Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ»

 
ΠΑΛΙΕΣ ΞΕΧΑΣΜΕΝΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ’

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ»

Γιάννη Ζ. Παπιομύτογλου

Πρωτοσέλιδο με πρόσκληση προς
τους Κρήτες στρατευσίμους.

Βρισκόμαστε στο 1921. Ο Βενιζέλος έχει χάσει απρόσμενα τις εκλογές του προηγούμενου έτους και στην εξουσία βρίσκεται το Λαϊκό Κόμμα ακραιφνώς φιλοβασιλικό. Η νέα κυβέρνηση προβαίνει, αμέσως μετά τις εκλογές, σε δημοψήφισμα και αποκαθιστά τον Κωνσταντίνο στον θρόνο. Κάνει την τελείως αψυχολόγητη και λανθασμένη επιλογή να προχωρήσει τη Μικρασιατική εκστρατεία μέχρι τα βάθη της Τουρκίας, με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα. Γίνονται συνεχείς προσκλήσεις για κατάταξη στον στρατό νέων εφέδρων, χωρίς όμως σημαντικό αποτέλεσμα. Λαός και στρατός έχουν κουραστεί να βρίσκονται σε πόλεμο συνεχώς για σχεδόν μια δεκαετία. Ιδιαίτερα στην Κρήτη που είναι απ’ άκρου εις άκρον βενιζελική, τόσο η προσπάθεια σύλληψης των ανυποτάκτων, όσο οι προσκλήσεις νέων στρατευσίμων, είναι ανεπιτυχείς. Το πόσο βενιζελική ήταν η Κρήτη και ιδιαίτερα το Ρέθυμνο, φαίνεται από τα αποτελέσματα των εκλογών της 1^ης Νοεμβρίου 1920. Ενώ σχεδόν σε όλη την Ελλάδα έχει επικρατήσει το φιλοβασιλικό Λαϊκό Κόμμα, στην Κρήτη επί 23 εκλεγόμενων βουλευτών και οι 23 ήταν του κόμματος των Φιλελευθέρων του Βενιζέλου. Αντίστοιχα και στο Ρέθυμνο και οι 5 εκλεγόμενοι ήταν βενιζελικοί.

Έχοντας υπόψη αυτό το πολιτικό σκηνικό στην Κρήτη και ειδικότερα στο Ρέθυμνο, που μας απασχολεί, είναι να απορεί κανείς με βάση ποιό σκεπτικό αποφασίστηκε η έκδοση στο Ρέθυμνο μιας φιλοβασιλικής εφημερίδας, τη στιγμή μάλιστα που στο Ρέθυμνο εκδίδεται ήδη και κυκλοφορεί άλλη μια αντιβενιζελική φιλοβασιλική εφημερίδα. Συγκεκριμένα κατά την περίοδο του Διχασμού κυκλοφορεί στο Ρέθυμνο η εφημερίδα «Βήμα» του Λυκούργου Καφφάτου, η οποία τηρεί μια μαχητική αντιβενιζελική στάση, επομένως προκαλεί εντύπωση και απορία η παράλληλη έκδοση και κυκλοφορία της «Πολιτικής Ανεξαρτησίας», η οποία ακολουθεί επίσης αντιβενιζελική στάση σε τέτοιο βαθμό που άνετα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί όργανο του Λαϊκού Κὀμματος στο Ρέθυμνο. Η απορία γίνεται ακόμη μεγαλύτερη όταν σκεφτεί κανείς ότι οι δυο αυτές εφημερίδες εκδίδονται σε ένα περιβάλλον απολύτως βενιζελικό και επομένως οι αναγνώστες τους θα ήταν ελάχιστοι.

Διάρκεια έκδοσης

Ο Ιωάννης Σφηνιάς, ιδρυτής
της Πολιτικής Ανεξαρτησίας.

Η «Πολιτική Ανεξαρτησία» πρέπει να εκδόθηκε στα μέσα του 1920, αλλά δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς. Αν λάβουμε υπόψη ότι το πρώτο σωζόμενο φύλλο φέρει αριθμό 26 και ότι ήταν αρχικά εβδομαδιαία με περίπου τέσσερα φύλλα μηνιαίως, τότε το πρώτο φύλλο πρέπει να εκδόθηκε τον Ιούνιο ή Ιούλιο του 1920. Έχουν διασωθεί και φυλάσσονται στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνης 55 φύλλα, όλα του 1921. Το πρώτο, όπως είπαμε πιο πάνω, είναι το 26 (4-1-1921) και το τελευταίο σωζόμενο το 50/268 (10-12-1921). Δεν γνωρίζουμε αν όντως αυτό ήταν το τελευταίο ή συνεχίστηκε η έκδοση. Πάντως η τελευταία αναφορά σε αυτήν γίνεται σε ένα έγγραφο του Νομάρχη Ρεθύμνης με ημερομηνία 19-9-1923, το οποίο απευθύνεται προς «τον κ. Διευ­θυντήν της ενταύθα εκδιδομένης εφημερίδος Πολιτική Ανεξαρτησία».

Αρίθμηση των φύλλων

Η αρίθμηση των φύλλων είναι εντελώς ακατανόητη. Συγκεκριμένα α) Τα φύλλα της 4-1-1921 και της 16-1-1921 έχουν τον ίδιο αριθμό 26. β) Από το φ. 38 μέχρι το φ. 41 υπάρχει και δεύτερη αρίθμηση, δηλαδή 38/1, 39/2, 40/3 και 41/4. γ) Από το επόμενο φύλλο η αρίθμηση γίνεται ως εξής: 142/5, 143/6, 144/7 κ.ο.κ. μέχρι το φ. 208/55 (10-6-1921). δ) Στο φ. της 16-6-1921 βλέπουμε αριθμό 3/210/57, στο επόμενο 4/211/58 κ.ο.κ., δηλαδή έχουμε τριπλή αρίθμηση! ε) Από το φ. της 30-6-1921 μέχρι το φ. της 10-12-1921 η αρίθμηση γίνεται πάλι διπλή, δηλαδή 7/225, 8/226, 9/227 κ.ο.κ.

