ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΝΕΡΑΛΙ

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Γ. ΓΕΝΕΡΑΛΙ[1]

Του Γιάννη Ζ. Παπιομύτογλου

Ήταν τον Απρίλιο του 1993 όταν μαζί με τον αείμνηστο Σπύρο Μαρνιέρο (1931-2001) επισκεφτήκαμε το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, προκειμένου να ερευνήσουμε το αρχείο του Εμμανουήλ Γενεράλι που φυλάσσεται εκεί. Ήταν η εποχή που ο Σπύρος Μαρνιέρος άρχιζε να ασχολείται συστηματικά με το έργο και τη δράση του διακεκριμένου συντοπίτη του, ο οποίος αποτέλεσε ένα από τα κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντά του. Τα άλλα ήταν το Γερακάρι και η Εθνική Αντίσταση και κυρίως τα ολοκαυτώματα του Κέντρους του Αυγούστου του 1944. Εκεί λοιπόν στο ΙΑΚ ήταν που για πρώτη φορά συνάντησε το έγγραφο που αναφέρεται στη δίκη και καταδίκη σε θάνατο του Μαθιού του Γερακαριανού, ο οποίος με ενέργειές του ανακηρύχθηκε Ιερομάρτυς της τοπικής μας εκκλησίας και στη χάρη του έχτισε με δαπάνες του εκκλησία σε δικό του οικόπεδο στο Γερακάρι[2]. Δυστυχώς ο Σπύρος πέθανε στις 17 Αυγούστου 2001, δηλαδή μια μέρα πριν από τα προγραμματισμένα για τις 18 Αυγούστου εγκαίνια του ναού. Ας είναι η παρούσα ανακοίνωση ένα κερί στη μνήμη του.

Σ’ εκείνη την επίσκεψη στο ΙΑΚ ανατρέχει και η ιδέα της σύνταξης ενός καταλόγου με δημοσιεύματα του Εμμανουήλ Γενεράλι. Πρέπει να ομολογήσω ότι και αυτή η ιδέα ήταν του Σπύρου Μαρνιέρου, ο οποίος με παρότρυνε να προχωρήσω σ’ αυτό το εγχείρημα, υποσχόμενος ότι θα έχω την αμέριστη βοήθειά του. Πράγματι ξεκίνησα τη συλλογή και καταγραφή των δημοσιευμάτων Γενεράλι και  η βοήθεια του Σπύρου ήταν όχι απλώς σημαντική, αλλά καθοριστική για την πληρότητα το καταλόγου. Κάθε φορά που συναντούσε ένα κείμενο του Γενεράλι, η πρώτη του ενέργεια ήταν να με ρωτήσει αν το έχω συμπεριλάβει στον κατάλογο δημοσιευμάτων. Μου γνωστοποίησε κείμενα του Γενεράλι δημοσιευμένα στα πιο απίθανα έντυπα, όπου θα ήταν αδύνατο να τα εντοπίσω χωρίς τη βοήθειά του. Για τους παραπάνω λόγους νομίζω ότι είναι δίκαιο απέναντι στη μνήμη του να θεωρηθεί ότι η παρούσα εργασία συντάχθηκε από κοινού με τον Σπύρο Μαρνιέρο.

Ο Εμμανουήλ Γενεράλις συγκαταλέγεται ανάμεσα στους επιφανέστερους Κρήτες  φιλολόγους με πολυσχιδή υπερπεντηκονταετή δράση. o 1896, πρόεδρος του Γυμναστικού Συλλόγου Ρεθύμνης και του Φιλολογικού Συλλόγου Χανίων «Ο Χρυσόστομος», διευθυντής των Χανιώτικων περιοδικών Χριστιανικόν Φως και Κρητικά και τέλος πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης. Πέθανε στα Χανιά το 1943[3].

Εμμ. Γ. Γενεράλις

Γιος του Παπά-Γιώργη Γενεράλη, γεννήθηκε το 1860 στο Γερακάρι Αμαρίου. Τα στοιχειώδη γράμματα τα άκουσε στο χωριό του, τα δε γυμνασιακά στο Β΄ Γυμνάσιο Αθηνών. Φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, της οποίας  ανακηρύχθηκε διδάκτορας το 1886. Υπηρέτησε ως καθηγητής φιλόλογος διαδοχικά στα Γυμνάσια Ρεθύμνου, Νεαπόλεως Λασιθίου, Ρεθύμνου και Χανίων, ενώ διετέλεσε Γυμνασιάρχης στο Ρέθυμνο και στα Χανιά επί σειρά ετών. Ως Γενικός Επιθεωρητής της Παιδείας, κατά τα έτη 1910 και 1911, καθιέρωσε στην Κρήτη το εξατάξιο Δημοτικό και Γυμνάσιο, σύστημα που πολύ αργότερα εφαρμόσθηκε στην άλλη Ελλάδα. Αναμείχθηκε και στην πολιτική και εξελέγη πληρεξούσιος Αμαρίου στην Κρητική Βουλή το 1889 και το 1894. Παράλληλα με την άσκηση του εκπαιδευτικού του έργου και την πολιτική του δραστηριότητα, ανέπτυξε και αξιόλογη πολιτιστική και κοινωνική δράση. Διετέλεσε πρόεδρος του Θεατρικού Συλλόγου Ρεθύμνης «Αι Μούσαι», γραμματέας του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνης, γραμματέας της Κεντρικής των Κρητών Επιτροπής στην Αθήνα τ

Δημοσιευματα

Όσον αφορά στα δημοσιεύματά του, ο Εμμανουήλ Γενεράλις υπήρξε πολυγραφότατος. Τα κείμενά του μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις βασικές κατηγορίες. Στα αυτοτελή έργα, στα δημοσιεύματα σε εφημερίδες και περιοδικά και τέλος στα λήμματα στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Παύλου Δρανδάκη.

Α΄. Αυτοτελή έργα  

Στην κατηγορία των αυτοτελών συγκαταλέγονται τα έργα του, που εκδόθηκαν είτε ως βιβλία είτε ως φυλλάδια. Στην κατηγορία των βιβλίων εντάσσονται βιβλία που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως ως σχολικά εγχειρίδια και ως εκ τούτου πραγματοποίησαν αλλεπάλληλες εκδόσεις.

Πριν αναφερθούμε στα βιβλία που συνέγραψε ο Γενεράλις, νομίζω ότι πρέπει να σταθούμε σε δύο μικρά βιβλία, τα οποία μπορεί να μην γράφτηκαν απ’ αυτόν, εκδόθηκαν όμως με δική του πρωτοβουλία και με δαπάνες του. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό ένα 17χρονο παιδί, μαθητής του Γυμνασίου, με πενιχρά οικονομικά μέσα, να παίρνει τέτοιες πρωτοβουλίες, γεγονός που αποκαλύπτει το ανήσυχο πνεύμα του και προϊδεάζει για την μετέπειτα εξέλιξη και πορεία του.

Το πρώτο[4] είναι ένα μικρό έμμετρο κείμενο περίπου 150 δεκαπεντασύλλαβων στίχων, γραμμένο από κάποιον Ζ. Τζόρτζη, για τον οποίο δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία. Εκδόθηκε από τον Γενεράλι το 1878 με τον τίτλο: Τραγώδιον του εν έτει 1866 πολέμου της Κρήτης μέχρι της καταστροφής του Αρκαδίου[5].

Το δεύτερο[6] είναι επίσης έμμετρο, αλλά εκτενέστερο από το προηγούμενο –περίπου 750 δεκαπεντασύλλαβοι στίχοι– γραμμένο από τον Ατσιποπουλιανό Σ. Γ. Ζ. (Στυλιανός Γ. Ζανουδάκης). Εκδόθηκε από τον Γενεράλι το 1879 με τον τίτλο Τραγούδι της Κρήτης ή περιγραφή ταύτης και επανεκδόθηκε πρόσφατα (2006) με επιμέλεια και φροντίδα των Δημήτρη Αετουδάκη και Γιώργου Περπυράκη. Πρόκειται για μια έμμετρη περιγραφή της Κρήτης ανά επαρχία, αλλά είναι χαμηλής ποιητικής αξίας. Όμως επειδή το παρόν συνέδριο αφορά στην επαρχία Αμαρίου θεωρώ ότι αξίζει να παρατεθεί το κομμάτι που αναφέρεται σ’αυτήν:

ΠΕΡΙ ΑΜΑΡΙΟΥ

Μὲ ὅλην μου τὴν ὄρεξιν θὰ πῶ διὰ τ’ Ἀμάρι,

Ποῦ ἐπαρχία θαυμαστὴ εἶναι κ’ ἕνα καμάρι.

Θαυμάζει ἄνθρωπος νὰ δῇ αὐτὴν τὴν ἐπαρχία,

τὰ εὔμορφά της τὰ χωριὰ καὶ τὰ νερὰ τὰ κρύα.

Δὲν εἶναι εὐμορφώτερα σ’ τὴν νῆσον μας χωρία,

σ’ τὸν Θρόνον νῦν εὑρίσκεται ἡ Καϊμακαμία[7].

Νερὰ εἰς ὅλα τὰ χωριὰ ὡραία τὰ στολίζουν,

τὰ φροῦτα καὶ περβολικὰ παντοῦθεν πλημμυρίζουν.

Ἕνα χωριὸ ἐξαίρετον εἶναι τὸ Γερακάρι,

ποῦ διὰ τὸ κεράσι του ἔχει περίσσα χάρι.

Δὲν βρίσκεται εἰς τὸ νησὶ καλλίτερον κεράσι,

καὶ ἄνθρωπος δὲν τὸ θωρεῖ καὶ νὰ μὴν τὸ θαυμάσῃ.

Τὸ κύριον εἰσόδημα ὁποῦ τ’ Ἀμάρι βγάνει,

κεράσιον καὶ βίσινον καὶ λάδι πολὺ κάμνει.

Ἔχει καὶ τὴν ὑγείαν του, ἔχει ὡραῖον κλίμα,

ὅσοι δὲν τὸ ὁμολογούν βέβαια ἔχουν κρῖμα.

Ἐκεῖ τῆς πέτρας τὸ νερὸ μιὰ βρύσι ὀνομάζουν,

κι’ οἱ ἀσθενεῖς τὸ πίνουνε καὶ γιαίνουν καὶ θαυμάζουν.

Ἔχω καὶ ἄλλα νὰ σᾶς πῶ παινέματα στ’ Ἀμάρι,

τὸ κλίμα του τὸ ὑγειϊνὸν ἔχει μεγάλη χάρι.

Θαύμασμα εἶναι νὰ θωρῇς τὰ ὑποστατικὰ του,

τὰ εὔμορφά του τὰ χωριὰ καὶ τὰ ’λαιόδενδρὰ του.

Μέλι μετάξι καὶ κερὶ κ’ ἐκεῖνο δὲν τ’ ἀφίνω,

ἐκεῖ εὑρίσκεις καὶ τυρὶ ἀπὸ τὸ πλέον φίνο.

Και τα δύο εκδόθηκαν με τη μέθοδο της προεγγραφής συνδρομητών, προκειμένου να συγκεντρωθούν τα απαιτούμενα χρήματα.

Βιβλία[8]

1.   Επίτομος γεωγραφία της νήσου Κρήτης μετά πινάκων του πληθυσμού κατά τμήματα, επαρχίας και πολυανθρωποτέρας κώμας και ανακεφαλαιωτικών παντός του περιεχομένου. Προς χρήσιν της εν τοις Δημοτικοίς και Ελληνικοίς σχολείοις σπουδαζούσης Κρητικής νεότητος. Εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Π.Δ. Σακελλαρίου, 1891[9].

2.  Ελληνική γραμματική μετά πρακτικών γυμνασμάτων προς χρήσιν της εν τοις δημοτικοίς σχολείοις σπουδαζούσης νεότητος. Εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Π.Δ. Σακελλαρίου, 1891[10].

3.    Επίτομος γεωγραφία της νήσου Κρήτης μετά δύο πινάκων του πληθυσμού κατά τμήματα, επαρχίας πόλεις και πολυανθρωποτέρας κώμας. Προς χρήσιν της εν τοις Δημοτικοίς και Ελληνικοίς σχολείοις σπουδαζούσης νεότητος, Έκδοσις δευτέρα, βελτίων και μεταρρυθμισμένη, αδεία της σεβ. Κυβερνήσεως, Εν Ηρακλείω Κρήτης, τυπογραφείον Στυλιανού Μ. Αλεξίου 1894.

4.   Επίτομος γεωγραφία της νήσου Κρήτης, μετά πινάκων του πληθυσμού κατά νομούς, επαρχίας πόλεις και πρωτευούσας των επαρχιών και των δήμων. Προς χρήσιν της εν τοις Δημοτικοίς σχολείοις σπουδαζούσης νεότητος αμφοτέρων των φύλων.  Έκδοσις τρίτη, Εν Χανίοις, εκ του τυπογραφείου «Η Πρόοδος» Ε.Δ. Φραντζεσκάκη,  1900.

5.      Επίτομος γεωγραφία της νήσου Κρήτης προς χρήσιν της εν τοις Δημοτικοίς σχολείοις της Κρήτης σπουδαζούσης νεότητος αμφοτέρων των φύλων, Έκδοσις τετάρτη, Εν Αθήναις, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1902.

