ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΔΗΜΑΡΧΟΙ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ (ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ) (Μέρος 1ο)

ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΔΗΜΑΡΧΟΙ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ (1898–1913)

(Μέρος 1^ο)

Του Γιάννη Ζ. Παπιομύτογλου

Σε προηγούμενα σημειώματά μας σ’ αυτήν την εφημερίδα (φύλλα της 1^ης, 8^ης και 15^ης Οκτωβρίου 2011) είδαμε τις δημοτικές εκλογές που διενεργήθηκαν στο νομό Ρεθύμνης κάτω από Τουρκική κυριαρχία και συγκεκριμένα κατά το διάστημα 1879–1898. Στο σημερινό και στα επόμενα θα μας απασχολήσουν οι Δήμαρχοι και οι δημοτικές εκλογές της περιόδου της Αυτονομίας της Κρήτης, δηλαδή από το 1898 μέχρι το 1913.

Ο δήμαρχος των… Ρώσων (1898)

Από τις αρχές του 1897 υπάρχει στην Κρήτη στρατιωτική παρουσία των μεγάλων δυνάμεων, που σκοπό έχει την αποκατάσταση της τάξης και τη διατήρηση της ηρεμίας στο επαναστατημένο νησί, μέχρι να αποφασιστεί η τύχη και το μέλλον του. [1] τη διοίκηση του νομού από 23 Οκτωβρίου 1898 μέχρι 12 Ιουλίου 1899. Εκδόθηκαν συνολικά 244 διατάγματα, από τα οποία το δεύτερο με ημερομηνία 27-10-1898 αφορά στην «εκλογή» δημοτικών αρχόντων στην πόλη του Ρεθύμνου. Συγκεκριμένα κλήθηκαν οι προύχοντες της πόλης –χριστιανοί και μουσουλμάνοι– στο διοικητήριο για να προτείνουν 3 μουσουλμάνους για τη θέση του δημάρχου και 3 χριστιανούς για τη θέση του παρέδρου. Επίσης 6 χριστιανούς και 6 μουσουλμάνους για τις θέσεις των δημοτικών συμβούλων. Γισούφ Αληγιατζιδάκη[2]. Για τη θέση του παρέδρου τον Δημήτριο Λεφάκη, ενώ για δημοτικούς συμβούλους επέλεξε τους Επαμεινώνδα Καλομενόπουλο, Σπυρίδωνα Μιχελιδάκη, Νικόλαο Καλογέννητο, Πέτρο Ζαχαρίου, Αλή Βαφή Σελιανάκη, Χαϊδέρ Χατζημπεκυράκη, Χατζή Ακή Συναμεκάκη και Χουσεΐν Τσιτσεκάκη.
Από τους προταθέντες ο διοικητής Θ. δε Χιόστακ επέλεξε για τη θέση του δημάρχου τον
Στο νομό Ρεθύμνης τον ρόλο αυτό ανέλαβαν οι Ρώσοι, οι οποίοι με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Θεόδωρο δε Χιόστακ άσκησαν με διατάγματα (Ημερήσιες Διατάξεις)

Στους επαρχιακούς δήμους φαίνεται πως δεν διορίστηκαν δημοτικοί άρχοντες, αφού δεν υπάρχει καμιά αναφορά σ’ αυτούς  στις Ημερήσιες Διατάξεις του Χιόστακ.

Οι πρώτοι δήμαρχοι της Αυτονομίας (1900)

Ο πρίγκιπας Γεώργιος έφθασε στα Χανιά στις 9 Δεκεμβρίου 1898 και ανέλαβε ως Ύπατος Αρμοστής τη διακυβέρνηση της Κρήτης. Τον Φεβρουάριο του 1900 εκδίδει διάταγμα με τον δημοτικό νόμο, ο οποίος δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Κρητικής Πολιτείας[3].  Με τον νέο νόμο προβλεπόταν ο ίδιος αριθμός δήμων με το παρελθόν, δηλαδή 86 συνολικά για όλη την Κρήτη από τους οποίους οι 20 ανήκαν στον νομό Ρεθύμνης. Οι δήμοι διακρίνονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τον πληθυσμό τους, δηλαδή σε δήμους Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξης. Στο νομό Ρεθύμνης δήμος Α΄  τάξης ορίστηκε ο δήμος Ρεθύμνης, Β΄ τάξης ο δήμος Ατσιποπούλου, ενώ οι υπόλοιποι κατατάχθηκαν στην Γ΄ τάξη.

