος Νικόλαος), Καλανταρέ, Καλλέργω, Κάμπου Μετόχια, Κυνηγιανά, Λαγκά, Ξουζανά, Ορθές, Πέραμα, Πλευριανά, Πρινές, Πρίνος, Ρούπες, Σκορδίλω, Σκουλούφια, Σταυρωμένου, Τριπόδων Κάτω και Πάνω], δήμαρχος ο Βασίλειος Δροσάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Ν.Ε. Αποστολάκης, Χρήστος Γ. Βεργάκης, Γ.Ι.  Καυγαλάκης, Νικ. Καυγαλάκης, Δημήτριος Λαγουδάκης, Ι. Μαυράκης, Ι.Φ. Παπαδάκης και Ιωάννης Π. Πουπάκης.

·         Στον Δήμο Μελιδονίου [Μελιδόνι έδρα του δήμου), Αβδελάς, Άγιος Μάμας, Αγυιά, Αλιάκες, Αυδανίτες, Αχλαδές, Βλυχάδα, Γαρίπα, Δαμαβόλου, Δαφνέδες, Εξάντη, Καλαμάς, Καστέλλι (Πάνορμο), Καστρί, Κεραμωτά, Κρασούνας, Λαμεριανά, Μελισσουργάκι, Μούντρος, Μπαλί, Πασαλίτες, Μπραχίμος, Ρουμελή, Σιριπιδιανά, Σκεπαστή, Χουμέρι, Μονή Μπαλή], δήμαρχος ο Στ. Γεωργιουδάκης.

Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Κωνσταντίνος Λαγουδάκης (γιατρός). Δεν γνωρίζουμε άλλους δημοτικούς συμβούλους στον δήμο Μελιδονίου.

(Δημοσιεύθηκε στην εφ. Ρέθεμνος φ. 21-1-2012)

---

[1] Νόμος αριθ. 411/1901 (Επίσημος Εφημερίς Κρητικής Πολιτείας (ΕΕΚΠ), φ. 58/Α/21-8-1901).

[2] Για τον καθορισμό των οικισμών που συγκροτούν τους δήμους του νομού Ρεθύμνης, βλ. ΕΕΚΠ, φ. 51/Γ/22-9-1901.

[3] Διάταγμα αριθ. 370/4-10-1901 (ΕΕΚΠ, φ. 78/Α/5-10-1901).

[4] Διάταγμα αριθ. 283/22-1-1901 (ΕΕΚΠ, φ. 4/Α/27-1-1901).

[5] Διάταγμα αριθ. 425/18-12-1901 (ΕΕΚΠ, φ. 69/Β/18-12-1901).

[6] Για τα αποτελέσματα των εκλογών στον νομό Ρεθύμνης, βλ. εφ. Κρητική Εφημερίς Ρεθύμνου, φ. 20/1-12-1901.

[7] Διάταγμα αριθ. 104/14-5-1902 (ΕΕΚΠ, φ. 21/Α/18-5-1902).

[8] Διάταγμα αριθ. 104/14-5-1902 (ΕΕΚΠ, φ. 21/Α/18-5-1902).

[9] Διάταγμα αριθ. 428/19-12-1901 (ΕΕΚΠ, φ. 92/Α/21-12-1901) και Διάταγμα αριθ. 104/14-5-1902 (ΕΕΚΠ, φ. 21/Α/18-5-1902).

[10] Διάταγμα αριθ. 104/14-5-1902 (ΕΕΚΠ, φ. 21/Α/18-5-1902).

[11] Διάταγμα αριθ. 52/27-3-1902 (ΕΕΚΠ, φ. 13/Α/3-3-1902).

[12] Διάταγμα αριθ. 6/25-1-1902 (ΕΕΚΠ, φ. 8/2-2-1902) και αριθ. 33/9-3-1902 (ΕΕΚΠ, φ. 12/21-3-1902).