6.      Γραμματική της νέας Ελληνικῆς γλώσσης  μετά πρακτικών γυμνασμάτων, προς χρήσιν της εν τοις δημοτικοίς σχολείοις σπουδαζούσης νεότητος αμφοτέρων των φύλων, Έκδοσις δευτέρα  μεταρρυθμισμένη, Εν Αθήναις, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1902.

7.      Γραμματική της νέας Ελληνικῆς γλώσσης  μετά πρακτικών γυμνασμάτων, προς χρήσιν της εν τοις δημοτικοίς σχολείοις σπουδαζούσης νεότητος αμφοτέρων των φύλων, Έκδοσις τρίτη ομοία τη δευτέρα, Εν Αθήναις, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1902.

8.      Επίτομος γεωγραφία της νήσου Κρήτης, προς χρήσιν της εν τοις δημοτικοίς σχολείοις της Κρήτης σπουδαζούσης νεότητος αμφοτέρων των φύλων, 6η εκδ., Εν Αθήναις, Βιβλιοπωλείον της "Εστίας", 1904.

9.      Γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσης προς χρήσιν των ελληνικών σχολείων, των Γυμνασίων και των Ανωτέρων Παρθεναγωγείων. Εγκριθείσα κατά τον νόμον ΒΤΓ΄ εν τω διαγωνισμώ των διδακτικών βιβλίων επί πέντε σχολικά έτη (1905-1910). Εν Αθήναις, Εκδότης Ιωάννης Δ. Κολλάρος, Βιβλιοπωλείον της "Εστίας", 1905.

10.  Γραμματική τής ομιλουμένης και γραφομένης καθαρευούσης ελληνικῆς γλώσσης. Πρός χρήσιν τής εν τοις δημοτικοίς σχολείοις σπουδαζούσης νεότητος. Εν Αθήναις 1907.

11.  Επίτομος γεωγραφία της νήσου Κρήτης, προς χρήσιν της εν τοις δημοτικοίς σχολείοις της Κρήτης σπουδαζούσης νεότητος αμφοτέρων των φύλων. 7η εκδ., Εν Αθήναις, Βιβλιοπωλείον της "Εστίας", 1909.

12.  Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, προς χρήσιν των Ελληνικών Σχολείων, των Γυμνασίων και των Ανωτέρων Παρθεναγωγείων, εγκριθείσα κατά τον νόμον ΒΤΓ΄ εν τω Διαγωνισμώ των Διδακτικών Βιβλίων επί πέντε σχολικά έτη, 1905-1910. Εν Αθήναις, Ιωάννης Δ. Κολλάρος, Βιβλιοπωλείον της "Εστίας", 1910.

13.  Επίτομος γεωγραφία της νήσου Κρήτης μετά γεωγραφικού χάρτου, προς χρήσιν της εν τοις δημοτικοίς και ελληνικοίς σχολείοις και ανωτέροις παρθεναγωγείοις της Κρήτης σπουδαζούσης νεότητος αμφοτέρων των φύλων, 8η έκδ., Εν Αθήναις, Βιβλιοπωλείον της "Εστίας", 1910.

14.  Συνοπτική γραμματική της ομηρικής διαλέκτου μετά συντακτικού και παραρτήματος μετρικής. Εν Αθήναις, Βιβλιοπωλείον Ιωάννου Ν. Σιδέρη, 1913.

15.  Επίτομος γεωγραφία της νήσου Κρήτης μετά γεωγραφικού χάρτου, Προς χρήσιν της εν τοις δημοτικοίς και ελληνικοίς σχολείοις και ανωτέροις Παρθεναγωγείοις της Κρήτης σπουδαζούσης νεότητος αμφοτέρων των φύλων, 9η έκδ., Εν Αθήναις, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1914.

16.  Τα διδασκόμενα εν τω Γυμνασίω Βουκολικά Ειδύλλια του Θεοκρίτου. Μετ’ εισαγωγής, αναλύσεων, ερμηνευτικών σχολίων, λεξιλογίων κ.τ.λ., Εν Αθήναις, Ιωάννης Δ. Κολλάρος & Σία, 1915[11].

17.  Εκλογαί εκ των παραλλήλων βίων του Πλουτάρχου (Κατά το αναλυτικόν πρόγραμμα της 31 Οκτωβρίου 1914) μετά προλεγομένων, εισαγωγής, ερμηνευτικών υπομνημάτων κτλ. προς χρήσιν των μαθητών της Β' τάξεως του Γυμνασίου. Εν Αθήναις, Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" 1917.

18.  Τα διδασκόμενα εν τω Γυμνασίω Βουκολικά Ειδύλλια του Θεοκρίτου. Μετ’ εισαγωγής, αναλύσεων, ερμηνευτικών σχολίων, λεξιλογίων κ.τ.λ., Εν Αθήναις, Εκδότης Ιωάννης Δ. Κολλάρος Βιβλιοπωλείον της "Εστίας", 1920.

19.  Γραμματική της ομιλουμένης και γραφομένης καθαρευούσης ελληνικής γλώσης μετά πρακτικών γυμνασμάτων προς χρήσιν της εν τοις δημοτικοίς σχολείοις σπουδαζούσης νεότητος αμφοτέρων των φύλλων, 13η έκδ., Εν Αθήναις,  Εστία, 1923.

20.  Τα διδασκόμενα εν τω Γυμνασίω Βουκολικά Ειδύλλια του Θεόκριτου. Μετ’ εισαγωγής, αναλύσεων, ερμηνευτικών σχολίων, λεξιλογίων κ.τ.λ., 4η έκδ., Εν Αθήναις, Βιβλιοπωλείον της "Εστίας", 1924.

21.  Παλμοί της Κρήτης, δούλης, αυτονόμου, ελευθέρας, 1885-1925. Τεύχος Α΄. Εν Χανίοις, Αντώνιος Μπορτολής, 1926[12].  

22.   Τα διδασκόμενα εν των Γυμνασίω Βουκολικά Ειδύλλια του Θεοκρίτου, μετ’ εισαγωγής, αναλύσεων, ερμηνευτικών σχολίων, λεξιλογίων κτλ., 5η έκδοσις μεταρρυθμισθείσα και απλοποιηθείσα, Εν Αθήναις,  Ιωάννης Δ. Κολλάρος & Σία, 1927.

23.  [Ανέκδοτη Αυτοβιογραφία][13].

Φυλλάδια

1.      Υπό προστάτη τη Α.Β.Υ. τω Ηγεμόνι Γεωργίω, Γυμναστικός Σύλλογος Ρεθύμνης,  Λόγος πανηγυρικός επί τοις εγκαινίοις του Γυμναστηρίου, 23η Απριλίου 1900 και Λογοδοσία των πεπραγμένων του πρώτου έτους από 10 Οκτωβρίου 1899 – 10 Σεπτεμβρίου 1900, Εν Ρεθύμνη, Τύποις Ίδης, 1901.

2.      Υπό προστάτη τη Α.Β.Υ τω ηγεμόνι ΓΕΩΡΓΙΩ, Γυμναστικός Σύλλογος Ρεθύμνης, Επί τη τρίτη επετείω των Κρητικών Ελευθερίων, 9η Δεκεμβρίου 1901, Εν Ρεθύμνη Κρήτης, Τυποις Ιδης, 1902.

3.      Υπό προστάτη τη Α.Β.Υ τω Πρίγκιπι της Ελλάδος Γεωργίω Υπάτω  Αρμοστή της Κρήτης, Γυμναστικός Σύλλογος Ρεθύμνης, επί τη τετάρτη επετείω των Κρητικών Ελευθερίων 9η Δεκεμβρίου 1902 Πανηγυρικός Εμμανουήλ Γενεράλι, Εν Αθήναις, εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεώνη, 1903.

4.      Πανηγυρικός επί τη 88η αμφιετηρίδι των Ελευθερίων, Πανηγυρικός Εμμανουήλ Γενεράλι, Εν Χανίοις, Τύποις Λευκών Ορέων, 1909.

5.      Η Νέα Γραμματική Αντ. Γιάνναρι, υπό Εμμ. Γενεράλι, Εν Χανίοις 1909.

6.      Πρακτικά της εκπαιδευτικής επιτροπείας περί των ανωτέρων δημοτικών σχολείων, επιμελεία του Γενικού Επιθεωρητού της Παιδείας Εμμανουήλ Γενεράλι, Εν Χανίοις, εκ του Κυβερνητικού Τυπογραφείου, 1909.

7.      Λόγος ρηθείς τη 24 Φεβρουαρίου 1924 επί τη εγκαταστάσει του Β΄Γυμνασίου Χανίων εν τω πρώην Μουσουλμανικώ Σχολείω. Εν Χανίοις 1924.

8.      Χαιρετισμός της σημαίας κατά την πανηγυρικήν τελετήν της εορτής αυτής υπό των εκπαιδευτηρίων Χανίων τη 8η Νοεμβρίου 1928, Εν Χανίοις, τύποις Α. Μπορτολή, 1928.

Β΄. Δημοσιεύματα σε περιοδικά και εφημερίδες  

Η ομάδα με τα δημοσιεύματα σε περιοδικά και εφημερίδες είναι και η πολυπληθέστερη. Συνολικά έχουν εντοπιστεί περί τα 415 δημοσιεύματα, αλλά με δεδομένο ότι κάποια πιθανότατα δεν εντοπίστηκαν και λανθάνουν, τότε ο αριθμός τους είναι μεγαλύτερος. Τα δημοσιεύματα σε περιοδικά είναι λίγα σε σχέση με εκείνα των εφημερίδων. Συγκεκριμένα επί συνόλου 415 δημοσιευμάτων τα 54 δημοσιεύθηκαν σε περιοδικά και τα υπόλοιπα σε εφημερίδες.

Σε περιοδικά

1.      Αλέξανδρος ο Βασιληάς έχει τράϊνον αυτί (Κρητική παράδοσις), Πατρίς Φιλολογική (Χανίων), τχ. 22(6)/17-5-1900.

2.      [Εναρκτήριος λόγος στο Β' Διδασκαλικό Συνέδριο Ρεθύμνης], Πρόοδος (Χανίων), τχ. 7/1-6-1901.

3.      Εκκλησίαι – Τζαμιά, Κρητικός Αστήρ (Χανίων), τχ. 7/15-2-1907.

4.      Κρητική Λαογραφία, Κρητικός Αστήρ (Χανίων), τχ. 32/3-3-1908.

5.      Φιλολογικά, Κρητικός Αστήρ (Χανίων), τχ. 55/4-1-1909.

6.      Ο Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Διονύσιος (Νεκρολογία), Ασπίς (Χανίων), τχ. 11/15-6-1910 (υπογραφή Ε.Γ.).

7.      Περί των παραγόντων της αγωγής, Εκκλησιαστικαί Ειδήσεις (Τριπόλεως), 1917[14].

8.      Η νέα περίοδος του "Χριστιανικού Φωτός", Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 1/20-2-1920.

9.      Κρητικόν Πάνθεον, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 2/1-3-1920 κ.ε. (13 συνέχειες, υπογραφή Ε.Γ.Γ.).

10.  Ο Ακάθιστος Ύμνος, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 3/15-3-1920 (υπογραφή Ε.Γ.).

11.  Η 25 Μαρτίου, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 4/1-4-1920 (υπογραφή Γ.).

12.  Χαίρε μεγαλυνθείσα Πατρίς, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 6/1-5-1920 (υπογραφή Γ.).

13.  Επί το εθνικόν τέρμα, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 10/1-7-1920 (υπογραφή Γ.).

14.  Περί Βιβλιοθηκών, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 10/1-7-1920 (υπογραφή Ε.Γ.).

15.  Θεληματάριοι – Εθελονταί, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 11/15-7-1920 (υπογραφή Γ.).

16.  Μέγας ο Θεός της Ελλάδος, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 12/1-8-1920 (υπογραφή Γ.).

17.  Η ύψωσις του Τιμίου Σταυρού, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 15/15-9-1920 (υπογραφή Γ.).

18.  Υπεράνω πάντων η Πατρίς, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 19/15-11-1920 (υπογραφή Ε.Γ.).

19.  Περί το κυκλοφορήσαν φυλλάδιον του κ.Μποσδογιάννη, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 21/15-12-1920 κ.ε. (6 συνέχειες, υπογραφή Ε.Γ.).

20.  Επί τω νέω έτει, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 22/1-1-1921 (υπογραφή Ε.Γ.).

21.  Οι προβατόσχημοι λύκοι, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 23/15-1-1921 (υπογραφή Ε.Γ.).

22.  Η ισχύς εν τη ενώσει. Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 26-2/1-3-1921 (υπογραφή Γ.).

23.  Η Εκατονταερτηρίς της Εθνικής Αναστάσεως, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 27-3/15-3-1921 (υπογραφή Ε.Γ.).

24.  Χριστός Ανέστη, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 29-5/15-4-1921 (υπογραφή Ε.Γ.).

25.  Ο Θεός σώζοι την Ελλάδα, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 32-8/1-6-1921 (υπογραφή Ε.Γ.).

26.  Η Κρήτη και ο ιερός πόλεμος, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 33-9/15-6-1921 (υπογραφή Ε.Γ.).

