ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΜΕΤΑΞΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΚΑΣΤΡΙΝΟΓΙΑΝΝΑΚΗ ΚΑΙ Γ. ΧΑΤΖΗΓΡΗΓΟΡΑΚΗ

Ένα άγνωστο επεισόδιο μεταξύ

Διονυσίου Καστρινογιαννάκη και Γ. Χατζηγρηγοράκη.

Ο Διονύσιος Καστρινογιαννάκης[1] και ο Γεώργιος Χατζηγρηγοράκης[2] αποτελούν κυρίαρχες προσωπικότητες ανάμεσα στο χριστιανικό στοιχείο του νομού Ρεθύμνης κατά τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη. Ο πρώτος διετέλεσε Επίσκοπος Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου από το 1896 μέχρι το 1910, ενώ ο δεύτερος Υποπρόξενος της Ρωσίας στο Ρέθυμνο από το 1891 μέχρι το 1918. Και οι δυο με εντυπωσιακή εξωτερική εμφάνιση προκαλούσαν τον θαυμασμό και τον σεβασμό όχι μόνο στους χριστιανούς αλλά και στους οθωμανούς κατοίκους του Ρεθύμνου. Σ’ αυτούς κατέφευγαν οι κατατρεγμένοι χριστιανοί για προστασία ιδιαίτερα κατά τα δύσκολα χρόνια 1896-1898.

Διονύσιος Καστρινογιαννάκης

Η συνεργασία των δύο ανδρών ήταν στενή και ανέφελη τόσο κατά την τριετία αυτήν όσο και κατά την περίοδο της Αυτονομίας που ακολούθησε, όπως προκύπτει από τις αρχειακές πηγές και κυρίως από το αρχείο του Ρωσικού Υποπροξενείου Ρεθύμνης. Μόνο ένα μικρό σύννεφο φαίνεται πως σκίασε προς στιγμήν τις σχέσεις τους στην αρχή της γνωριμίας τους, όπως φαίνεται από την  επιστολή του Επισκόπου που δημοσιεύεται παρακάτω.

Ο Διονύσιος Κατρινογιαννάκης είχε εκλεγεί Επίσκοπος Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου το 1881 μετά την παραίτηση του Ιλαρίωνος Κατσούλη, όμως η σφοδρή αντίδραση του τοπικού στοιχείου και κυρίως των δημογερόντων, δεν του επέτρεψε να καταλάβει τον θρόνο[3]. Η άρνηση να γίνει δεκτός δεν οφειλόταν στο ότι είχαν να του προσάψουν κάτι μεμπτό, αλλά στο ότι ήταν πάρα πολύ νέος και στο γεγονός ότι επιθυμούσαν ο επίσκοπος να είναι της επιλογής τους και ει δυνατόν Ρεθύμνιος στην καταγωγή.

Γεωργιος Ι. Χατζηγρηγόρης

Μετά από άκαρπες προσπάθειες σχεδόν δύο χρόνων να εγκατασταθεί στον επισκοπικό θρόνο του Ρεθύμνου, ο Διονύσιος τελικά εξελέγη επίσκοπος Χερρονήσου και τη θέση του στο Ρέθυμνο κατέλαβε ο Ιερόθεος (Μ)πρα(γ)ουδάκης. Στις αρχές του 1896 ο Διονύσιος επανήλθε στον επισκοπικό θρόνο του Ρεθύμνου στον οποίο παρέμεινε μέχρι το θάνατό του στις 12 Ιουνίου 1910.

Στην επιστολή που ακολουθεί ο Διονύσιος ζητά εξηγήσεις από τον Γ. Χατζηγρηγοράκη για τους λόγους που ο τελευταίος αποφεύγει να του απευθύνει χαιρετισμό. Δεν έχει διασωθεί απάντηση του Χατζηγρηγοράκη στην εν λόγω επιστολή, πιθανολογούμε όμως ότι δόθηκαν οι δέουσες εξηγήσεις, αφού στη συνέχεια οι σχέσεις των δύο ανδρών υπήρξαν άριστες. Η ψυχρότητα στη στάση του Υποπροξένου απέναντι στον Επίσκοπο πιθανότατα οφειλόταν στο ότι ο νέος Επίσκοπος δεν είχε ακόμη δώσει δείγματα γραφής και κατά συνέπεια υπήρξε μια περίοδος επιφυλακτικότητας απέναντι στο πρόσωπό του. Όμως η μετέπειτα πορεία του απέδειξε ότι επρόκειτο για μια από τις πιο φωτεινές μορφές της Εκκλησίας της Κρήτης. Η παρουσία του υπήρξε έντονη όχι μόνο στα εκκλησιαστικά πράγματα της Κρήτης, αλλά και στους απελευθερωτικούς αγώνες των τελευταίων χρόνων της Τουρκοκρατίας, και στα πολιτικά δρώμενα της περιόδου της Κρητικής Αυτονομίας. Κατά συνέπεια εύστοχα αποκλήθηκε στρατιώτης του Χριστού και της Πατρίδας.

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Πρός τον ἀξιότιμον κύριον Γ. Χ"Γρηγοράκην

ὑποπρόξενον τῆς Ρωσσίας ἐν Ρεθύμνῃ

Ἀξιότιμε Κύριε,

     Ἐάν εἶχον εἰσέτι ἀμφιβολίαν τινα, σήμερον διεπιστώθη ὅτι σκοπίμως δεν χαιρετίζετε τόν Ἐπίσκοπον τῆς πόλεως.

Μη ἐπιθυμῶν νά φαίνηται ὅτι ὑφίσταται δυσαρέσκειά τις μεταξύ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχῆς τῆς πόλεως καί ἐκείνου ὅστις ἐκπροσωπεῖ ἐν τῆ πόλει ὁμόδοξον κράτος, οὗ κυριώτερον ἐργον ἡ προστασία τῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Ἀναγκάζομαι να ζητήσω ἐξηγήσεις παρ’ ὑμῶν καί τόν λόγον ταῆς τοιαύτης ἐχθρότητος πρός τήν Ἐπισκοπήν. Παρακαλῶ δέ ὑμᾶς, ἀξιότιμε Κύριε ἵνα παράσχητε τάς ἐν λόγῳ ἐξηγήσεις εἰ δυνατόν σήμερον καθ’ ὅσον ἡ ἐπ’ ἀόριστον χρόνον παράτασις τῆς δυσαρεσκείας ὑμῶν ταύτης καθ’ ἡμῶν δύναται νά ἔχῃ ὄχι εὐάρεστα ἀποτελέσματα.

Ἐλπίζων ὅτι θά ἐκτιμήσητε προσηκόντως τά παροτρύναντά με εἰς τήν αίτησιν ἐξηγήσεων αἴτια διατελῶ ἐν ἀναμονῃ ταχείας ἀπαντήσεως ὑμῶν.

Ἐν Ρεθύμνῃ τῃ 16 Ἰουλίου 1896

Ὑμέτερος εὐχέτης

Ὁ Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου

Διονύσιος

Γιάννης Ζ. Παπιομύτογλου

(Δημοσιεύθηκε στο π. Ενοριακή Παρουσία, τχ. 41 (2007), σ. 22-24)

---

[1] Γιά τόν Διονύσιο Καστρινογιαννάκη, Επίσκοπο Ρεθύμνης καί Αυλοποτάμου (1881-1882 και 1896-1910) καί Χερρονήσου (1882-1896), βλέπε εφημ. Δράσις Ρεθύμνου, φ. 9 (20-6-1910), όπου δημοσιεύονται επικήδειοι από τούς Μάρκο Δασκαλάκι καί Μιχ. Πρεβελάκι (όλο το φύλλο είναι αφιερωμένο στόν θάνατό του).

[2] Για τον Γεώργιο Ιωσ. Χατζηγρηγοράκη βλ. Μανώλη Ε. Δετοράκη, Ο γιατρός αγωνιστής Γεώργιος Ιωσ. Χατζηγρηγοράκης, Κρητολογικά Γραμματα 11 (1995), σσ. 355-366.

[3] Βλ. Ανδρέα Α. Νανάκη, Το Επισκοπικό Ζήτημα 1880-1882 και η Εκκλησία της Κρήτης, Κατερίνη, «Τέρτιος», σ. 128-149.