ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΞΕΝΟΥΔΑΚΗΣ (1816;−1888)

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Εμμ. Γ. Χαλκιαδάκη

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΞΕΝΟΥΔΑΚΗΣ  (1816;−1888)

Ο Γεώργιος Ξενουδάκης ήταν ένας ευπατρίδης με Σφακιανή καταγωγή, ο οποίος έζησε τον 19^ο αιώνα. Παρά το σπουδαίο του έργο και τη μεγάλη του προσφορά στα Σφακιά και στην πατρίδα γενικότερα, η σκόνη της λήθης είχε καλύψει το όνομά του και την προσωπικότητα που υπήρχε πίσω απ’ αυτό. Πέρα από ευάριθμους συμπατριώτες του ουδείς θυμόταν ποιός ήταν και τί έργο είχε επιτελέσει.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ηρόδοτος» ογκώδης τόμος 438 σελίδων, γραμμένος από τον ιστορικό Εμμανουήλ Γ. Χαλκιαδάκη. Ο κ. Χαλκιαδάκης είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, είναι διδάκτωρ ιστορίας του ΑΠΘ και ακολουθεί μια πολλά υποσχόμενη ακαδημαϊκή καριέρα έχοντας ήδη διδάξει σε πολλά ανώτερα και ανώτατα ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Ασχολήθηκε με τον Γ. Ξενουδάκη ύστερα από παρότρυνση του κ. Νίκου Γ. Νταμπακάκη, ο οποίος με τη σειρά του προσπαθεί εδώ και χρόνια να κρατήσει άσβεστη τη μνήμη του μακρινού του προγόνου.

Το βιβλίο είναι προϊόν εξαντλητικής έρευνας και παρακολουθεί τη ζωή και τη δράση του Ξενουδάκη από τη γέννησή του στην Ίμβρο Σφακίων κατά την τριετία 1816-1818 μέχρι τον θάνατό του  στην Αθήνα το 1888. Κατά το 1824 αιχμαλωτίσθηκε με όλη την οικογένειά του και μεταφέρθηκε στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου απ’ όπου ήταν ο μόνος που σώθηκε και ήλθε στην Ελλάδα το 1832. Υπό την προστασία του Καποδίστρια πραγματοποίησε τη βασική του εκπαίδευση και στη συνέχεια γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Νεοσύστατου Πανεπιστημίου Αθηνών. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπήρξε ο πρώτος Κρητικός φοιτητής της Νομικής Σχολής. Το 1841 κατέβηκε στην Κρήτη για να πάρει μέρος στη σχεδιαζόμενη από τους αδελφούς Χαιρέτη επανάσταση του 1841. Μετά το ατυχές τέλος της επανάστασης επανήλθε στην Αθήνα, όπου από το 1845 άσκησε με επιτυχία το επάγγελμα του δικηγόρου Αθηνών. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση από τους Κρήτες πρόσφυγες το 1844 του δήμου Αδάμαντα Μήλου και αργότερα εκλέχτηκε βουλευτής Κρητών του ίδιου δήμου. Ως βουλευτής αγωνίστηκε με δυναμισμό για το Κρητικό Ζήτημα και για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, μάλιστα οι λόγοι του εκδόθηκαν σε αυτοτελές τομίδιο. Επίσης, για την προώθηση του Κρητικού Ζητήματος περιόδευσε, με δικά του έξοδα, επί δύο μήνες στην Ευρώπη και έστειλε πολλές επιστολές σε διακεκριμένες προσωπικότητες.

Όμως εκείνο για το οποίο άφησε αγαθή μνήμη στους συμπατριώτες του Σφακιανούς είναι η συνεχής και επίμονη προσπάθειά του στην εκπαίδευσή τους. Αντιλαμβανόταν ότι, εκτός από τα όπλα, η εγγραμματοσύνη ήταν βασικό εφόδιο για την απελευθέρωση και για την προκοπή της πατρίδας. Έτσι αφιερώθηκε σ’ αυτόν τον σκοπό βοηθώντας τους μικρούς του συμπατριώτες να προχωρήσουν στα γράμματα. Με τη διαθήκη του άφησε μοναδικό κληρονόμο της μεγάλης του περιουσίας την Επαρχία Σφακίων. Με το κληροδότημα που συνέστησε χτίστηκαν σχολεία σχεδόν σε όλη την επαρχία Σφακίων. Αναφέρω ενδεικτικά τα χωριά στα οποία χτίστηκαν σχολεία: Ίμβρος (η γενέτειρά του), Αγία Ρουμέλη, Ανώπολη, Αράδαινα, Ασκύφου, Βουβάς, Καλλικράτης, Κολοκάσια, Κομητάδες, Λιβανιανά, Λουτρό, Πατσιανός, Σκαλωτή, και Χώρα Σφακίων στην οποία, εκτός από Δημοτικό, χτίστηκε και Γυμνάσιο και Οικοτροφείο. Πέρα όμως από την κατασκευή των σχολείων, για χρόνια οι μισθοί των δασκάλων καλύπτονταν από το Κληροδότημα Ξενουδάκη.

Ενδεικτικό του βάθους της έρευνας στην οποία επιδόθηκε ο Μ. Χαλκιαδάκης, προκειμένου να συγγράψει τη μελέτη του για τον Ξενουδάκη, είναι το γεγονός ότι μεγάλο μέρος του βιβλίου καλύπτουν τα τεκμήρια, οι πηγές και η βιβλιογραφία.

Νομίζω ότι ο μεγάλος Ευεργέτης των Σφακίων Γ. Ξενουδάκης βρήκε επιτέλους στο πρόσωπο του Εμμανουήλ Γ. Χαλκιαδάκη τον άξιο βιογράφο του.

Γιάννης Ζ. Ππαπιομύτογλου

(Δημοσιεύθηκε στην εφημ. Ρεθεμνιώτικα Νέα, φ. 26/11/2019).