27.  Η Ελληνική νίκη, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 35-11/15-7-1921 (υπογραφή Ε.Γ.).

28.  Περί των εν Κρήτη Ιερών Μονών, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 39-15/15-9-1921 κ.ε. (14 συνέχειες, υπογραφή Ε.Γ.).

29.  Περί της πόλεως Ρεθύμνης, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 44-20/1-12-1921 (υπογραφή Ε.Γ.Γ.).

30.  Μία διετία, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 23-24/20-2-1922 (υπογραφή Ε.Γ.).

31.  Ο γάμος του Ραγιά, Ερωτόκριτος (Χανίων), τχ. 2/Οκτώβριος 1924.

32.  [Συγχαρητήρια επιστολή], Προμηθεύς ο Πυρφόρος (Ρεθύμνης), τχ. 4/15-2-1925.

33.  Ολέθρια αναγνώσματα, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 27/15-4-1925 (υπογραφή Ε.Γ.).

34.  Ανανήψωμεν, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 30/1-6-1925 (υπογραφή Ε.Γ.).

35.  Αναστηλώσωμεν την θρησκείαν, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 31/15-6-1925 (υπογραφή Ε.Γ.Γ.).

36.  Σώσωμεν τα εθνικά ιδεώδη, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 32/1-7-1925 (υπογραφή Ε.Γ.).

37.  Οσμάν Πασσάς ο Πνιγάρις, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 32/1-7-1925 κ.ε. (6 συνέχειες).

38.  Σώσωμεν την Γλώσσαν, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 33-34/15-7-1925 (υπογραφή Ε.Γ.).

39.  Ο κίνδυνος, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 35/15-8-1925 (υπογραφή Ε.Γ.).

40.  Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βασίλειος Γ΄, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 35/15-8-1925 (υπογραφή Ε.Γ.).

41.  Μη αδιαφορώμεν, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 36/1-9-1925 (υπογραφή Ε.Γ.).

42.  Προς την νεότητα, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 37-38/15-9-1925 (υπογραφή Ε.Γ.).

43.  Πανηγυρικός επι τη επετείω της ιδρύσεως του Συλλόγου "Αποστόλου Τίτου", Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 337-38/15-9-1925.

44.  Προς τον ανορθωτήν Υπουργόν, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 46/15-2-1926 (υπογραφή Ε.Γ.Γ.).

45.  Φιλολογικαί διατριβαί (Επιστολή για τη γλώσσα), Ραδάμανθυς (Αθηνών), τχ. 3/1-3-1926.

46.  Σέβεσθε τους Ιερείς, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 1/1-4-1926 (υπογραφή Ε.Γ.)

47.  [Επιστολή προς το "Χριστιανικό Φως"], Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 3/1-5-1926.

48.  Ιερείς και διδάσκαλοι εθνικοί σωτήρες, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 5/15-6-1926 (υπογραφή Ε.Γ.Γ.)

49.  Ο διδάσκαλος, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 6/15-7-1926.

50.  Διδάγματα παρά των ξένων, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 8/15-10-1926.

51.  Σοφαί υποθήκαι, Χριστιανικόν Φως (Χανίων), τχ. 5/31-5-1928.

52.  Η Ιερά Μονή Κρήτης Γουβερνέτο, Κρητικά (Χανίων), τ. 1/1930, σ.σ. 5-13.

53.  Οσμάν Πασάς ο Πνιγάρης, Δρήρος (Νεάπολης Λασιθίου), τχ. 18/Δεκ. 1938 κ.ε. (3 συνέχειες).

54.  Η Ιερά Μονή των Ασωμάτων της επαρχίας Αμαρίου Κρήτης, Επετηρίς Εταιρείας Κρητικών Σπουδών, τ. 4/1941, σ.σ. 1-87.[15]

Σε εφημερίδες

Στα δημοσιεύματα σε εφημερίδες υπάρχει μεγάλη διασπορά τόσο χρονική όσο και σε αριθμό εντύπων. Συγκεκριμένα τα κείμενά του σε εφημερίδες καλύπτουν μια περίοδο σχεδόν 60 χρόνων με το πρώτο το 1883 στον Νέο Ραδάμανθυ, την πρώτη εφημερίδα του Ρεθύμνου, που εξέδιδε ο Στυλιανός Καλαϊτζάκης και το τελευταίο το 1941 στην εφημερίδα Κρητική Επιθεώρησις του Ρεθύμνου.

Αναφορικά με τον αριθμό των εφημερίδων στις οποίες δημοσίευσε κείμενά του ο Γενεράλις, αυτές ξεπερνούν τον αριθμό των πενήντα, των οποίων ο κύριος όγκος, όπως είναι φυσικό, είναι κρητικές. Όμως παρατηρείται μια αξιοσημείωτη διασπορά δημοσιευμάτων και σε εφημερίδες εκτός Κρήτης, ακόμη και εκτός Ελλάδος. Έτσι βρίσκουμε δημοσιεύματά του σε εφημερίδες των Αθηνών κατά την τελευταία δεκαετία του 19^ου αιώνα. Επίσης το 1897 δημοσιεύει κείμενά του σε δύο εφημερίδες της Τήνου. Ακόμη βρίσκουμε δημοσιεύματά του σε εφημερίδες της Έδεσσας και του Βόλου το 1919 και 1920 αντίστοιχα και σε δύο εφημερίδες της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου το 1909.

Όσον αφορά στις εφημερίδες της Κρήτης, τα περισσότερα δημοσιεύματα είναι σε εφημερίδες των Χανίων και ακολουθούν του Ρεθύμνου και τέλος του Ηρακλείου. Η χωροταξική κατανομή των δημοσιευμάτων έχει άμεση  σχέση, όπως είναι λογικό και αναμενόμενο, με τον τόπο κατοικίας του Γενεράλι, γι’ αυτό και η συντριπτική πλειονότητα των δημοσιευμάτων είναι σε Χανιώτικα και Ρεθεμνιώτικα έντυπα, αφού σ’ αυτούς τους δύο τόπους έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Κατά την ταραγμένη δεκαετία του 1890, μεγάλο μέρος της οποίας Γενεράλις έζησε στην Αθήνα, τα κείμενά του δημοσιεύθηκαν σε Αθηναϊκά έντυπα. Επίσης όταν το 1897 βρέθηκε ως πρόσφυγας επί επτάμηνο στην Τήνο, όπως προαναφέρθηκε, δημοσίευσε κείμενά του σε τοπικές εφημερίδες.

Αν προσπαθήσουμε να κάνουμε μια ειδολογική κατηγοριοποίηση των δημοσιευμάτων του Γενεράλι, βλέπουμε ότι προηγούνται σε αριθμό τα δημοσιεύματα με πολιτικό περιεχόμενο που φτάνουν τον αριθμό 69, και ακολουθούν 55 ιστορικά, 42 νεκρολογίες, 37 επιστολές, 30 εκπαιδευτικά, 24 λόγοι, 22 επετειακά κείμενα, 11 βιβλιοκρισίες και 11 λαογραφικά κείμενα.

Τα κείμενά του στον Τύπο ο Γενεράλις τα δημοσιεύει είτε επωνύμως, είτε ψευδωνύμως, είτε ανωνύμως. Όταν τα δημοσιεύει επωνύμως χρησιμοποιεί είτε το πλήρες ονοματεπώνυμό του, είτε τα αρχικά Γ. ή Ε.Γ. ή Ε.Γ.Γ. Όταν δημοσιεύει ψευδωνύμως χρησιμοποιεί πλήθος ψευδωνύμων. Αναφέρω ενδεικτικά μερικά από αυτά: Βηναίος, Δρήριος, Δός του (το οποίο το εμπνεύστηκε από το «μη χάνεσαι» του Βλάση Γαβριηλίδη), Κεδρηνός (το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο), Ιδαίος, Μοναχός κ.ά. Τα ανωνύμως και ψευδωνύμως δημοσιευθέντα γνωρίζουμε ότι είναι δικά από την ιδιόχειρη ένδειξη "Γενεράλις", που έχει σημειώσει στα αποκόμματα των εφημερίδων που υπάρχουν στο αρχείο του στο ΙΑΚ.

1.      [Επιστολή για την εκπαίδευση], Νέος Ραδάμανθυς (Ρεθύμνου), φ. 121/16-7-1883 (υπογραφή: Κ^**^*)[16].

2.      [Επιστολή υπέρ Χαράλαμπου Φραγάκη], Νέος Ραδάμανθυς (Ρεθύμνου), φ. 168/28-6-1884 (ανωνύμως).

3.      Η παρ’ ημίν εκπαίδευσις, Παρρησία (Ρεθύμνου), φ. 32/22-11-1886 (υπογραφή: Βηναίος).

4.      Η ενηλικίωσις του Διαδόχου Κωνσταντίνου, Παρρησία (Ρεθύμνου), φ. 33/29-11-1886 (ανωνύμως).

5.      Η εορτή επί τη ενηλικιότητι του Διαδόχου του Ελληνικού Θρόνου Κωνσταντίνου εν Νεαπόλει, Παρρησία (Ρεθύμνου), φ. 35/13-12-1886 (υπογραφή: Δρήριος).

6.      Περί Εφορειών, Παρρησία (Ρεθύμνου), φ. 35/13-12-1886 (υπογραφή: Βηναίος).

7.      Η επί τη ενηλικιώσει του Διαδόχου λαμπαδηδρομία εν Νεαπόλει, Παρρησία (Ρεθύμνου), φ. 37/20-12-1886 (υπογραφή: Δρήριος).

8.      Περί των Ελληνικών Σχολείων, Παρρησία (Ρεθύμνου), φ. 39/17-1-1887 & 40/24-1-1887 (υπογραφή: Βηναίος).

9.      Προ των εκλογών, Αρκάδιον (Ρεθύμνου), φ. 71/7-3-1887 (υπογραφή: Απολλωνιάτης).

10.  [Επιστολή προς την εφημερίδα για τις διαμάχες μεταξύ Καραβανάδων και Ξυπόλυτων στη Νεάπολη Λασιθίου], Νέα Εβδομάς (Ηρακλείου), φ. 126/31-5-1887 (υπογραφή: Δός του).

11.  Η απόλυσίς μου, Παρρησία (Ρεθύμνου), φ. 100/7-11-1887.

12.  Διά τί απελύθην; Παρρησία (Ρεθύμνου), φ. 103/28-11-1887.

13.  Άννα Π.Παπαδάκη (Νεκρολογία), Αρκάδιον (Ρεθύμνου), φ. 115/20-2-1888 (ανωνύμως).

14.  Λόγος επικήδειος εις τον νεκρόν του μακαρίτου Γεωργίου Κ. Βρυσανάκη, Αρκάδιον (Ρεθύμνου), φ. 117/23-2-1888.

15.  Μαρία Αθανασιάδου (Νεκρολογία), Αρκάδιον (Ρεθύμνου), φ. 119/12-3-1888 (ανωνύμως).

16.  Επιστολή προς τον "Άλφα" της εφημ. "ΙΔΗ", Παρρησία (Ρεθύμνου), φ. 129/28-5-1888 (υπογραφή: Γ.).

17.  Ο Εμμανουήλ Γενεράλης προς τους μαθητάς του, Ίδη (Ρεθύμνου), φ. 12/18-6-1888.

18.  Επιστολή προς Χαράλαμπον Καλοειδάν, Παρρησία (Ρεθύμνου), φ. 8-3-1889.

19.  Διατριβή, Ίδη (Ρεθύμνου), φ. 39/25-3-1889.

20.  Περί Μονών, Ίδη (Ρεθύμνου), φ. 44/5-6-1889 κ.ε. (3 συνέχειες, υπογραφή: Δρήριος).

21.  Τα εν Κρήτη: Εκ Ρεθύμνης (Ανταπόκριση από το Ρέθυμνο), Παλιγγενεσία (Αθηνών), φ. 7777/8-2-1890 (ανωνύμως).

22.  Τα εν Κρήτη: Εκ Ρεθύμνης (Ανταπόκριση από το Ρέθυμνο), Παλιγγενεσία (Αθηνών), φ. 7796/2-3-1890 (ανωνύμως).

23.   Εκ Ρεθύμνης (Ανταπόκριση από το Ρέθυμνο), Εθνική (Αθηνών), φ. 13/30-5-1890 (ανωνύμως).

24.  Εκ Ρεθύμνης (Ανταπόκριση από το Ρέθυμνο), Εθνική (Αθηνών), φ. 55/18-7-1890 (ανωνύμως).

25.  Ο γάμος εν Κρήτη (Βιβλιοκρισία), Ηράκλειον (Ηρακλείου), φ. 9/7-10-1893 (υπογραφή: Κεδρηνός).

26.  Κρητικά (Ανταπόκριση από το Ρέθυμνο)[17], Λευκά Όρη (Αθηνών), φ. 83/7-2-1896 (υπογραφή: Γ…).

27.  Ιερόθεος Πραουδάκης (Νεκρολογία), Ηράκλειον (Ηρακλείου), φ. 133/7-3-1896.

28.  Επιστολαί εκ Κρήτης, Καιροί (Αθηνών), φ. 2721/11-7-1896 (ανωνύμως).

29.  Επιστολαί εκ Κρήτης, Καιροί (Αθηνών), φ. 2723/15-7-1896 (ανωνύμως).