Για την ανάδειξη των δημοτικών αρχόντων το άρθρο 14 του δημοτικού νόμου προέβλεπε ότι οι δήμαρχοι και οι πάρεδροι διορίζονται από τον ηγεμόνα, ενώ οι δημοτικοί σύμβουλοι εκλέγονται από τον λαό. Όμως παρά το γεγονός ότι ο νόμος προέβλεπε ότι οι δημοτικοί σύμβουλοι είναι αιρετοί, ο πρίγκιπας Γεώργιος, που δεν διακρινόταν για τα δημοκρατικά του αισθήματα, μαζί με τον διορισμό των δημάρχων και των παρέδρων προχώρησε στον διορισμό και των δημοτικών συμβούλων[4]. Έτσι ένα μήνα μετά, δηλαδή τον Μάρτιο του 1900 ο Γεώργιος με τρία διατάγματα[5] διόρισε αντίστοιχα τους δημάρχους, τους παρέδρους και τους δημοτικούς συμβούλους ολόκληρης της Κρήτης. Μετά τους διορισμούς οι δήμοι του νομού Ρεθύμνης, αναφορικά με τα πρόσωπα που τους στελέχωσαν είχαν την ακόλουθη εικόνα[6]:

ΕΠΑΡΧΙΑ ΡΕΘΥΜΝΗΣ

Περιγραφή της σφραγίδας του
Δήμου Ρεθύμνης     

·         Στον Δήμο Ρεθύμνης, στον οποίο περιλαμβάνονταν τα Περιβόλια, τα Καστελλάκια και τα παραμένει δήμαρχος ο Γισούφ Αληγιατζιδάκης και πάρεδρος επίσης παραμένει ο Δημήτριος Λεφάκης. Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Ι.Α. Τσουδερός, Πέτρος Ζαχαρίου, Εμμ. Μιχελιουδάκης, Νικόλαος Καλογέννητος, Εμμ. Ζωγραφάκης, Επαμεινώνδας Καλομενόπουλος, Αντώνιος Τριφύλλης, Μαρίνος Μοάτσος, Θεμιστοκλής Παπαδάκης, Κ. Πετυχάκης, Α. Σαουνάτσος, Πέτρος Ταταράκης, Κ. Καυγαλάκης, Φίλιππος Βαλαρής, Φαρχουδήν Χοτσάκης, Αλή Καζαζαλιδάκης, Χουσνή Βακογλάκης, Αλή Σεφκή Τσιτσεκάκης, Αχμέτ Βετσήχ Χατζιδάκης, Μεχμέτ Ιρφανάκης, Χουσεΐν Σαριδάκης, Αλή Μπετριαγαδάκης, Αλή Βαφή Σελιανάκης, Αλή Συναμεκάκης.
      μετόχια Φουρφουριανού, Ρισβάνη και Καραμουσάδενας,

Γεώργ. Ν. Βενιανάκης

·         Στον Δήμο Αμνάτου, ο οποίος τον Ιούνιο του 1900 μετονομάσθηκε σε Δήμο Αρκαδίου[7] [Αμνάτος (έδρα του δήμου), Καβούσι, Καψαλιανά, Κυριάννα, Μέση, Πίκρι, Χάρκια, Μονή Αρκαδίου], δήμαρχος ο Γεώργιος Νικ. Βενιανάκης και πάρε­δρος ο Νικ. Καρινιωτάκης. Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Ηρακλής Κορνηλάκης, Ι. Παπαδάκης, Ι.Σ. Σαραντινάκης, Γ. Χορτάτσος, Νικ. Κανακάκης, Χρήστος Στεφανάκης, Χ. Μανουσογιαννάκης, και Εμμ. Παυ­λάκης

.

Στυλ. Κασσωτάκης

·       Στον Δήμο Αργυρουπόλεως, ο οποίος τον Ιούνιο του 1900 μετονομάσθηκε σε Δήμο Λαππαίων [Αργυρούπολη (έδρα του δήμου), Αρκούδαινα, Βιλανδρέδο, Επισκοπή, Καρωτή, Κάτω Πόρος, Κούφη, Μαρουλού, Μυριοκέφαλα, Όνυχας, Μονή Μυριοκεφάλων], δήμαρχος ο Στυλιανός Κασσωτάκης, και πάρεδρος ο Ανδρέας Γ. Μωράκης. Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Μιχαήλ Δ. Παπαμιχελάκης, Χ'' Εμμαν. Κελαϊδής, Ε. Πενθερουδάκης, Εμμ. Γκαγκαουδάκης, Εμμ. Δαλέντζας, Αναγνώστης Σηφογιαννάκης, Αναγνώστης Δασκαλοσηφάκης και Αναγνώστης Περιστεράκης.