Υπεύθυνοι της εφημερίδας

Και στο θέμα των υπευθύνων της έκδοσης υπάρχουν συχνά μεταβολές στα εκδοτικά στοιχεία της εφημερίδας. Συγκε­κριμένα: α) Στο φ. 26 (4-1-1921) o δικηγόρος  Ιωάννης Σφηνιάς εμφανίζεται ως Διευθυντής και στα φ. 26 (16-1-1921) μέχρι 145/8 (28-3-1921) εμφανίζεται ως Ιδρυτής. β) Στα φ. 26, 27 και 28 υπάρχει ο υπότιτλος «Διευθύνεται υπό ομάδος Συνεργατών». γ) Από το φ. 27 (23-1-1921) μέχρι το φ. 18/236 (11-8-1921), Ἐκδότης ο X. Χατζιδάκης. δ) Στο φ. 28 (30-1-1921) Διευθυντής ο Ν. Γ. Αθανασιάδης. ε) Στα φ. 36 (16-3-1921) και 37 (17-3-1921) Υπεύθυνος Συντάκτης ο Γ. Ν. Σερτεδάκης. στ) Στα φ. 38/1 (19-3-1921) μέχρι 145/8 (28-3-1921) ο Π. Καρώνης εμφανίζεται ως Υπεύθυνος Συντάκτης και στα φ. 146/9 μέχρι 50/268 (10-12-1921) ως Διευθυντής. ζ) Στα φ. 152/15 (6-4-1921) μέχρι 50/268 (10-12-1921) Υπεύθυνος Συντάκτης ο Μάρ. Χαμαράκης.

Βλέπουμε ότι οι υπεύθυνοι της έκδοσης και της σύνταξης είναι Ρεθεμνιώτες, γνωστοί για τα φιλομοναρχικά τους αισθήματα. Αυτός που -σ’ εμάς τουλάχιστον- είναι άγνωστος είναι ο Π. Καρώνης, ο οποίος δεν φαίνεται να είναι Ρεθεμνιώτης και μάλλον τοποθετήθηκε από την κεντρική πολιτική σκηνή του Λαϊκού Κόμματος.

Τυπογραφείο

Διαφημιστική καταχώρηση
του τυπογραφείου που
τυπωνόταν η εφημερίδα

Η Πολιτική Ανεξαρτησία δεν διέθετε ιδιόκτητο τυπογραφείο και τυπωνόταν στο τυπογραφείο του Βήματος Ρεθύμνης του Λυκούργου Καφφάτου, ο οποίος, όπως είπαμε, ανήκε και υποστήριζε την ίδια πολιτική παράταξη. Κατά συνέπεια οι δυο εφημερίδες είναι πανομοιότυπες τόσο ιδεολογικά όσο και εμφανισιακά, αφού έχουν το ίδιο σχήμα και χρησιμοποιούν τα ίδια τυπογραφικά στοιχεία. 

Περιεχόμενο /  Ύλη

Ο λογότυπος του τίτλου της εφημερίδας του 1936.

        Αφού είδαμε στην αρχή ότι η εφημερίδα είναι ενταγμένη στον αντιβενιζελικό χώρο, είναι φυσικό και επόμενο ή ύλη και η αρθρογραφία της να είναι ανάλογη. Στην πρώτη σελίδα συνήθως αναδημοσιεύονται κείμενα από Αθηναϊκές και ξένες ομοϊδεάτισσες εφημερίδες ή ανυπόγραφο κύριο άρθρο που αναφέρεται στη γενικότερη πολιτική κατάσταση. Στη δεύτερη σελίδα δημοσιεύονται τηλεγραφήματα και ανταποκρίσεις από την Αθήνα με περιεχόμενο την πολιτική κατάσταση και τα νέα του μετώπου της Μικράς Ασίας. Τις ανταποκρίσεις αυτές υπογράφει ο Ρεθεμνιώτης Μίνως Ανδρουλιδάκης. Το υπόλοιπο μέρος της δεύτερης σελίδας συνήθως καλύπτεται από προκηρύξεις και ανακοινώσεις διαφόρων υπηρεσιών και σπανιότερα με κείμενα Ρεθεμνιώτικου ενδιαφέροντος.

Η Πολιτική Ανεξαρτησία ως προεκλογικό φύλλο

Ο συνδυασμός Ρεθύμνης
του Λαϊκού Κόμματος
στις εκλογές του 1936.

Η Πολιτική Ανεξαρτησία επανεμφανίστηκε τις παραμονές των εκλογών της 26-1-1936. Πρόκειται για προεκλογικό έντυπο, που εκδόθηκε για στηρίξει τους υποψήφιους βουλευτές Ρεθύμνης του Λαϊκού Κόμματος. Εκδόθηκαν συνολικά έξι φύλλα από τα οποία σώζονται τα τέσσερα.

Είναι πανομοιότυπη με αυτήν του 1921 και αποτελεί συνέχειά της. Άλλωστε το επιβεβαιώνει στην προμετωπίδα της η ένδειξη: «Περίοδος Β΄». Αυτά τα λίγα φύλλα της δεύτερης περιόδου τυπώθηκαν στο τυπογραφείο Μ. Μανουσάκι.

Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι στις εκλογές εκλέχτηκαν και οι τρεις υποψήφιοι των Φιλελευθέρων: Ασκούτσης, Μπιράκης, Φωτάκης.