30.  Επιστολαί εκ Κρήτης, Καιροί (Αθηνών), φ. 2735/25-7-1896 (ανωνύμως).

31.  Επιστολαί εκ Κρήτης, Καιροί (Αθηνών), φ. 2736/12-8-1896 (ανωνύμως).

32.  Οι Βέηδες της Λαρίσσης προς τους εν Κρήτη Βέηδες, Σκριπ (Αθηνών), φ. 354/24-8-1896, 356/26-8-1896 & 357/27-8-1896 (υπογραφή: Οι βέηδες της Λαρίσσης).

33.  Λόγος επιμνημόσυνος υπέρ των κατά την τελευταίαν επανάστασιν πεσόντων Χριστιανών, Ομόνοια Αλεξανδρείας (Αθηνών), φ. 4851/7-1-1897.

34.  Πολιτικόν Δελτίον, Νέα Τήνος (Τήνου), φ. 128/17-5-1897 (υπογραφή: ^*_*^*).

35.  Ικετήριος ευχή, Νέα Τήνος (Τήνου), φ. 129/28-5-1897 (υπογραφή: Κεδρηνός).

36.  Πολιτικόν Δελτίον, Νέα Τήνος (Τήνου), φ. 129/28-5-1897 (υπογραφή: ^*_*^*).

37.  Αυτονομία της Κρήτης, Νέα Τήνος (Τήνου), φ. 130/31-5-1897 (υπογραφή: "Γ").

38.  306 αφανείς ήρωες, Νέα Τήνος (Τήνου), φ. 130/31-5-1897 (υπογραφή: "Γ").

39.  Λόγος επιμνημόσυνος υπέρ των εν Κρήτη αγωνισαμένων πεσόντων αδελφών ημών, Νέα Τήνος (Τήνου), φ. 137/14-6-1897.

40.  Ανοικτή επιστολή προς την επί των προσφύγων Κρητών Κυβερνητικήν Επιτροπήν, Ηχώ της Τήνου (Τήνου), φ. 690/14-6-1897[18].

41.  Τα εν Ρεθύμνη (Ανταπόκριση από το Ρέθυμνο), Νεολόγος Κωνσταντινουπόλεως (Αθηνών), φ. 31/17-9-1907 (υπογραφή: Άγριος).

42.  Το ψήφισμα της ενώσεως του 1889, Νεολόγος Κωνσταντινουπόλεως (Αθηνών), φ. 126/21-121897.

43.  Οσμάν Πασάς ο Πνιγάρης, Νεολόγος Κωνσταντινουπόλεως (Αθηνών), φ. 8499/6-1-1898 & 8504/11-1-1898.

44.  Η εν Ρεθύμνη καταστασις (Ανταπόκριση από το Ρέθυμνο), Νεολόγος Κωνσταντινουπόλεως (Αθηνών), φ. 8502/9-1-1898 (υπογραφή: Άγριος).

45.  Το Κρητικόν ζήτημα: Η εν Ρεθύμνη κατάστασις (Ανταπόκριση από το Ρέθυμνο), Νεολόγος Κωνσταντινουπόλεως (Αθηνών), φ. 8513/20-1-1898 (υπογραφή: Άγριος).

46.  Τα εν Ρεθύμνη (Ανταπόκριση από το Ρέθυμνο), Νεολόγος Κωνσταντινουπόλεως (Αθηνών), φ. 8753/17-9-1898 (υπογραφή: Άγριος).

47.  Επιθεώρησις του 1898, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 4/4-1-1899 (υπογραφή: Κεδρηνός).

48.  Προσφώνησις του πρίγκιπος Γεωργίου, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 5/16-1-1899.

49.  [Λόγος που εκφωνήθηκε στο  Αρκάδι κατά την εκεί επίσκεψη του πρίγκιπα Γεώργιου], Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 6/23-1-1899.

50.  Η πρώτη Εθνική Συντακτική Συνέλευσις, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 6/23-1-1899 (υπογραφή: Κεδρηνός).

51.  Πάνος Κορωναίος (Νεκρολογία), Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 7/29-1-1899.

52.  Το Κρητικόν Σύνταγμα, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 8/7-2-1899 (υπογραφή: Κεδρηνός).

53.  Προσφώνησις προς την Α.Β.Υ. τον Πρίγκιπα εν τη Μονή Αρκαδίου, Κρήτη (Ρεθύμνου), φ. 3/11-2-1899.

54.  Νικόλαος Αετός (Νεκρολογία), Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 11/28-2-1899 (υπογραφή: Κεδρηνός).

55.  [Περιγραφή της επίσκεψης του πρίγκιπα Γεωργίου στο Αμάρι], Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 21/16-5-1899 (υπογραφή: Μοναχός).

56.  Προς την πρώτην Κρητικήν Κυβέρνησιν, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 22/23-5-1899 (ανωνύμως).

57.  [Περί της ανάγκης ίδρυσης Γυμνασίου εν Ρεθύμνη], Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 32/26-8-1899 (ανωνύμως).

58.  Η 25 Αυγούστου 1898, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 33/4-9-1899 (υπογραφή: Βηναίος).

59.  [Λόγος στην επέτειο της 23ης Οκτωβρίου 1898], Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 36/6-11-1899.

60.  Τα έλκη του παρελθόντος, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 38/23-11-1899 (ανωνύμως).

61.  Προς τους αξιοτίμους κ.κ. Διδασκάλους του Νομού Ρεθύμνης, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 40/7-12-1899 (επωνύμως).

62.  [Λόγος στην επέτειο της 9ης Δεκεμβρίου, ως πρόεδρος του Γυμναστικού Συλλόγου], Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 41/14-12-1899 (επωνύμως).

63.  [Λογοδοσία για τα πεπραγμένα του πρώτου έτους του Γυμναστικού Συλλόγου Ρεθύμνης], Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 76/23-9-1900 και φ. 78/30-9-1900.

64.  Μη αδικείτε το Ρέθυμνον, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 76/23-9-1900 (ανωνύμως).

65.  Αδίκου κρίσεως επιβαλλομένη ανασκευή, Πατρίς (Χανίων), φ. 95/28-9-1900 κ.ε. (15 συνέχειες).

66.  Μεταρρύθμισις του Οργανισμού της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 78/30-9-1900 (ανωνύμως).

67.  Επίλογος της ανασκευής της αδίκου κρίσεως, Πατρίς (Χανίων), φ. 110/2-11-1900 κ.ε. (3 συνέχειες).

68.  Μια Επιστολή διά τον κ. Ψυχάρην, Πατρίς (Χανίων), φ. 114/11-11-1900.

69.  Ο Καθηγητής Εμμ. Γενεράλης και η παραίτησίς του, Πατρίς (Χανίων), φ. 132/23-12-1900.

70.  Ο Κος Εμμ. Γενεράλις προ της κοινής γνώμης, Πατρίς (Χανίων), φ. 133/28-12-1900.

71.  [Λόγος σε εκδρομή του Γυμναστικού Συλλόγου], Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 1/8-6-1901.

72.  Ο γάμος του ραγιά (Κρητικόν ανέκδοτον), Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 1/21-7-1901 κ.ε. (υπογραφή: Κεδρηνός).

73.  [Επιστολή], Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 1/21-7-1901 (υπογραφή: Κεδρηνός).

74.  Από των προπόδων του Κέδρους: Αναμνήσεις και εντυπώσεις, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 3/5-8-1901 (υπογραφή: Κεδρηνός).

75.  Σύλληψις λογοκλόπου (Επιστολή), Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 5/18-8-1901 (υπογραφή: Κεδρηνός).

76.  Η Καλόειδενα, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 5/18-8-1901 (υπογραφή: Κεδρηνός).

77.  Πόθεν κατά λαϊκήν παράδοσιν έλαβε το όνομα η επαρχία Μονοφατσίου, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 8/8-9-1901 (υπογραφή: Κεδρηνός).

78.  Λαϊκή φιλολογία, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 16/3-11-1901.

79.  Συμβολαί εις την ορθογραφίαν της Νέας Ελληνικής γλώσσης, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 17/10-11-1901 κ.ε.  (5 συνέχειες. Στο 1ο υπογράφει ως Κεδρηνός και στα υπόλοιπα ως Ερανιστής).

80.  Σεμνή επέτειος, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 21/10-11-1901 (ανωνύμως).

81.  Επέτειος των Κρητικών Ελευθερίων, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 21/8-12-1901 (υπογραφή: Κεδρηνός).

82.  [Προσφώνηση στην επέτειο της 9ης Δεκεμβρίου], Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 22/15-12-1901.

83.  Ο έξω Ελληνισμός υπέρ της Κρήτης εν τη τελευταία επαναστάσει, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 24/1-1-1902 (υπογραφή: Κεδρηνός).

84.  [Λόγος κατά την Εθνική Εορτή της 25ης Μαρτίου], Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου), φ. 36/30-3-1902.

85.  Ανάμνησις του 1897 εκ Τήνου, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 38/14-4-1902 (υπογραφή: Κεδρηνός).

86.  Από των ιοστεφάνων Αθηνών, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 39/27-4-1902 (υπογραφή: Κεδρηνός).

87.  Μια επέτειος, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 44/1-6-1902 (ανωνύμως).

88.  Τα ερείπια του Αγίου Ονουφρίου εν Μεσονησίοις, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 55/17-8-1902 κ.ε. (υπογραφή: Κεδρηνός).

89.  Ανάμνησις, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 57/1-9-1902 (υπογραφή: Κεδρηνός).

90.  Μια εγκύκλιος του Μουσταφά Πασσά εν έτει 1833, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 62/5-10-1902 κ.ε. (υπογραφή: Κεδρηνός).

91.  Ανταποκρίσεις απού τα Ζωνιανά, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 64/19-10-1902 κ.ε. (υπογραφή: Μυλοποταμίτης).

92.  Καλώς ήλθες, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 73/24-12-1902 (υπογραφή: Κεδρηνός).

93.  Προς τους Κυρίους διδασκάλους και τους φίλους της αναγνώσεως και των καλών βιβλίων, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 75/11-1-1903 κ.ε..

94.  Προ των εκλογών, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 77/8-2-1903 (ανωνύμως).

95.  Η ιστορία της παρ’ ημίν εκπαιδεύσεως, Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 96/1-1-1904 κ.ε. (5 συνέχειες, υπογραφή: Κεδρηνός).

96.  Μαριγώ Σ.Βαρδινογιάννη (Νεκρολογία), Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 99/25-1-1904 (υπογραφή: Ε.Γ.).

97.  Αντώνιος Ε. Παπαδάκις (Νεκρολογία), Κρητική Εφημερίς (Ρεθύμνου),  φ. 100/4-2-1904 (υπογραφή: Ε.Γ.Γ.).

98.  Το καθήκον του Αττικού Τύπου, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 21/22-5-1904 (υπογραφή: Απόμαχος).

99.  Το κήρυγμα της Ενώσεως, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 36/14-8-1904 (ανωνύμως).

100.          Οι άγαν πατριώται, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 37/21-8-1904 (ανωνύμως).

101.          Σφαγαί Ηρακλείου, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 38/28-8-1904 (ανωνύμως).

102.          Επιθεώρησις 1904-1905, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 56/1-1-1905 (ανωνύμως).

103.          Πρόωρος χειραφεσία, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 57/12-1-1905 (ανωνύμως).

104.          Βενζελική φιλοπατρία, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 61/15-2-1905 (ανωνύμως).

105.          Ψηφίσατε τους ανεξάρτητους οίτινες θα υποστηρίξωσι τα συμφέροντά σας, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 64/13-3-1905 (ανωνύμως).

106.          Η σημαία μας, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 66/27-3-1905 (ανωνύμως).

107.          Η 7η Απριλίου 1905, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 68/12-4-1905.

108.          Η φωνή της αληθούς φιλοπατρίας, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 69/16-4-1905 (ανωνύμως).

109.          Θεόδωρος Π. Δηλιγιάννης, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 74/4-6-1905 (υπογραφή: Ε.Γ.).

110.          Είναι ακόμη καιρός, Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 77/28-8-1905 (ανωνύμως).

111.          Η 9 Δεκεμβρίου τότε και νυν, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 2/10-12-1905 (ανωνύμως).

112.          Ανάγκη ειλικρινούς μετανοίας, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 4/25-1-1906 (ανωνύμως).

113.          Εκλογικόν τέχνασμα, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 5/2-2-1906 (ανωνύμως).

114.          Η Επιτροπή των προστατίδων, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 6/10-2-1906 (ανωνύμως).

115.          [Προσφώνηση προς τους Ρεθυμνιώτες οπαδούς του Εθνικού Κόμματος], Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 65/25-5-1906.

116.          [Προσφώνηση προς τους Ρεθυμνιώτες οπαδούς του Εθνικού Κόμματος], Ελπίς (Ηρακλείου), φ. 11/25-5-1906 (υπογραφή: Ρεθεμνιώτης).

117.          Εκ Ρεθύμνης (Ο Ουρμπάνοβιτς εν Κρήτη), Ελπίς (Ηρακλείου), φ. 14/15-6-1906 (ανωνύμως).

118.          Προσφώνησις μετά την εκλογήν του 1906, Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 13/1-6-1906.

119.          Γεώργιος Κ. Ανυφαντάκης  (Νεκρολογία), Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 99/20-1-1907 (υπογραφή: Ε.Γ.).