·         Στον Δήμο Ατσιποπούλου [Ατσιπόπουλο (έδρα του δήμου), Άγιος Ανδρέας, Βαρσαμόνερο Πάνω και Κάτω, Βεδέροι, Γάλλου, Γεράνι, Γωνιά, Κάστελος, Μονοπάρι, Πρινές, Σωματάς, Φραντζεσκιανά Μετόχια], δήμαρχος ο Παντελής Καλούδης και πάρεδρος ο Αλής Χαροκοπάκης. Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Εμμαν. Μαρκουλάκης, Ιωάννης Δρανδά­κης, Χ'' Ζαχαρίας Τσουπάκης, Π. Επιτροπάκης, Χ'' Εμμαν. Παπα­δάκης, Ιωάννης Δρουλίσκος, Γεώργιος Μ. Μανουσάκης, Κων. Γ. Νικολακάκης, Ι.Α. Τσίχλης και Χουσεΐν Καραγιωτάκης.

·         Στον Δήμο Πηγής [Πηγή (έδρα του δήμου), Αγία Παρασκευή, Αγία Τριάδα, Άγιος Δημήτριος, Άδελε, Αστέρι, Λούτρα, Μαρουλάς, Παγκαλοχώρι, Χαμαλεύρι, Μονή Αρσανίου], δήμαρχος ο Παναγιώτης Μανωλιτζάκης[8] και πάρεδρος ο Γρηγόριος Περακάκης. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Ι. Τζεδάκης, Μ. Βροντάκης, Χ. Ζακάκης, Τζαφέρ Καζιξιδάκης, Αναγνώστης Νεάκης, Π. Πολιουδάκης, Διομ. Κουκάκης και Αναστ. Σπαντιδάκης.

 Σταυριανός Μπίρης

·         Στον Δήμο Ρουστίκων [Ρούστικα (έδρα του δήμου), Άγιος Γεώργιος, Άγιος Κωνσταντίνος, Αλώνες, Αρολίθι, Βελονάδο, Ζουρίδι, Καλονύκτης, Μαλάκι, Πάνω και Κάτω, Μούντρος, Νησί, Παλαίλιμνος, Ρουμπάδο[9], Σαϊτούρες, Μονή Ρουστίκων], δήμαρχος ο Σταυριανός Μπίρης, και πάρεδρος ο Αναγνώστης Ηλιομαρκάκης. Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Θεμ. Αγγελιδάκης, Χ'' Σπ. Παπαδάκης, Π. Σπανδαγάκης, Αναγνώστης Παπαδάκης, Νικ. Δρανδάκης, Αναγνώστης Τολυπάκης, Ι. Δασκαλάκης και Δημ. Βαγιώνης.

·         Στον Δήμο Χρωμοναστηρίου, ο οποίος τον Ιούνιο του 1900 μετονομάσθηκε σε Δήμο Βρυσιναίων [Χρωμοναστήρι (έδρα του δήμου), Αγία Ειρήνη, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Ευτύχιος, Άγιος Μάρκος, Αλμπάνη Μετόχι, Αμπελάκι, Ανώγεια, Αποθαμένου Μετόχι, Αρμένοι, Γουλεδιανά, Γιαννούδι, Καπεδιανά, Καρέ, Κούμοι, Μύλοι, Μισίρια, Μύρθιος, Ξηρό Χωριό, Όρος, Πρασές, Ρουσοσπίτι, Σελλί, Φωτεινού, Μονή Χαλεβή], δήμαρχος ο Κων. Κολυβάκης και πάρεδρος ο Παναγ. Βογιατζάκης. Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Παναγ. Βογιατζάκης, Χασάν Καμπεράκης, Ν. Δρουδάκης, Αναγνώστης Παπαδάκης, Ιω. Στεφανάκης, Σ. Βαρδάκης, Χουσεΐν Ομεράκης και Τζανής Κοτσιφός.

ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

·         Στον Δήμο Αγίου Πνεύματος [Άρδακτος (έδρα του δήμου), Αγαλιανού, Ακτούντα, Βάτος, Βρύσες, Δουμαεργειό (Κεντροχώρι), Δρυμισκος, Κεραμέ, Κισσός, Κούμια, Λίγκρες, Πλατανές, Μονή Αγίου Πνεύματος],  δήμαρχος ο Μιχαήλ Λαμπαρδάκης και πάρεδρος ο Στυλιανός Περισάκης. Δημοτικοί σύμβουλοι οι: Στ. Καλογεράκης, Κ. Αντωνιουδάκης, Εμ­μ. Παπαγιαννάκης, Γ.Κ. Παπαδάκης, Μ. Μαρκάκης, Ι. Μουλακάκης, Εμμ. Χλιαουτάκης και Αναγνώστης Μηλιδάκης.

·         Στον Δήμο Λάμπης (Σπήλι (έδρα του δήμου), Αγία Πελαγία, Άγιος Βασίλειος, Άγιος Ιωάννης, Αγκουσελιανά, Ατσιπάδες, Καλή Συκιά, Κοξαρέ, Λάκκος, Λαμπινή, Μιξόρρουμα, Μουρνέ, Νταριβιανά, Ντιμπλοχώρι, Παλιόλουτρα, Τσικαλαριά, Φρατί], δήμαρχος ο Αναγνώστης Τρανταλίδης και πάρεδρος ο Στυλ. Προκοπάκης. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Ε. Γ. Παπαδάκης, Ε. Δασκαλάκης, Μ. Βερναδάκης, Γ.Ν. Δουλγέρης, Ι. Παπαδόσηφος, Εμμ. Σ. Γυπαράκης, Οσμάν Φαφουλάκης και Νικ. Καπετανάκης.

·         Στον Δήμο Μελάμπων [Μέλαμπες (έδρα του δήμου), Άγιος Γαλήνης, Κρύα Βρύση, Ορνέ, Σαχτούρια], δήμαρχος ο Ιωάννης Βαβουράκης και πάρεδρος ο Αναγνώστης Μαμαλάκης. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Εμμ. Φωτάκης, Ζαχαρίας Αυγουστάκης, Μ. Καραμανωλάκης, Γ. Πετρακάκης, Εμμ. Σπιθάκης, Ν.Κ. Βαβουράκης,

Σπυρίδων Γ. Μακρής

      Εμμ. Αποστολάκης και Γεώργιος Χ. Ροδαράκης.

·         Στον Δήμο Φοίνικος [Σελλιά (έδρα του δήμου), Ασώματος, Γιαννιού, Λευκόγεια, Μαριού, Μύρθιος, Ροδάκινο, Μετόχι Φοινικιάς, Νεοχώρι, Μονή Πρέβελη], δήμαρχος ο Σπυρίδων Γ. Μακρής και πάρεδρος ο Παύλος Μαμάλιος. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Στ. Δημητρακάκης, Αναγνώστης Γιαννάς, Ν.Γ. Παπαδάκης, Αναγνώστης Καλογεράκης, Αναγνώστης Φραγκιουδάκης, Αναγνώστης Κουφάκης, Αναγνώστης Στεφανάκης, Στυλιανός Γυπαράκης.

ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΜΑΡΙΟΥ

Γεώργιος Εμμ. Ψαρουδάκης

·         Στον Δήμο Αποδούλου [Αποδούλου (έδρα του δήμου), Αγία Παρασκευή, Άγιος Ιωάννης, Άνω Μέρος, Άρδακτος, Βαθειακό, Δρυγιές, Κουρούτες, Λοχριά, Νίθαυρι, Πλάτανος, Ρίζικας, Σάτα, Χωρδάκι], δήμαρχος ο Γεώργιος Εμμ. Ψαρουδάκης και πάρεδρος ο Ιωάννης Περακάκης. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Ελευθ. Χατζηδάκης, Γρηγ. Α. Πλατύρραχος, Τίτος Καπαρός, Αντ. Μπικάκης, Ι. Φωτάκης, Ι. Αλησανδράκης, Ι. Στεργιάκης και Α. Λεμονάκης.

