ΔΡΟΜΟΣ ΑΜΑΡΙΟΥ (ΕΓΚΑΙΝΙΑ 1929)

ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΑΜΑΡΙΩΤΙΚΟΥ ΔΡΟΜΟΥ

(25-8-1929)

Του Γιάννη Ζ. Παπιομύτογλου

Στο φύλλο της Παρασκευής (11-12-09) της Κρητικής Επιθεώρησης δημοσιεύθηκε από τον Γ.Π. Εκκεκάκη μια φωτογραφία  της 26 Αυγούστου 1929, από την κατασκευή του κοινοτικού δρόμου του Μαρουλά, ο οποίος έγινε παροιμιώδης για τις στροφές του. Την φωτογραφία στέλνει ο επίσκοπος Ρεθύμνης Τιμόθεος Βενέρης στον Γενικό Διοικητή Κρήτης Γεώργιο Κατεχάκη, που είχε επισκεφθεί και είχε επιθεωρήσει τα έργα. Ο Τιμόθεος είχε προσωπικό ενδιαφέρον για την κατασκευή του δρόμου επειδή η θερινή του κατοικία ήταν στο Μαρουλά. Η παραπάνω φωτογραφία μου υπενθύμισε μια άλλη φωτογραφία που προηγείται χρονικά κατά μία μέρα και είναι από τα εγκαίνια του Αμαριώτικου δρόμου.

Το 1929 βρίσκεται στην κυβέρνηση το κόμμα των Φιλελευθέρων με πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Γενικός Διοικητής Κρήτης είναι, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο Γεώργιος Κατεχάκης, ο οποίος στις 24 Αυγούστου επισκέφθηκε το Ρέθυμνο, προκειμένου να εγκαινιάσει τον επαρχιακό δρόμο Ρέθυμνο – Αμάρι. Γνωρίζουμε όλοι οι Ρεθεμνιώτες πόσο αυτός ο δρόμος έχει ταλαιπωρήσει της επαρχία Αμαρίου. Έχουν περάσει πάνω από 100 χρόνια από την έναρξη της κατασκευής του και ακόμη και σήμερα μας απασχολεί ως πρόβλημα. Φαίνεται λοιπόν πως ολοκληρώθηκε τότε η διάνοιξή του μέχρι τη μονή Ασωμάτων και η σκυρόστρωσή του μέχρι τους Ποταμούς και ήλθε ο Γεν. Διοικητής να τον εγκαινιάσει. Την παραμονή των εγκαινίων ο Γεν. Διοικητής επισκέφθηκε και επιθεώρησε και άλλα έργα που βρίσκονταν σε εξέλιξη, όπως τον δρόμο του Μαρουλά που προαναφέραμε, το κτίριο που σήμερα στεγάζει το αρχαιολογικό μουσείο και τότε διαμορφωνόταν σε φυλακή και τον χώρο όπου επρόκειτο να ανεγερθεί το τελωνείο στο λιμάνι.

Τα εγκαίνια του Αμαριώτικου δρόμου έγιναν την Κυριακή 25 Αυγούστου στη Μονή Ασωμάτων και παραβρέθηκαν εκτός του Γεν. Διοικητή Κρήτης, ο επίσκοπος Ρεθύμνης Τιμόθεος, ο Νομάρχης Ανδρέας Μάρκελλος, ο γερουσιαστής Ευστράτιος Φωτάκης, οι βουλευτές Γ. Φραγκουδάκης και Γ. Τσαγρής κ.ά. Η εφημερίδες Δημοκρατία του Νίκου Ανδρουλιδάκη, και Κρητική Επιθεώρησις έχουν εκτενέστατα ρεπορτάζ από τα εγκαίνια, με πλήρη περιγραφή τόσο της διαδρομής όσο και των εγκαινίων, καθώς και των λόγων που εκφωνήθηκαν. Η Δημοκρατία αναφέρει ότι περί τους 2000 κάτοικοι των γύρω χωριών είχαν συγκεντρωθεί στη Μονή, ενώ η Κρητική Επιθεώρησις χαρακτηρίζει το γεγονός κοσμοϊστορικόν. Τους επισήμους υποδέχθηκε με σύντομο λόγο ο πολιτευτής Αμαρίου Ν. Ζερβός. Ακολούθησε δοξολογία στον ναό της Μονής, μετά το τέλος της οποίας εκφώνησε λόγο ο ηγούμενος της Μονής Αγαθάγγελος Λαγουβάρδος. Ακολούθως μίλησε ο εργολάβος του έργου μηχανικός Εμμ. Δερμιτζάκης, ο οποίος έκανε αναλυτικό απολογισμό των εργασιών. Στο τραπέζι που παρατέθηκε στη συνέχεια μίλησαν ο Επίσκοπος, ο γερουσιαστής Φωτάκης, ο Γεν. Διοικητής, ο δικηγόρος και δημοσιογράφος Νίκος Ανδρουλιδάκης, ο γιατρός Ιάκωβος Σταυρουλάκης, ο νομάρχης, ο εκ Χανίων δημοσιογράφος Εμμ. Μπακλατζής και τέλος ο Γ. Γεωρβασάκης απήγγειλε ποίημα με τίτλο «Ελπίδα».

Στη διάρκεια αυτής της σύναξης λήφθηκε η φωτογραφία που δημοσιεύουμε εδώ, η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί ως ιστορική. Πέρα από το γεγονός ότι συνδέεται με ένα σημαντικό γεγονός, όπως είναι η ολοκλήρωση ενός δρόμου, εικονίζει –πέρα από τους κρατικούς αξιωματούχους– πρόσωπα που αποτελούσαν την αφρόκρεμα της Κρητικής και ειδικότερα της Ρεθεμνιώτικης εφημεριδογραφίας. Από τη φωτογραφία απουσιάζει ο εκδότης και διευθυντής της εφημερίδας Βήμα Ρεθύμνης, ο οποίος ως αντιβενιζελικός είτε δεν προσκλήθηκε, είτε αν και προσκλήθηκε αρνήθηκε να παραστεί!