120.          Γεώργιος Α. Ανυφαντάκης (Νεκρολογία), Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 339/27-1-1907 (ανωνύμως).

121.          Πού βαίνομεν; Αναγέννησις (Ρεθύμνου), φ. 5/31-3-1907 (ανωνύμως).

122.          Περί Βενιζέλου, Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 109/31-3-1907 (ανωνύμως).

123.          Εκ Ρεθύμνης (Ανταπρόκρισις δια τον καταρτισμόν των συνδυασμών), Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 111/14-4-1907 (ανωνύμως).

124.          Εκ Ρεθύμνης ανταπόκρισις (Οι υπολογισμοί των Βενιζελικών), Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 114/5-5-1907 (ανωνύμως).

125.          Εκ Ρεθύμνης ανταπόκρισις (Αι δυνάμεις των δύο κομμάτων), Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 115/12-5-1907 (ανωνύμως).

126.          Αι εκλογαί εις την άλλην Κρήτην, Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 118/2-6-1907 (ανωνύμως).

127.          Οι μισθοί των δημοδιδασκάλων (Επιστολή), Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 137/13-10-1907.

128.          [Επιστολή για δημοσίευμα του Αντ. Γιάνναρη], Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 401/26-10-1907.

129.          Προσφορά των μαθητών υπέρ του Στόλου, Υψηλά Λευκά Όρη (Χανίων), φ. 105/2-1-1908).

130.          'Επαινος προς την μαθητιώσαν νεολαίαν, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 421/9-1-1908.

131.          Ο Σύλλογος των διδασκάλων προς τους μαθητάς, Αγών (Χανίων), φ. 8/14-1-1908.

132.          Λόγος επιτάφιος κατά την κηδείαν του αειμνήστου Ιωάννου Α. Τσουδερού, Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 151/19-1-1908.

133.          [Επιστολή προς το Υπουργείο Οικονομικών της Ελλάδος], Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 426/1-2-1908.

134.          Πανηγυρικός λόγος επί τη επετείω των Τριών Ιεραρχών, Αγών (Χανίων), φ. 11/4-2-1908.

135.          Εμμ. Ι. Σιγανός. (Νεκρολογία), Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 427/5-2-1908 (υπογραφή: Κεδρηνός).

136.          Επιστολή προς τον Υπουργό Οικονομικών της Ελλάδος, Αγών (Χανίων), φ. 12/11-2-1908.

137.          Η 25η Μαρτίου, Αγών (Χανίων), φ. 18/25-3-1908 (ανωνύμως).

138.          Το Συνταγμάτιον του Κου Γιάνναρι, Υψηλά Λευκά Όρη (Χανίων), φ. 127/18-6-1908 κ.ε. (8 συνέχειες).

139.          [Επιστολή για το περί παιδείας νομοσχέδιο], Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 466/27-6-1908.

140.          [Επιστολή για το περί παιδείας νομοσχέδιο και για τον μισθό των δημοδιδασκάλων], Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 174/28-6-1908.

141.          [Επιστολή για τους μισθούς των δημοδιδασκάλων], Αγών (Χανίων), φ. 32/30-6-1908.

142.          Η Νέα Γραμματική του κ. Γιάνναρι, Υψηλά Λευκά Όρη (Χανίων), φ. 145/30-10-1908.

143.          [Επιστολή για το περί παιδείας νομοσχέδιο], Υψηλά Λευκά Όρη (Χανίων), φ. Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 506/13-11-1908.

144.          Γλωσσικόν ζήτημα εν Κρήτη, Υψηλά Λευκά Όρη (Χανίων), φ. 140/29-9-1908 (ανωνύμως).

145.          Εγκύκλιος προς γονείς και κηδεμόνας των μαθητών του Γυμνασίου Χανίων,

146.          Αγαθαγγέλου Ξηρουχάκη, "Ο Κρητικός Πόλεμος 1645-1669" (Βιβλιοκρισία), Υψηλά Λευκά Όρη (Χανίων), φ. 154/31-12-1908.

147.          [Προσφώνηση κατά την εορτή της Σημαίας], Αγών (Χανίων), φ. 72/6-4-1909.

148.          Η εις Αρκάδι μαθητική εκδρομή, Λευκά Όρη (Χανίων), φ. 169/8-5-1909 κ.ε. (ανωνύμως).

149.          Διά τελευταίαν φοράν (Άρθρο για τους μαλλιαρούς), Λευκά Όρη (Χανίων), φ. 171/22-5-1909.

150.          Ευγνωμονούντες προπέμπομεν, Αγών (Χανίων), φ. 86/13-7-1909 (ανωνύμως).

151.          [Έκθεση για τα σχολεία της Κρήτης], Παράρτημα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως εν Κρήτη, τεύχος Β΄, φ. 39/22-7-1910.

152.          Ανταποκρίσεις εξ Αμαρίου, Δράσις (Ρεθύμνου), φ. 35/15-3-1911 (υπογραφή: Ε.Γ.).

153.          Ανταποκρίσεις, Δράσις (Ρεθύμνου), φ. 37/8-4-1911 (υπογραφή: Ε.Γ.).

154.          'Ελεγχος λιβέλλου, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 822/24-1-1912 (υπογραφή: Ιδαίος Μαστιγοφόρος).

155.          Προς τους συμπατριώτας Μουσουλμάνους, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 828/17-2-1912 (υπογραφή: Απόμαχος).

156.          Προς τους συμπατριώτας Μουσουλμάνους, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 829/21-2-1912 (υπογραφή: Οι Βέηδες Λαρίσσης).

157.          [Επιστολή για το έργο του ως Γενικού Επιθεωρητή της Παιδείας], Ίδη (Ηρακλείου), φ. 264/3-3-1912.

158.          H. Couturier: Η Κρήτη από απόψεως διεθνούς δικαίου. (Βιβλιοκρισία), Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 838/23-3-1912 (υπογραφή: Κεδρηνός).

159.          Οι Καλλέργαι, Ανεξάρτητος (Χανίων), φ. 39/23-9-1912 (ανωνύμως).

160.          Δύο ιστορικά έγγραφα, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 945/17-3-1913 (ανωνύμως).

161.          [Ευχαριστήριο στους συμμετασχόντας στο πένθος του για τον θάνατο του γιου του], Κρήτη (Χανίων), φ. 65/ 28-3-1913.

162.          [Επιστολή προς την εφημερίδα], Κρητική Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 5/28-11-1913 (υπογραφή: Απόμαχος).

163.          Οι πρόσκοποι Χανίων, Κήρυξ (Χανίων), φ. 372/27-11-1914.

164.          Φενάκη, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 1606/7-5-1915 κ.ε. (υπογραφή: Κεδρηνός).

165.          Εμμ. Δ. Φραντζεσκάκις (Νεκρολογία), Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 520/9-5-1915.

166.          Η χθεσινή δέησις των μαθητών, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 1614/16-5-1915.

167.          Ανάγκη συνεργασίας, Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 529/11-7-1915 (ανωνύμως).

168.          Το ζήτημα των εξαταξίων Γυμνασίων,  Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 1662/11-7-1915.

169.          Από την διάλεξιν του κ. Δαυίδ, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 1663/12-7-1915 (υπογραφή: Κεδρηνός).

170.          Ας αγρυπνούν οι αρμόδιοι, Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 530/18-7-1915 (ανωνύμως).

171.          Μηκέτι αμάρτανε, Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 534/15-8-1915 (ανωνύμως).

172.          Η αναπληρωματική εκλογή Χανίων, Ελεύθερον Βήμα (Χανίων), φ. 535/22-8-1915 (ανωνύμως).

173.          Ανταπόκρισις εξ Αθηνών, Αυγή (Ρεθύμνου), φ. 10/9-9-1915, (υπογραφή: Φοιτητής).

174.          Ανταπόκρισις εξ Αθηνών, Αυγή (Ρεθύμνου), φ. 11/15-9-1915, (υπογραφή: Φοιτητής).

175.          Ανταπόκρισις εξ Αθηνών, Αυγή (Ρεθύμνου), φ. 12/23-9-1915, (υπογραφή: Φοιτητής).

176.          Μία έκκλησις προς τους γονείς και κηδεμόνας των μαθητών, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 1801/20-12-1915.

177.          Παπά Μανώλης και Οσμάν Πασάς, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 1900/21-4-1916 κ.ε. (6 συνέχειες).

178.          Αναγνώστης Κατσαντώνης (Νεκρολογία), Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 1915/8-5-1916 (υπογραφή: Ε.Γ.Γ.).

179.          Τα Γυμνασιακά (Επιστολή), Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 1967/8-7-1916.

180.          Ο Γερμανικός μισελληνισμός, Κήρυξ (Χανίων), φ. 707=1170/13-1-1918 κ.ε. (13 συνέχειες, υπογραφή: Ερανιστής).

181.          Ο ναός του Αγ. Νικολάου Σπλάντζας, Ημερήσια Νέα (Χανίων), φ. 118/13-2-1918 (ανωνύμως).

182.          Ο Γ. Πολάκης επικρίνων ομότεχνόν του Μιχ.Παπαδάκην, Ημερήσια Νέα (Χανίων), φ. 197/20-5-1918.

183.          Επιστολαί εκ Μακεδονίας (πρόποσις), Κήρυξ (Χανίων), φ. 966/14-11-1918.

184.          Δεσπότης-Μουφτής, Έδεσσα (Εδέσσης), φ. 8-4-1919 κ.ε.

185.          Το εκπαιδευτικόν, Ελευθερία (Βόλου), φ. 584/11-12-1920.

186.          Εμμ. Θ. Γενεράλις (Νεκρολογία), Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 2449/4-2-1921 (ανωνύμως).

187.          Ευδαίμων νεότης, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 2535/20-6-1921 (υπογραφή: Ε.Γ.Κεδρηνός).

188.          Ζήθι Βασιλεύ Κωνσταντίνε, Αλήθεια (Χανίων), φ. 256/21-5-1921 (ανωνύμως).

189.          Η Εθνική Επέτειος, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 2793/25-3-1922 (υπογραφή: Κεδρηνός).

190.          Η μέση εκπαίδευσις εν Κρήτη, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 2895/20-7-1922.

191.          Χριστός Ανέστη, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 3102/8-4-1923.

192.          Αρσινόη Μ.Κούνδουρου (Νεκρολογία), Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 3103/11-4-1923.

193.          Η εκδρομή του Β' Γυμνασίου εις Κνωσόν, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 3437/21-5-1924 κ.ε. (28 συνέχειες, υπογραφή: Εκδρομεύς).

194.          Αποχαιρετισμός μαθητών 5ης τάξεως Β' Γυμνασίου, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 3472/1-7-1924 κ.ε.

195.          Τρεις ημέραι εν Ακρωτηρίω, Νέα Έρευνα (Χανίων), φ. 2505/9-8-1924 κ.ε. (15 συνέχειες).

196.          Ο γάμος του Ραγιά, Δημοκρατία (Ρεθύμνου), φ. 106/15-11-1924 (υπογραφή: Κεδρηνός).

197.          Το Β' Γυμνάσιον Χανίων εν Αρκαδίω, Αλήθεια (Χανίων), φ. 462/5-6-1925 κ.ε. (22 συνέχειες, υπογραφή: Κεδρηνός).

198.          Παύλος Γ. Βλαστός, Αλήθεια (Χανίων), φ. 725/9-5-1926.

199.          [Επιστολή για τη γλώσσα], Αστραπή (Ρεθύμνης), φ. 97/19-8-1926 (υπογραφή: Κεδρηνός).

200.          [Επιστολή για τη γλώσσα], Αστραπή (Ρεθύμνης), φ. 100/24-8-1926 (υπογραφή: Κεδρηνός).

201.          Από τους πρόποδας του Κέντρους, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1085/18-8-1927 κ.ε. (9 συνέχειες, υπογραφή: Κεδρηνός).

202.          Σπυρίδων Χαραλαμπάκης (Νεκρολογία), Αλήθεια (Χανίων), φ. 1093/27-8-1927 (υπογραφή: Ε.Γ.).

203.          Τα Κρητικά Απομνημονεύματα και αι αντιλήψεις των συνεργατών μας (Επιστολή), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 383/10-1-1928.

204.          Κρητικά απομνημονεύματα: Αλέξανδρος Καραθεοδωρής, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 394/22-1-1928 κ.ε. (7 συνέχειες).

205.          Θείον κήρυγμα, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 406/7-2-1928 (υπογραφή: Κεδρινός).

206.          Δύο ιστορικά έγγραφα, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 591/29-8-1928 κ.ε. (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

207.          Μαρία Π.Βλαστού (Νεκρολογία), Αλήθεια (Χανίων), φ. 1394/19-9-1928 (υπογραφή: Ε.Γ.).

208.          Θεοδώρα Μιχαήλ (Νεκρολογία), Αλήθεια (Χανίων), φ. 1407/7-10-1928.

209.          Αριστέα Βαμβακά (Νεκρολογία), Αλήθεια (Χανίων), φ. 1408/10-10-1928 (υπογραφή: Ε.Γ.).

210.          Χριστός γεννάται. Δοξάσατε ,  Αλήθεια (Χανίων), φ. 1464/25-12-1928 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

211.          Ο πρώτος μου Απόστολος: Ανάμνησις χριστουγεννιάτικη, Ηχώ της Κρήτης (Χανίων), φ. 1356/25-12-1928.