·         Στον Δήμο Μέρωνος [Μέρωνας (έδρα του δήμου), Αντάνασσος (Παντάνασσα), Αποστόλοι, Βολιώνες, Γέννα, Γεννή, Γερακάρι, Ελένες, Θρόνος, Καλογέρου,  Καρίνες, Κλησίδι, Μεσονήσια, Πατσός, Βένι], δήμαρχος ο Γεώργιος Λαγκουβάρδος και πάρεδρος ο Εμμανουήλ Πορτάλιος. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Γ. Χατζηδάκης, Γ. Προκοπής, Αναγνώστης Φασουλάς, Εμμαν. Αρχοντάκης, Πολυζώης 

Σταμάτιος Ρολόγης

      Σημαντήρης, Γ. Κουτελιδάκης, Αχμέτ Μπούστης, Λεωνίδας Γ. Λιουδάκης.

·         Στον Δήμο Μοναστηρακίου, ο οποίος τον Ιούνιο του 1900 μετονομάσθηκε σε Δήμο Πανακραίων [Μοναστηράκι (έδρα του δήμου), Νευς Αμάρι, Αποσέτι (Πετροχώρι), Βυζάρι, Βρύσες, Γουργούθοι, Καρυδάκι, Λαμπιώτες, Μπισταγή, Οψιγιάς, Πλατάνια, Σμιλές, Φουρφουράς, Μονή Ασωμάτων] δήμαρχος ο γιατρός Σταμάτιος Ρολόγης και πάρεδρος ο Μύρων Λίτινας. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Αστρινός Βερνάρδος, Εμμαν. Γ. Δρυγιαννάκης, Νικόλαος Ι. Καφάτος, Κων. Γ. Βαρούχας, Γ. Φραγκάκης, Ν. Σκουλούδης, Στ. Τζουλάκης και Μ. Λεκάκης.

ΕΠΑΡΧΙΑ ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ

·         Στον Δήμο Ανωγείων [Ανώγεια (έδρα του δήμου), Αξός, Αστυράκι, Ζου Λάκκος (Ζωνιανά), Καμαράκι, Καμαριώτης, Λειβάδα, Μετόχια Καμαριώτη, Σίσαρχα], δήμαρχος ο Γεώργιος Σφακιανάκης και πάρεδρος ο Κ.Β. Καλλέργης. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Βασ. Σκουλάς, Ν. Κεφαλογιάννης, Γ. Ζωνός, Εμμ. Β. Σταυρακάκης, Ιωάννης Ε. Καμάρης, Ν. Σπιθούρης, Εμμ. Ξυλούρης, Μ. Κάββαλος.

·         Στον Δήμο Αυδανιτών [Αλιάκες (έδρα του δήμου), Αβδελάς, Άγιος Ιωάννης, Άγιος Μάμας, Αργουλιό, Αυδανίτες, Γαρίπα, Δαμαβόλου, Δαφνέδες, Επισκοπή, Καστρί, Κεραμωτά, Κεφάλι, Μούντρος, Μούσες], δήμαρχος ο Ι. Χατζηδάκης και πάρεδρος ο Γ. Αρχοντάκης. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Αντ. Δαφνομήλης, Αντ. Α. Σαρής, Γ. Ρουσάκης, Εμμ. Καπνάκης, Γ. Βαλεργάκης, Α. Τζανιδάκης, Γρηγ. Γοργοράπτης και Εμμαν. Πανταλός.

·         Στον Δήμο Γαράζου [Γαράζο (έδρα του δήμου), Ανεμόμυλος, Απλαδιανά, Βενί, Κάλυβος, Κλεψίμια (Δοξαρό), Κράνα, Λειβάδια, Μουρτζανά, Νησί, Ομάλα, Φαράτσι, Χελιανά, Μονή Δισκουρίου], δήμαρχος ο Δημ. Κούβος και πάρεδρος ο Γ. Πλουμής. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Ν.Π. Σκουλάς, Μ. Χατζηδάκης, Μ. Βογιατζής, Ι. Κιαγιαδάκης, Σ. Νικηφόρος, Αναγνώστης Χαριτάκης, Δ. Κλάδος, Αντών. Πλουμής.

·         Στον Δήμο Δαμάστας [Δαμάστα (έδρα του δήμου), Αγρίδια, Αΐμονας, Αλόϊδες, Ασυρώτοι (Κρυονέρι), Βεργιτσανά, Θεοδώρα, Κωστεφάνου, Μακρυγιάννη, Μάραθος, Σίσες, Τσαχιανά, Φόδελε, Χώνος, Μονή Αγίου Παντελεήμονος, Μονή Βωσάκου, Μονή Χαλέπας], δήμαρχος ο Δημ. Ρασούλης και πάρεδρος ο Αστρινός Νικολουδάκης. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Εμμ. Παπαδάκης, Ν. Σταματάκης, Αντ. Σαρρής, Αναγνώστης Φλουρής, Ι. Κωστάκης, Β. Πλαΐτης, Ανα­γνώστης Σαρρής και Ν. Πετούσης.

·         Στον Δήμο Μαργαριτών, ο οποίος τον Ιούνιο του 1900 μετονομάσθηκε σε Δήμο Ελευθερναίων [Μαργαρίτες (έδρα του δήμου), Αναχουρδομέτοχα, Αλφά, Βεργιανά, Βιράν Επισκοπή, Έρφοι, Καϊναρτζές (΄Αγιος Νικόλαος), Καλανταρέ, Καλλέργω, Κυνηγιανά, Λαγκά, Ορθές, Πλευριανά, Πρινές, Πρίνος, Ρούπες, Σκορδίλω, Σκουλούφια, Σταυρωμένου, Τριπόδος Κάτω και Πάνω], δήμαρχος ο Ν. Παπαμαρκάκης και πάρεδρος ο Εμμ. Χαλκιαδάκης. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Σπυρ. Κυριακόπουλος, Γ. Καυγαλάκης, Γρηγ. Λαγουβάρδος, Στ. Γ. Σταυρακάκης, Δ. Νικολουδάκης, Εμ­μαν. Καλλιγιάννης, Δημ. Βογιατζόγλου και Ι. Ανδρουλιδάκης.

·         Στον Δήμο Μελιδονίου [Καστέλλι (Πάνορμο, έδρα του δήμου), Αγγελιανά, Αγυιά, Αχλαδές, Βλυχάδα, Εξάντη, Καλαμάς, Κάμπου Μετόχια, Κρασούνας, Λαμεριανά, Μελιδόνι, Μελισσουργάκι, Μπαλή, Νταλαμπέλο, Ξουζανά, Πασαλίτες, Πέραμα, Μπραχίμος, Ρουμελή, Σιριπιδιανά, Σκεπαστή, Χουμέρι, Μονή Μπαλή], δήμαρχος ο Μ. Μανωλεσάκης και πάρεδρος ο Ν. Σκλαβάκης. Δημοτικοί Σύμβουλοι οι: Χ.Ν. Δρανδάκης, Κ.Γ. Λαγουδάκης, Ι.Ν. Μπιράκης, Λ. Παραγιουδάκης, Γ. Αετουδάκης, Κ. Γωνιανός, Εμ­μ. Περακάκης, Γ. Βασιλακάκης.

Μετά των διορισμό των δημοτικών συμβούλων ανέκυψε η ανάγκη αντικατάστασης αρκετών απ’ αυτούς, επειδή είτε δεν αποδέχτηκαν τον διορισμό είτε δεν είχαν τα απαραίτητα τυπικά προσόντα, π.χ. ήταν υπερήλικες ή αγράμματοι.

Έτσι στις παραπάνω συνθέσεις των δημοτικών συμβουλίων εισήλθαν τα ακόλουθα νέα πρόσωπα που διορίστηκαν με ηγεμονικά διατάγματα[10]:

·         Στον Δήμο Αμνάτου οι Ανδρέας Μπιράκης, Κωνσταντίνος Σκαλίδης, Γεώργιος Κουδουμνάκης και Ιωάννης Γ. Κανακάκης.

·         Στον Δήμο Ατσιποπούλου οι Ευάγγελος Τζιφάκης, Χαράλαμπος Σαλιβαράκης, Ανδρέας Νικ. Δρουλίσκος, Ευστ. Νικολακάκης, Μαρίνος Παυλάκης και Θεμιστοκλής Λάριος.

·         Στον Δήμο Πηγής ο Γεώργιος Κλαδευτηράκης ή Μαρκουλάκης.

·         Στον Δήμο Χρωμοναστηρίου οι Νικ. Γιακουμιδάκης, Κωνσταντίνος Ν. Σκουλούδης και Γεώργιος Μαρκουλάκης.

·         Στον Δήμο Αγίου Πνεύματος ο Γεώργιος Πρεβελάκης.

·         Στον Δήμο Μελάμπων ο Γεώργιος Ροδάμης.

·         Στον Δήμο Φοίνικος οι Εμμ. Ζαχαριουδάκης, Χρήστος Γ. Παποαδάκης και Κανάκης Γκαλονάς.

·         Στον Δήμο Αποδούλου οι Εμμανουήλ Καπαρός και Συμεών Καπαρός.

·         Στον Δήμο Μέρωνος οι Νικόλαος Φασουλάς, Κωνσταντίνος Στρατουδάκης και Γεώργιος Μαρκαντωνάκης.

·         Στον Δήμο Μοναστηρακίου οι Εμμανουήλ Γενεράλης, Μιχαήλ Παπαδάκης και Νικόλαος Ανδρουλιδάκης.

·         Στον Δήμο Ανωγείων οι Βασίλειος Πλεύρης, Αριστ. Πασπαλάκης, Νικόλαος Γ. Μανουράς, Ιωάννης Νικηφόρος και Δημήτριος Ν. Μανιάς.

·         Στον Δήμο Αυδανιτών οι Γεώργιος Μ. Βερβέρης, Στυλιανός Φρακουλάκης, Κωνσταντίνος Αρχοντάκης, Εμμ. Ζαχαράκης και Κων. Βασσάλος

·         Στον Δήμο Δαμάστας οι Νικόλαος Αλέξης, Γεώργιος Ν. Σαρρής, Νικόλαος Μελισσίδης και Αναγνώστης Ζερβός.

·         Στον Δήμο Μελιδονίου  ο Νικόλαος Δαφνομήλης.

Παρατηρούμε την σχεδόν παντελή απουσία Οθωμανών στη σύνθεση των δημοτικών συμβουλίων των επαρχιακών δήμων, ενώ στον δήμο Ρεθύμνης έχει αντιστραφεί υπέρ των Χριστιανών η αναλογία εκπροσώπησής τους στο δημοτικό συμβούλιο. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, μπροστά στο διαγραφόμενο δυσοίωνο μέλλον για τους Οθωμανούς της Κρήτης, μεγάλο αριθμός απ’ αυτούς  πούλησαν τις περιουσίες τους και αναχώρησαν από την Κρήτη.

(Δημοσιεύθηκε στην εφ. Ρέθεμνος φ. 17-12-2011)

---

[1] Βλ. Γιάννη Ζ. Παπιομύτογλου (επιμ.), Ημερήσιες Διατάξεις της Ρωσικής Διοίκησης στο Ρέθυμνο, Ρέθυμνο, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνης, 2007.

[2] Ημερήσια Διάταξη αρ. 5/27-10-1898.

[3] Νόμος αριθ. 120/8-2-1900, Επίσημος Εφημερίς της Κρητικής Πολιτείας (ΕΕΚΠ), φ. 3/Α/11-2-1900.

[4] Για το διοριστό ή το αιρετό των δημάρχων, βλ. εφ. Επιθεώρησις Ρεθύμνης, φ. 6/7-7-1901.

[5] Τα διατάγματα δημοσιεύθηκαν στην ΕΕΚΠ στα φύλλα: 11/Β/14-3-1900, 12/Β/17-3-1900 και 13/Β/27-3-1900.

[6] Η σύνθεση των δημοτικών συμβουλίων που δημοσιεύεται εδώ έχει δημοσιευθεί και από τον Γ.Π. Εκκεκάκη στην Κρητικἠ Επιθεώρηση (24-8-2002), όπου έχουν περιληφθεί και οι ειδικού πάρεδροι, δηλαδή οι εκπρόσωποι κάθε χωριού στα δημοτικά συμβούλια.

[7] Για τη μετονομασία των δήμων Αμνάτου, Αργυρουπόλεως, Χρωμοναστηρίου, Μοναστηρακίου και Μαργαριτών βλ. ΕΕΚΠ, φ. 28/Β/7-7-1900, όπου αναφέρεται και η μορφή των νέων σφραγίδων τους.

[8] Είναι εντυπωσιακό ότι ο Παναγιώτης Μανωλιτζάκης βρίσκεται επικεφαλής του δήμου Πηγής συνεχώς από το 1879.

[9] Με το Διάταγμα αρ. 306/16-2-1901 (ΕΕΚΠ Φ.12/Α/22-2-1901) τα χωριά Αλώνες, Αρολίθι και Ρουμπάδο αποσπώνται από τον Δήμο Ρουστίκων και προσαρτώνται στον Δήμο Λαππαίων.

[10] ΕΕΚΠ, φ. 21/Β/8-5-1900, 25/Β/10-6-1900, 58/Β/20-12-1900