·    Πρώτος από δεξιά με τον αριθμό (1) ο Γεώργιος Ε. Γεωρβασάκης (1898-1971), Ρεθεμνιώτης βιβλιοπώλης, τυπογράφος, εκδότης εφημερίδων και δημοσιογράφος. Άνθρωπος που δικαιωματικά του ανήκει ο χαρακτηρισμός του λογίου. Δόκιμος ποιητής με τα ποιήματά του κατεσπαρμένα στις εφημερίδες της εποχής του. Μέχρι το 1945 δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά στο Ρέθυμνο διατηρώντας βιβλιοπωλείο και τυπογραφείο και εκδίδοντας τις εφημερίδες «Έρευνα» και «Νέα Κρήτη». Μετά την Κατοχή μετώκησε στα Χανιά όπου άσκησε την ίδια επαγγελματική δραστηριότητα του βιβλιοπώλη και τυπογράφου. Πρόσφατα τα παιδιά του Βαγγέλης και Μιχάλης, στους οποίους ανήκει η φωτογραφία που δημοσιεύουμε εδώ, συγκέντρωσαν και εξέδωσαν σε ένα τόμο τα ποιήματά του με γενικό τίτλο «Μια ζωή», όπου στη σελ. 97 δημοσιεύεται και το ποίημα «Ελπίδα» που προαναφέραμε.

·         Με τον αριθμό (2) ο Κορίνθιος Ανδρέας Μάρκελος, νομάρχης Ρεθύμνης από 4-12-1927 μέχρι 14-9-1929. Ως νομάρχης και πρόεδρος του Εφεδροταμείου πρωτοστάτησε στην ανέγερση του Γυμνασίου Αρρένων Ρεθύμνης. Οι Ρεθεμνιώτες σε αναγνώριση των υπηρεσιών του έδωσαν το όνομά του στον δρόμο που βρίσκεται ανατολικά του Γυμνασίου, το οποίο σήμερα ονομάζεται 1^ο Λύκειο Ρεθύμνου.

·         Δίπλα στον Μάρκελλο με τον αριθμό (3) ο Γενικός Διοικητής Κρήτης Γεώργιος Κατεχάκης (1881-1938) από την Πόμπια Ηρακλείου. Στρατιωτικός με συμμετοχή στον Μακεδονικό Αγώνα και στους Βαλκανικούς Πολέμους. Θερμός υποστηρικτής του Βενιζέλου, διετέλεσε Γενικός Διοικητής Θράκης (1922), Κρήτης (1929-1931) και υπουργός Στρατιωτικών (1924 και 1933).

·         Με τον αριθμό (4) ο δικηγόρος, εκδότης και δημοσιογράφος Νίκος Ανδρουλιδάκης (1896-1973). Εξέδωσε επί μια δεκαετία την εφημερίδα «Δημοκρατία» (1922-1932), η οποία γραφόταν στη δημοτική γλώσσα, γεγονός πρωτοποριακό για την εποχή εκείνη. Μετά τον πόλεμο (1949-1950) εξέδωσε και την εφημερίδα «Πολιτεία». Δεινός ρήτορας και μαχητικός αρθρογράφος κόσμησε με τα κείμενά του τον τοπικό τύπο.

·         Πίσω του με τον αριθμό (5) Τελώνης Ρεθύμνου Ανδρουλακάκης.

·         Με τον αριθμό (6) ο Βασίλης Καλαϊτζάκης (1889-1964), συνεκδότης με τον αδελφό του Γιάννη της εφημερίδας «Κρητική Επιθεώρησις». Στα πρώτα του βήματα εξέδωσε το 1908 την εφημερίδα «Ενωσις», ενώ επί σειρά ετών διετέλεσε Γενικός Γραμματέας του Δήμου Ρεθύμνης.

·         Στο άκρο αριστερά με τον αριθμό (7) ο ποιητής του Ρεθέμνους Γιώργης Καλομενόπουλος (1897-1963). Ως ιδιαίτερος Γραμματέας του Γενικού Διοικητή Κρήτης τον συνόδευσε κατά την επίσκεψή του στο Ρέθυμνο και έτσι εξηγείται η παρουσία του στη φωτογραφία.

·         Εμπρός δεξιά με τον αριθμό (8) ο Χανιώτης δικηγόρος Εμμανουήλ Μπακλατζής (1900-1971), διευθυντής και εκδότης της εφημερίδας «Παρατηρητής» Χανίων. Εξελέγη πολλές φορές βουλευτής Χανίων και διετέλεσε αντιπρόεδρος της Βουλής και Γενικός Διοικητής Κρήτης.

·         Τέλος εμπρός αριστερά με τον αριθμό (9) ο Στυλιανός Δρακάκης, φιλόλογος, εκδότης της εφημερίδας «Αστραπή» Ρεθύμνης (1925-1931). Αποτέλεσε κεντρικό ήρωα του βιβλίου «Άδεια ηνιοχείας» του Ανδρέα Νενεδάκη. Είναι ο μόνος από τους παλαιούς Ρεθεμνιώτες εφημεριδογράφους που δεν έχει τιμηθεί με έναν δρόμο της πόλης. Νομίζω πως είναι καιρός ο Δήμος να αποκαταστήσει αυτήν την παράλειψη.

(Δημοσιεύθηκε στην Κρητική Επιθεώρηση φ. 17853/31-12-2009)