212.          Επεισόδιον εν τω ναώ Τριμάρτυρος, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1554/19-4-1929.

213.          Ανοικτή επιστολή, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1557/23-4-1929.

214.          Ανταπόκρισις εκ Βάμου, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1561/27-4-1929 (υπογραφή: Απόμαχος πολιτικός).

215.           

216.          Ανταπόκρισις εκ Βάμου, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1561/27-4-1929 (υπογραφή: Απόμαχος).

217.          Ας επικρατήσει τάξις, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1571/14-5-1929 κ.ε. (ανωνύμως).

218.          Στυλιανός Ι. Τσουπάκης (Νεκρολογία), Αλήθεια (Χανίων), φ. 1586/1-6-1929 (υπογραφή: Ε. Κεδρηνός).

219.          Ανταποκρίσεις (Από Ι.Μ.Ασωμάτων),  Αλήθεια (Χανίων), φ. 1644/14-8-1929 (υπογραφή: Μοναχός).

220.          Ανταποκρίσεις (Από Ι.Μ.Ασωμάτων),  Αλήθεια (Χανίων), φ. 1652/25-8-1929 (υπογραφή: Μοναχός).

221.          Ανταποκρίσεις (Από Ι.Μ.Ασωμάτων),  Αλήθεια (Χανίων), φ. 1657/1-9-1929 (υπογραφή: Μοναχός).

222.          Η εποποιία του Αρκαδίου. Πώς επάλαισε και πώς έπεσε τ’Αρκάδι, Δημοκρατία (Ρεθύμνου), φ. 364/1-9-1929.

223.          Ο Άγιος Στέφανος της Δρακώνας, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1658/3-9-1929 κ.ε. (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

224.          Δημ. Βενάκις (Νεκρολογία), Αλήθεια (Χανίων), φ. 1661/7-9-1929.

225.          Το Αμάρι, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1662/8-9-1929 κ.ε. (12 συνέχειες, υπογραφή: Μοναχός).

226.          Εις τα Σφακιά, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1662/8-9-1929 κ.ε. (12 συνέχειες, υπογραφή: Μοναχός).

227.          Εις τα Σφακιά, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1666/13-9-1929 κ.ε. (3 συνέχειες, υπογραφή: Ε.Γ.Κεδρηνός).

228.          Κυριάκος Χειλιουδάκης (Νεκρολογία),  Αλήθεια (Χανίων), φ. 1690/16-10-1929 (υπογραφή: Ε.Γ.).

229.          Κυριάκος Χ. Χειλουδάκης (Επικήδειος), Κήρυξ (Χανίων), φ. 3970/16-10-1929 κ.ε.

230.          Η εορτή της σημαίας (Πανηγυρικός), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 920/27-10-1929.

231.          Από την Σύβριτον, Αστραπή (Ρεθύμνου), φ. 244/7-11-1929 (υπογραφή: Μοναχός).

232.          [Επιστολή για τη βελτίωση των κοινοτικών δρόμων], Κρητική Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 969/4-12-1929 (υπογραφή: Ιδαίος).

233.          Προ δέκα αιώνων, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4025/25-12-1929 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

234.          Νικόλαος Γ. Γιαμαλάκης (Νεκρολογία), Κήρυξ (Χανίων), φ. 4044/28-1-1930 (υπογραφή: Ε.Γ.Γ.).

235.          Από την λαογραφικήν εορτήν: Ο λόγος του κ.Εμμ.Γενεράλι, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4061/18-2-1930 κ.ε.

236.          Τα "Ολύμπια", Κήρυξ (Χανίων), φ. 4065/22-2-1930 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

237.          [Πανηγυρικός κατά τον εορτασμό της Εκατονταετηρίδος], Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1101/17-6-1930 (6 συνέχειες).

238.          Ο εκφωνηθείς λόγος του Γυμνασιάρχου κ. Εμμ. Γενεράλι επί τη εορτή της Εκατονταετηρίδος, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4142/17-6-1930 κ.ε. (4 συνέχειες).

239.          Πρόποσις κατά την εορτήν της Εκατονταετηρίδος εν Καστελίω Κισσάμου, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4166/16-7-1930.

240.          Η Εκατονταετηρίς στο Αμάρι (Πανηγυρικός), Ηχώ της Κρήτης (Χανίων), φ. 1845/29-7-1930 κ.ε.

241.          Πώς εορτάσθη η εκατονταετηρίς (Προσφώνησις εν Βάμω), Εσπερινός Ταχυδρόμος (Χανίων), φ. 3958/3-9-1930.

242.          Το ιστορικόν Σέλινον, Ελεύθερος Λόγος (Χανίων), φ. 7/21-9-1930 (ανωνύμως).

243.          Από τας εορτάς Σελίνου: Η ωραία πρόποσις του κ. Εμ. Γενεραλι, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1184/28-9-1930.

244.          Ιστορικαί αναμνήσεις (Αδελφοποιΐα Κεντριανών), Δημοκρατία (Ρεθύμνου), φ. 408/7-10-1930 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

245.          Ιστορική ανάμνησις, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4236/9-10-1930, (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

246.          Εξ Αμαρίου, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4237/2-11-1930 (υπογραφή: Αμαριώτης).

247.          Το Αρκάδι, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4258/8-11-1930 (ανωνύμως).

248.          Το Αρκάδι, Δημοκρατία (Ρεθύμνου), φ. 414/11-11-1930 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

249.          Ανταποκρίσεις εκ των επαρχιών, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4261/20-11-1930 (υπογραφή: Αμαριώτης).

250.          Ο Άνθιμος Ροσμαρής, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1228/21-11-1930.

251.          Ο διδασκαλικός κόσμος εν Κρήτη επί Τουρκοκρατίας, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1228/25-11-1930 κ.ε. (5 συνέχειες).

252.          Είς ανατέλλων αστήρ της Εκκλησίας: Ο Άνθιμος Ροσμαρής, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1237/5-12-1930 κ.ε. (ανωνύμως).

253.          Προς τον νέον Διοικητήν Κρήτης κ. Νικόλαον Ασκούτσην, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1254/28-12-1930.

254.          Προς τον νέον Διοικητήν Κρήτης κ. Νικολ. Χ. Ασκούτσην, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4290/30-12-1930.

255.          Εμμανουήλ Ξηράς (Νεκρολογία), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1279/30-1-1931.

256.          Αι προοδευτικαί Κοινότητες, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4316/5-2-1931 (υπογραφή: Αμαριώτης).

257.          Εμμανουήλ Ξηράς (Νεκρολογία), Αλήθεια (Χανίων), φ. 1719/9-2-1931.

258.          Η 25η Μαρτίου, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4356/25-3-1931 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

259.          [Επιστολή περί "Χρυσοστόμου"], Ελεύθερος Λόγος (Χανίων), φ. 161/28-3-1931.

260.          Ενισχύσατε τους νέους, Ηχώ της Κρήτης (Χανίων), φ. 2054/28-3-1931.

261.          Ο κ. Γενεραλις προς τον "Παρατηρητήν" (Επιστολή), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1329/1-4-1931.

262.          Το ζήτημα των συλλόγων (Επιστολή), Ελεύθερος Λόγος (Χανίων), φ. 166/3-4-1931.

263.          Επιστολή προς τον "Κήρυκα", Κήρυξ (Χανίων), φ. 4364/4-4-1931.

264.          [Εγκύκλιος με οδηγίες για τη συλλογή λαογραφικού υλικού], Βήμα (Ρεθύμνου), φ. 166/14-6-1931 κ.ε.

265.          Σημειώματα εκ της Ιεράς Μονής Γωνιάς, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1397/30-6-1931 κ.ε.

266.          [Επιστολή για το έργο του Κ.Φουρναράκη], Κήρυξ (Χανίων), φ. 4430/1-7-1931.

267.          'Εξ ημέραι υπό το Κέδριον, Ηχώ της Κρήτης (Χανίων), φ. 2136/15-7-1931 κ.ε. (14 συνέχειες, υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

268.          'Εξ ημέραι υπό το Κέδριον, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1413/16-7-1931 κ.ε. (14 συνέχειες, υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

269.          Η απομόνωσις της Γερμανίας, Ηχώ της Κρήτης (Χανίων), φ. 2137/17-7-1931, (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

270.          Η διάλεξις του Κου Σουμαρίπα, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4488/11-9-1931.

271.          Η διάλεξις του κ. Σουμαρίπα, Ελεύθερος Λόγος (Χανίων), φ. 312/11-9-1931.

272.          Ιωάν. Α. Ησυχάκης (Νεκρολογία), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1461/16-9-1931 κ.ε.

273.          Λόγος διά την απελευθέρωσιν της Κύπρου, Ηχώ της Κρήτης (Χανίων), φ. 2214/3-11-1931.

274.          Η ολοκαύτωσις της Ι. Μονής Αρκαδίου, Κρητική Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 1064/15-11-1931.

275.          Η παιδεία εν τω τμήματι Ρεθύμνης επί Τουρκοκρατίας, Βήμα (Ρεθύμνου), φ. 287/17-11-1931 κ.ε. (8 συνέχειες).

276.          Ελεύθεραι γνώμαι (Επιστολή), Ελεύθερος Λόγος (Χανίων), φ. 364/25-11-1931.

277.          Επιβαλλομένη υποχρέωσις, Βήμα (Ρεθύμνου), φ. 296/28-11-1931 κ.ε. (ανωνύμως).

278.          Η ανάγκη της συνεχίσεως, Βήμα (Ρεθύμνου), φ. 311/19-12-1931.

279.          Ποιός θα μείνη ασυγκίνητος, Βήμα (Ρεθύμνου), φ. 312/20-12-1931.

280.          Γύρω από την εκπαίδευσιν, Ηχώ της Κρήτης (Χανίων), φ. 2270/28-1-1932 κ.ε.

281.          Ένα ιστορικόν έγγραφον, Ελεύθερος Λόγος (Χανίων), φ. 416/7-2-1932 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

282.          Μια επιστολή του κ. Γενεράλη, Εφεδρικός Αγών (Χανίων), φ. 915/22-2-1932.

283.          Η μεγάλη εθνική ημέρα, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4619/25-3-1932 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

284.          Η μεγάλη εθνική ημέρα, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4619/25-3-1932 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

285.          Από ένα λεύκωμα, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4624/2-4-1932 κ.ε. (υπογραφή: Γέρως παράξενος).

286.          Εθνική επέτειος, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4638/23-4-1932 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

287.          Η ζωή και ο θάνατος του Σωκράτη (Βιβλιοκρισία), Δράσις (Ηρακλείου), φ. 28/24-4-1932.

288.          Η ζωή και ο θάνατος του Σωκράτη (Βιβλιοκρισία), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1625/26-4-1932.

289.          Η ζωή και ο θάνατος του Σωκράτη (Βιβλιοκρισία), Ελεύθερος Λόγος (Χανίων), φ. 472/27-4-1932.

290.          Επικήδειος λόγος εις τον νεκρόν του Μελετίου Τοράκι, Ελεύθερος Λόγος (Χανίων), φ. 473/28-4-1932.

291.          Βάλσαμον πόνων, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4656/29-5-1932 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

292.          Ανδρ. Παπά Εμμανουήλ Σαουνάτσος (Nεκρολογία), Κήρυξ (Χανίων), φ. 4658/1-6-1932.

293.          Στ. Δρακάκη: Η ζωή και ο θάνατος του Σωκράτους (Βιβλιοκρισία), Βήμα (Ρεθύμνου), φ. 457/23-7-1932.

294.          Η πόλις της Ρεθύμνης (Ομιλία εν τω "Πανθέω" Χανίων), Βήμα (Ρεθύμνου), φ. 533/15-11-1932 κ.ε. (10 συνέχειες).

295.          Δόξα εν υψίστοις θεώ, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4747/15-12-1932 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

296.          Η 1η του έτους, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4750/1-1-1933.

297.          Ο σκοπός και το έργον του "Χρυσόστομου", Ηχώ της Κρήτης (Χανίων), φ. 2465/1-2-1933 κ.ε. (8 συνέχειες).

298.          Πνευματική κίνησις (Επιστολή), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1821/8-2-1933.

299.          Η μεγάλη ημέρα του Μαρτίου, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4785/25-3-1933 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

300.          Ανοικτή επιστολή προς τον Υπουργόν Γ.Διοικητήν Κρήτης κ. Ιωάν. Μουντζουρίδην, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1723/4-4-1933.

301.          Τα εκατόχρονα του Κοραή, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1867/8-4-1933.

302.          Χριστός Ανέστη, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1727/16-4-1933 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

303.          Χριστός Ανέστη, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4794/16-4-1933 (υπογραφή: Γ.).

304.          Η επέτειος της Αλώσεως (29-5-1453), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 1902/28-5-1933 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

305.          Η 29 Μαϊου, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1738/30-5-1933.

306.          Η επίσκεψις των Ναυπλιέων, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1739/2-6-1933 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

307.          Η δολοφονική απόπειρα, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1741/9-6-1933 (ανωνύμως).

308.          Φίλοι χειρότεροι εχθρών, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1744/20-6-1933 (ανωνύμως).

309.          Επί τη αναχωρήσει του επιθεωρητού κ.Φιλοπούλου, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1791/28-11-1933 κ.ε.

310.          Μανούσος Ρούσ. Κούνδουρος (Νεκρολογία), Αλήθεια (Χανίων), φ. 1798/22-12-1933 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

311.          [Επιστολή για την "Εταιρεία Φίλων της Ρεθύμνης"], Κρητική Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 1222/21-3-1934.

312.          Επι τη σημερινή μεγάλη επετείω της 25ης Μαρτίου, Κήρυξ (Χανίων), φ. 4940/25-3-1934 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

313.          Επί τη 25 Μαρτίου, Αλήθεια (Χανίων), φ. 1824/27-3-1934 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

314.          Προς το "Βήμα του Λαού" (Επιστολή), Βήμα του Λαού (Χανίων), φ. 1/1-6-1934 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

315.          Άνθιμος Ροσμαρής (Μητροπολίτης Πτολεμαϊδος), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 2190/7-7-1934.

316.          [Επιστολή για σειρά δημοσιευμάτων για τα χωριά του Νομού], Κρητική Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 1376/17-10-1934 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

317.          Επιστολή για το Γερακάρι, Κρητική Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 1380/23-10-1934 (υπογραφή: Κεδρηνός).

318.          Γερακάρις, Κρητική Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 1386/31-10-1934 κ.ε. (7 συνέχειες, υπογραφή: Κεδρηνός).

319.          Οι κρητικές κουβέντες του Ανεζηνιού (Βιβλιοκρισία), Κρητική Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 1551/17-9-1935 κ.ε.

320.          Οι κρητικές κουβέντες του Ανεζηνιού (Βιβλιοκρισία), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 2496/27-12-1935.

321.          Θάλεια Κανδαράκη (Νεκρολογία), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 2547/1-3-1936 (υπογραφή: Ε.Γ.).

322.          Περί του ποιητού Γεωργίου Σουρή, Έρευνα (Χανίων), φ. 737/4-3-1936 κ.ε. (12 συνέχειες).

323.          Τα κατά Τωμαδάκην (Φιλολογικά), Παρατηρητής (Χανίων), φ. 2548/8-3-1936.

324.          [Λόγος κατά την ενθρόνισιν του επισκόπου Αγαθαγγέλου Ξηρουχάκη], Βήμα του Λαού (Χανίων), φ. 321/16-3-1936.

325.          Η προσφώνησις του θεοφιλεστάτου Κυδωνίας και Αποκορώνου, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 2554/17-3-1936.

326.          Διακοσμήσεις και επιγράμματα, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 2567/31-3-1936 (ανωνύμως).

327.          Η Βιβλιοθήκη Χανίων, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 2619/3-6-1936.

328.          Ο Κ. Φουρναράκης & το έργο του, Έρευνα (Χανίων), φ. 802/16-6-1936.

329.          Βενιζέλεια ή Βενιζέλια; Παρατηρητής (Χανίων), φ. 2634/21-6-1936.

330.       Μερικαί ανορθογραφίαι, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 2648/8-7-1936 (υπογραφή: Γραμματικός).

331.          Από την πανήγυριν  εν τη Ι. Μ. Γωνιάς, Παρατηρητής (Χανίων), φ. 2679/19-8-1936.

332.          Δεκαπενθήμερο εκτός των Χανίων, Έρευνα (Χανίων), φ. 842/11-9-1936 κ.ε. (12 συνέχειες, υπογραφή: Κεδρηνός).

333.          Εμπρός, Εθνική Φωνή (Χανίων), φ. 1/18-10-1936 (υπογραφή: Απόμαχος).

334.          [Λόγος στην επέτειο του Αρκαδίου], Βήμα του Λαού (Χανίων), φ. 393/20-11-1936 κ.ε. (4 συνέχειες).

335.          Η αθάνατος Κρητική λεβεντιά, Εθνική Φωνή (Χανίων), φ. 13/23-11-1936 (ανωνύμως).

336.          Η λουλούδα του Ι. Μαθιουδάκη, Έρευνα (Χανίων), φ. 886/30-12-1936 κ.ε. (5 συνέχειες, υπογραφή: Ε.Γ.).

337.          Ελθέ ηγεμονίδη Γεώργιε εις Κρήτην, Αλήθεια (Χανίων), φ. 2085/4-2-1937 (ανωνύμως).

338.          Επικήδειος λογος εις τον Άνθιμον Ροσμαρήν, Βήμα του Λαού (Χανίων), φ. 451/14-4-1937.

339.          Πρόποσις κατά την άφιξιν και υποδοχήν του Πρίγκιπος Γεωργίου, Εθνική Φωνή (Χανίων), φ. 52/15-4-1937.

340.          Η νεολαία-Στη νεολαία-Για τη νεολαία, Βήμα του Λαού (Χανίων), φ. 547/19-10-1937 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

341.          Λόγος κατά το φιλολογικόν μνημόσυνον του Κονδυλάκη, Βήμα του Λαού (Χανίων), φ.553/2-11-1937.

342.          Προς τους εν Αμερική Κρήτας, Βήμα του Λαού (Χανίων), φ.556/5-11-1937.

343.          Το πνευματικό ξεκίνημα της πρωτευούσης, Έρευνα (Χανίων), φ. 1037/7-11-1937.

344.          Αρκάδι, Έρευνα (Χανίων), φ. 1037/7-11-1937 (ανωνύμως).

345.          Ο Δασκαλογιάννης (Ι. Βλάχος ο εξ Ανωπόλεως), Φωνή της Κρήτης (Αθηνών), φ. 8/25-12-1937 κ.ε. (5 συνέχειες).

346.          Παύλος Μ. Ζολινδάκης (Νεκρολογία), Εθνική Φωνή (Χανίων), φ. 152/10-4-1938.

347.          Περί τον "Χρυσόστομον", Έρευνα (Χανίων), φ. 1081/14-4-1938.

348.          Ελένη Ν. Καλεμικιαράκη (Νεκρολογία), Εθνική Φωνή (Χανίων), φ. 160/8-5-1938.

349.          Ως άριστον πολίτευμα ο λαός στέργει την βασιλείαν, Εθνική Φωνή (Χανίων), φ. 162/15-5-1938.

350.          Γρηγόριος Κατζουράκης, ιατρός (Νεκρολογία), Βήμα του Λαού (Χανίων), φ. 667/31-5-1938 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

351.          Από Γωνιάς εις Χρυσοσκαλίτισσαν, Βήμα του Λαού (Χανίων), φ. 712/12-8-1938 κ.ε. (8 συνέχειες, (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

352.          Η κρητική βράκα, Εθνική Φωνή (Χανίων), φ. 195/8-9-1938 κ.ε. (4 συνέχειες).

353.          Επί της ονομασίας των οδών Χανίων, Έρευνα (Χανίων), φ. 1116/12-9-1938 (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρηνός).

354.          Συνοδευτική επιστολή του ψηφίσματος της Κρητικής Βουλής δια την Ενωσιν (1889), Βήμα του Λαού (Χανίων), φ. 755/11-10-1938.

355.          Τι λέγει δια την εφημερίδα μας ο σοφός Γυμνασιάρχης κ. Γενεράλις, Έρευνα (Χανίων), φ. 1125/15-10-1938.

356.          'Ενα νέον έργον του κ. Ν.Ι.Παπαδάκη (Βιβλιοκρισία), Βήμα του Λαού (Χανίων), φ. 791/30-11-1938.

357.          Η εισήγησις του κ. Εμμ. Γενεράλη [κατά τη διάλεξη του Γιάννη Κλωνάρη], Βήμα του Λαού (Χανίων), φ. 802/16-12-1938.

358.          Γεώργιος Χατζηδάκης οπλαρχηγός Α΄ τάξεως, Έρευνα (Χανίων), φ. 1153/9-2-1939.

359.          Η 25η Μαρτίου 1939, Έρευνα (Χανίων), φ. 1165/23-3-1939, (υπογραφή: Ε.Γ. Κεδρινός).

360.          Ιωάννης Γεωργίου (ιερέως) Γενεράλις 1863-1928 (Νεκρολογία), Έρευνα (Χανίων), φ. 1170/13-4-1939 (υπογραφή: Μεταπολιτευτικός).

361.          Οι πρόγονοι κι’ οι σύγχρονοι (ποίημα), Κρητική Επιθεώρησις (Ρεθύμνου), φ. 2967/2-3-1941 (υπογραφή: Ε.Γ.Γ.).

Ο Γενεράλις αναφέρει σε σημειώσεις του ότι κατά το σχολικό έτος 1919/1920 που υπηρετούσε στην Έδεσσα, δημοσίευσε στην τοπική εφημερίδα Έδεσσα 13 κείμενά του, χωρίς να τα αναφέρει συγκεκριμένα. Αναφέρει ενδεικτικά ότι διαπραγματεύθηκε τα θέματα: «΄Εκκλησις υπέρ βιβλιοθήκης εν Εδέσση», «Εκπαιδευτική αναγέννησις Μακεδονίας», «Εορτή 3 Ιεραρχών», «Αλέξανδρος ο Βασιληάς έχει τράϊνον αυτί», «Δεσπότης-Μουφτής», «Γυμνάσιον Εδέσσης» κ.ά. Δυστυχώς η εν λόγω εφημερίδα δεν κατέστη δυνατόν να εντοπιστεί.

Γ. Λήμματα στην ΜΕΕ

Κατά τα έτη 1929-1930 που συντασσόταν η Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Ρεθυμνιώτη Παύλου Δρανδάκη, ο Εμμανουήλ Γενεράλις υπήρξε βασικός συνεργάτης της. Συνέταξε 1062 λήμματα κρητολογικού περιεχομένου, που όλα μαζί φτάνουν, κατά τη δική του άθροιση, τις 15.652 γραμμές της εγκυκλοπαίδειας. Το γεγονός αυτό καθιστά την ΜΕΕ πολύτιμο βοήθημα σε όσους ασχολούνται με τις κρητολογικές έρευνες. Τα λήμματα είναι τα εξής:

Αλετρουβάρι Κυδωνίας – Αληδάκις – Αληθινή Καινουρίου – Αλήμπεης ο Κακοδικιώτης – Αλητζανή Μονοφατσίου – Αλιάκες Μυλοποτάμου –  Αλίγανος Κυδωνίας – Αλικιανού Κυδωνίας – Αλλαρία – Αλμυρός Ποταμός (Αποκορώνου) – Αλμυρός Ποταμός (Μεραμβέλλου) – Αλόιδες Μυλοποτάμου – Αλτσί – Αλύσιος – Άλυσις (βουνό) – Αλώνι Καινουρίου – Αμάλθεια – Αμάρι, Νεύς – Αμαριανώ Πεδιάδος – Αμαρίου επαρχία – Άματος Σητείας – Αμμουδάρι Σφακίων – Άμμων εν Κρήτη – Αμνάτος Ρεθύμνης – Αμνισός – Αμουργέλλες Μονοφατσίου – Αμπαδιά – Αμπελάκι Ρεθύμνης – Άμπελος Σητείας – Άμπελος Σφακίων – Αμπελούζος Καινουρίου – Αμυγδάλι (νησίδα)  – Ανδρεαδάκης Αλέξανδρος – Ανίμπαλη (λόφος) – Αντισκάρι Καινουρίου – Ανώγεια Μυλοποτάμου – Ανώγεια Ρεθύμνης – Ανώγεια, Βασιλικά – Ανώπολις Πεδιάδος – Ανώπολις Σφακίων – Απεζανές (μονή) – Απλίκι (βουνό) – Αποκορώνου  επαρχία – Απολλωνία Κρήτης – Απόλυχνος Καινουρίου – Απομαρμάς Καινουρίου – Αποσελέμης (ποταμός) – Αποσελέμι Μονοφατσίου – Αποσέτι Αμαρίου – Απόστολοι Αμαρίου – Αράδαινα Σφακίων – Αραδήν – Αργυρούπολις Ρεθύμνης – Αρδάκτια Μονοφατσίου – Άρδακτος Αγ. Βασιλείου – Άρδακτος Αμαρίου – Αριστίων – Αρκάδι (Ατμόπλοιον) – Αρκάδι (Μονή) – Αρκάδι Μονοφατσίου – Αρκαδία (Κρήτης) – Αρκαλοχώρι Μονοφατσίου – Αρκούδαινα Ρεθύμνης – Αρμανώγεια Μονοφατσίου – Αρμένοι Αποκορώνου – Αρμένοι Ρεθύμνης – Αρολίθι Ρεθύμνης – Αρσάνι (μονή) – Αρσινόη (αρχ. πόλη) – Αρτός Ρεθύμνης – Αρχάνες Τεμένους – Αρχοντοχώρι – Αρώνι Κυδωνίας – Ασή Γωνιά Αποκορώνου – Ασήμι Μονοφατσίου – Ασίτες Μαλεβυζίου – Ασκύφου Σφακίων – Άσπρα Νερά Κισάμου – Ασπροσυκιά Αποκορώνου – Ασπρουλιάνος Αποκορώνου – Αστάλη – Αστέρι Ρεθύμνης – Αστερουσία – Αστράτηγος – Αστρίτσι Πεδιάδος – Αστυράκι Μαλεβυζίου – Ασυρώτοι Μυλοποτάμου – Ασφέντου Σφακίων – Ασφεντυλές Σελίνου – Ασώματος  Αγ. Βασιλείου – Ασωμάτων (μονή) – Ατσιπάδες Αγ. Βασιλείου – Ατσιπάδες Μονοφατσίου – Ατσιπόπουλον Ρεθύμνης – Αυλή Πεδιάδος – Αφεντάκις, Ιβραΐμ-Χατζή – Αφέντης Σταυρός – Αφέντης Χριστός – Αφράτα Κισάμου – Αχλάδα – Άωρος (αρχ. πόλη) – Βαβαλέδω Κισάμου – Βαβέλοι Σητείας – Βαγί ή Βάγι ή Βάι – Βαγίτσα – Βαγιωνιά Μονοφατσίου – Βαγιωνιά Φρε Αποκορώνου – Βάθεια Πεδιάδος – Βαθειακόν Αμαρίου – Βαθύπετρον  Τεμένους – Βαλτοπήγαδο Βιάννου – Βάμος Αποκορώνου – Βαρδής – Βαρδιανά Σελίνου – Βαρσαμόνερον, Άνω – Βαρσαμόνερον, Κάτω – Βαρύπετρον Κυδωνίας – Βασιλειές Τεμένους – Βασιλιανά Κισάμου – Βασιλική Ιεραπέτρας – Βασιλική Καινουρίου – Βασιλογεώργης – Βασιλόπουλον Κισάμου – Βατόλακκος Κυδωνίας – Βάτος Αγ. Βασιλείου – Βατουδιάρη Αποκορώνου – Βαφειάδης, Αναστάσιος – Βαφές Αποκορώνου – Βεδέροι Ρεθύμνης – Βελονάδο Ρεθύμνης – Βενεράτο Τεμένους – Βένι Αμαρίου – Βενί Κισσάμου – Βενί Μυλοποτάμου – Βεντούρηδες – Βέργας – Βεργέρηδες – Βεργιανά Μυλοποτάμου – Βεριβιανά Σελίνου – Βήνη (αρχ. πόλη) – Βιάννος Άνω – Βιάννος Κάτω – Βιάνος (επαρχία) – Βίεννος (αρχ. πόλη) – Βικολέ (οροπέδιο) – Βιτσιλιά Μονοφατσίου – Βλάσιος, Μοναχός – Βλαστός – Βλάτος Κισάμου – Βλαχερωνίτισσα Κυδωνίας – Βλαχιανά Μαλεβιζίου – Βόδανα (τπν. Ασκύφου) – Βοθιανά Σελίνου – Βοθωνάκια (τπν. Λευκών Ορέων) – Βοίβη (αρχ. πόλη) – Βοΐλας Σητείας – Βολιόνες ή Βολιώνες Αμαρίου – Βολουδάκις – Βορί Σητείας – Βοριάς Μονοφατσίου – Βορίζα ή Βορρίζα Καινουρίου – Βόρροι Πυργιωτίσσης – Βόσακος (μονή) – Βουβάλα (βουνό) – Βούβες, Άνω – Βουκολιές Κισάμου – Βουλισμένη Μεραμβέλλου – Βουρβουλίτης Καινουρίου – Βουρβυρές (τπν.) – Βουρδουμπάς – Βούτες Μαλεβιζίου – βράκα – βρακοζώνα – βρακοθελειά – βράκος – Βραχάσι Μεραμβέλλου – Βροντίσι (μονή) – Βρουχάς Μεραμβέλλου – Βρύσες Αγ. Βασιλείου – Βρύσες Αμαρίου – Βρύσες Αποκορώνου – Βρύσες Κισάμου – Βρύσες Μεραμβέλλου – Βρύσινας (βουνό) – Βυζάρι Αμαρίου – Γαβαλομούρι Κισάμου – Γαβαλοχώρι Αποκορώνου – Γαβούτιος ντε Κολλάλτο – Γαβρανού Κυδωνίας – Γαβράς – Γαγκιόλης, Εμμανουήλ – Γαδανολέως – Γαζανός ποταμός – Γάζι Μαλεβυζίου – Γάκης Ζήκος – Γαλατάς Πεδιάδος – Γαλατάς Χανίων – Γαλένι Τεμένους – Γαλλιά Καινουρίου – Γάλλου Ρεθύμνης – Γαλουβάς Κισάμου – Γαλύφα Πεδιάδος – Γαράζο Μυλοποτάμου – γαργερός – Γαρύπας Μονοφατσίου – Γαρύπας Μυλοποτάμου – Γαρύπας Χανίων – Γενάρενας, μετόχι – Γέννα Αμαρίου – Γερακάρι Αμαρίου – Γεράκι Πεδιάδος – Γερακιανά Κισάμου – Γερανιώτης Ιωάννης – Γερανιώτης Ανδρέας – Γερλήδες – Γεροντομούρι Λασιθίου – Γεροντόσπηλιος Μελιδονίου – Γέρω-λάκκος Κυδωνίας – Γερώνυμος – Γέρω-ποταμός Μεσαράς – Γέρω-ποταμός Μυλοποτάμου – Γετίμη, μετόχι – Γεώργιακας Αντώνιος – Γεωργιλλάς – Γεωργιούπολις Αποκορώνου – Γεωργίτση Σφακίων – Γιαλομονάχωρον Καινουρίου – Γιαμαλής, Γεώργιος Γ. – γιάνιδες – Γιανιτσαράκις – Γιανίτσαρι, μετόχι – Γιαννακιανά Σελίνου – Γιαννιού Αγ. Βασιλείου – Γιαννίτσι Ιεραπέτρας – Γιαννούδι Ρεθύμνης – Γιασεμή, μετόχι – Γιοφυράκια Μαλεβυζίου – Γιόφυρος (ποταμός) – Γκαγκάλες Καινουρίου – Γκαλαγκάδω Κυδωνίας – Γκίγκιλο (βουνό) – Γκιριτλή, Μουσταφά πασάς – Γοβδελάς – Γοργολαήνης, Άγ. Γεώργιος (μονή) – Γουβερνέτο (μονή) – Γουλεδιανά Ρεθύμνης – γούργουθα – Γουργούθοι Αμαρίου – Γράδες (νησιά) – Γράδες Μονοφατσίου – Γραί-λίμνη – Γρα-Κερά Κισάμου – Γραντάκις ή Γράντος – Γρας-Σωρός (βουνό) – γραφοκάλαμος – Γρηγοριά Πυτγιωτίσσης – Γρηγοριανά Κισάμου – Γρηγορόπουλος, Ιωάννης – Γρίμπυλλοι ή Γρύμπιλλοι –  γυριστό – Γύρος Σφακίων – Γωνιά Ρεθύμνης – Γωνιάς μονή – Γωνιές Μαλεβυζίου – Γωνιές Πεδιάδος – Δαμούλας, Λαυρέντιος – Δαρατσιανά Κισάμου – Δαράτσος Κυδωνίας – Δαρμαροχώρι Κισάμου – Δαφνέδες  Μυλοποτάμου – Δαφνές Τεμένους – Δαφνομαδάρα – Δαφνομήλης,  Ευστάθιος – Δεικτάκις – Δεληγιαννάκης – Δελιανά Κισάμου – Δέλφινας (ποταμός) – Δελφίνιον – Δελφός – Δεμάτι Μονοφατσίου – Δεμέντζος, Κορνάρος – Δέμπλα Κισάμου – Δεξιθέα – Δερματάς – Δέσκου – Δημακόπουλος, Ιωάννης – Δημητρουλλιανά Αποκορώνου – Διαβαϊδέ Πεδιάδος – Διαλισκάρι – Διαμάντρι Μονοφατσίου – Διατόνιον (αρχ. πόλη) – Δικτάιον άντρον  – Δικταίον ιερόν – Δικταίος ύμνος – Δίκτη (βουνό – Δίκτυν(ν)α (αρχ. θεότης) – Δίκτυν(ν)α (αρχ. πόλη) – Δικτύνναιον – Δίλακκος Μεραμβέλλου – Διογένης ο Απολλωνιάτης – Διοματάρι – Δίον (ακρωτήριον) – Διονύσιον και Διονύσι Μονοφατσίου – Διονύσιος Καστρινογιαννάκις – Διπλοχώρι και Ντιπλοχώρι Αγ. Βασιλείου – Δισκούρι (μονή)–  Δοκαρόπορος – Δοράκι Μονοφατσίου – Δουκικόν Αρχείον Κρήτης – Δούλι ή Δούλη Μονοφατσίου – Δουλόπολις (αρχ. πόλη) – Δουμαεργειό Αγ. Βασιλείου – Δουρμπουτζή Τεμένους – Δουξ Κρήτης – Δραγμός (αρχ. πόλη) – Δρακιανά Κυδωνίας – Δρακολάκκοι (σπήλαιο)– Δρακοντόπουλοι – Δράκος (Ντελή Δράκος) – Δρακουλιάρης – Δρακώνα Κισάμου – Δρακώνα Κυδωνίας – Δρακώνα Μεσαράς – Δράμια Αποκορώνου – Δραπανιάς Κισάμου – Δράπανο Αποκορώνου – Δραπέτι Μονοφατσίου – Δραύκος (αρχ. πόλη) – Δρήρος (αρχ. πόλη)– Δρογκάρι Σητείας – Δρομόνερον – Δρόσοι Καινουρίου – Δροσουλίτες – Δρυγές Αμαρίου – Δρυζαί (βουνό) – Δρύμισκο Αγ. Βασιλείου – Δωριές Μεραμβέλλου – Δωσιάδης ή Δωτιάδης – Εθιά Μονοφατσίου – Είνατος και Ίνατος (αρχ. πόλη) – Ελεία (τπν. Σητείας) – Ελεύθερνα Μυλοποτάμου – Ελευσίνα – Ελιά Πεδιάδος – Ελληνικά Μεραμβέλλου – Ελλωτίς – Ελούντα Μεραμβέλλου – Έλτυνα (αρχ. πόλη) – Έλυρος (αρχ. πόλη) – Εμπρόσνερος Αποκορώνου – Εννέα-χωρία Κισάμου – Έντιμος – Εξακουστή (μονή) – Επανωσήφης (μονή) – Επανωχώρι Σελίνου – Επικρήδιος (χορός) – Έραννος (αρχ. πόλη) – εργάτωνες – Ερημόπολις – Έρφοι Μυλοποτάμου – Ετέρα (αρχ. πόλη) – Ευμένιος Ξηρουδάκης, Μητροπολίτης Κρήτης – Ευμένιος, Επίσκοπος Γορτύνης – ευνομία – Εχανορείς – Ζερβιανά Κισάμου – Ζερβού Μετόχι – Ζήρος Σητείας – Ζουνάκι Κυδωνίας – Ζυμπρού Σελίνου – Ζωνιανά Μυλοποτάμου – Ζωφόροι Πεδιάδος – Ηλέκτρας (ποταμός) – Ηράδηνα (αρχ. πόλη) – Ηράκλειον – Ητεία (αρχ. πόλη) – Ήφαιστος – Θάλασσα (αρχ. πόλη) – Θαλήτας – Θεναί (αρχ. πόλη) – Θεόγνωστος – Θεοδώρα Μυλοποτάμου – Θραψανός Πεδιάδος – Θρόνος Αμαρίου – Θυμιά Κυδωνίας – Ίδη (βουνό) – Ιεράπετρος και Ιεράπετρα – Ιεράπυτνα (αρχ. πόλη) – Ιερόθεος Καλογριδάκις – Ιερόν όρος – Ιλαρίων Ρολόγης – Ιλαττία (αρχ. πόλη) – Ίμβρος Σφακίων – Ιναχώριον (αρχ. πόλη) – Ίνι Μονοφατσίου – Ίνια Μονοφατσίου – Ιπποκορώνιον – Ιστρών και Ίστρος (αρχ. πόλη) – Καβάλ(λ)ου Μονοφατσίου – Καβαλαριανά Σελίνου – Καβαλλαράς (βουνό) – Καβάλλοι (νησίδες) – καβάλλος – Κάδιστον (βουνό) – Καθαρών μονή – Καθιανά Κυδωνίας – Κάινα Αποκορώνου – Καινούργιο χωριό Μαραμβέλλου – Καινώ – Καίρατος – Κακές Πλευρές – Κακό Μουρί – Κακό Χωριό – Κακοδίκι Σελίνου – Κακόν Όρος – Κακοπέρατος (ποταμός) – Κακόπετρος Κισάμου – Καλάθενες Κισάμου – Καλαϊτζάκις, Παναγιώτης – Καλαμίτσι Αλεξάνδρου – Καλαμίτσι Αμυγδάλι – Κάλβος Ιωάννης Βαπτιστής – Καλκάνη – Καλλεργιανά Κισάμου – Καλλέργω Μυλοποτάμου – Καλλονάς – Καλογερικό – Καλογράδων μονή – Καλόειδαινα (μονή) – Καλοί Λιμιώνες – Καλός Λάκκος Μεραμβέλλου – Καλουδιανά Κισάμου – Καλοχωραφίτης Πυργιωτίσσης – Καλύβια Πυργιωτίσσης – Καλυβιανή Κισάμου – Κάλυβος Μυλοποτάμου – Καμάρα Κισάμου – Καμάρα Κολένη – Καμάρα Κουμούλι – