Τ’ ΑΚΤΟΥΝΤΑ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Μανώλη Στ. Δημητρακάκη

Τ’  Ακτούντα και η ιστορία τους

Έχω γράψει και παλαιότερα ότι η έκδοση ενός βιβλίου για κάποιο χωριό του Ρεθύμνου μου θυμίζει ψηφίδα μωσαϊκού, το οποίο ολοένα και συμπληρώνεται. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί δεκάδες βιβλία, που καθένα τους αφορά σε κάποιο χωριό του νομού Ρεθύμνης. Κάθε χωριό περιμένει τον άνθρωπο που θα το απαθανατίσει γράφοντας για την ιστορία και τον πολιτισμό του. Άλλα χωριά έχουν βρει τον άνθρωπό τους άλλα τον περιμένουν.

Το χωριό Ακτούντα της επαρχίας Αγίου Βασιλείου βρήκε τον άνθρωπό του στο πρόσωπο του συνταξιούχου δασκάλου Μανώλη Στυλ. Δημητρακάκη. Πολύ πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του Τ’  Ακτούντα και η ιστορία τους, τυπωμένο στις Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη.

Ο Μανώλης Δημητρακάκης γεννημένος και μεγαλωμένος στα Ακτούντα, τρέφει μεγάλη αγάπη για το χωριό του και πάντα είχε στο μυαλό του να γράψει την ιστορία του. Επί χρόνια τον θυμάμαι να ερευνά τις πηγές και να ψάχνει στοιχεία για την τεκμηρίωση της εργασίας του. Τώρα που βγήκε στη σύνταξη κατόρθωσε να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα.

Το βιβλίο προλογίζει ο καθηγητής αρχαιολογίας Πέτρος Θέμελης, ο οποίος ανάμεσα στα άλλα επισημαίνει την αγωνία του συγγραφέα να διασώσει τα στοιχεία του υλικού πολιτισμού του χωριού του πριν αυτά χαθούν για πάντα. Το βιβλίο εκτείνεται σε 238 σελίδες και χωρίζεται σε δύο μεγάλα μέρη: το ιστορικό και το λαογραφικό.

Στην αρχή του ιστορικού μέρους, που είναι και το μεγαλύτερο, αναφέρονται μερικά γενικά στοιχεία όπως: Η θέση, η ονομασία και τα προïόντα του χωριού, η διοικητική και δημογραφική εξέλιξή του και τα τοπωνύμια της περιοχής. Όσον αφορά το όνομα του χωριού, χωρίς να μπαίνω σε θέματα προέλευσης και ετυμολογίας, θα αναφέρω μόνο ότι στους χάρτες και στα έγγραφα της Βενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας το χωριό αναφέρεται ως Κτούντα ή Κουτούντα (στην απογραφή Καστροφύλακα του 1583 αναφέρεται ως Cuttuda) και κατέληξε ως Ακτούντα με συνεκφορά του α του άρθρου τα: Τα Κτούντα > Τ’ Ακτούντα. Το ίδιο συνέβη και με τα χωριά Ακούμια (Τα Κούμια > Τ’ Ακούμια) και Αγκουσελιανα (Τα Κουσελιανά > Τ’ Ακουσελιανά > Τ’ Αγκουσελιανά).

Το υπόλοιπο του ιστορικού μέρους  του βιβλίου εκτείνεται σε δέκα ενότητες.

Στην πρώτη εξετάζεται η θρησκευτική ζωή του χωριού, με τους ναούς, τους ιερείς, τους ψάλτες και όλα τα σχετικά με την εκκλησία.

Η δεύτερη ενότητα είναι αφιερωμένη στην εκπαίδευση, με το σχολείο των Ακτούντων, τους δασκάλους, τους μαθητές και τη σχολική ζωή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πίνακες με τους μαθητές των ετών 1899-1923, καθώς και η παρουσιαζόμενη μαθητική χειρόγραφη εφημερίδα του δημοτικού σχολείου Ακτούντων, του έτους 1977.

Στην τρίτη και τέταρτη ενότητα παρουσιάζονται τα ιστορικά γεγονότα και οι προσωπικότητες του χωριού, ενώ στην πέμπτη και έκτη ενότητα οι Ακτουδιανές οικογένειες και τα γενεαλογικά τους δέντρα.

Στην έβδομη και όγδοη ενότητα παρουσιάζονται οι σύλλογοι, ο συνεταιρισμός του χωριού, η επικοινωνία του χωριού με τον έξω κόσμο (Λεωφορείο-Ταχυδρομείο-Τηλέφωνο), η ενδυμασία των κατοίκων, τα καφενεία και οι φάμπρικες.

Η ένατη ενότητα παρουσιάζει τις ασχολίες των κατοίκων με ιδιαίτερη αναφορά στη μαμή του χωριού, ενώ η δέκατη παρουσιάζει σε συντομία τα ήθη, τα έθιμα και τις λαϊκές παραδόσεις της περιοχής.

Όπως είπαμε και στην αρχή, το δεύτερο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο στη ζωή του χωριού από λαογραφική άποψη. Εξετάζεται ο υλικός, ο επαγγελματικός, ο ποιμενικός, ο κοινωνικός και ο πνευματικός βίος του χωριού. Το βιβλίο τελειώνει με ένα εκτενές γλωσσάρι.

Ανέφερα στην αρχή πόσο σημαντικό είναι κάθε χωριό να αποκτήσει τη δική του μονογραφία, γιατί οι παλιοί φεύγουν και οι πληροφορίες αν δεν καταγραφούν χάνονται. Η επαρχία Αγίου Βασιλείου νομίζω ότι σ’ αυτόν τον τομέα πρωτοπορεί. Ελπίζω να την μιμηθούν και οι άλλες επαρχίες.

Γιάννης Ζ. Παπιομύτογλου

(Δημοσιεύθηκε στην εφημ. Ρέθεμνος της 28/4/2018)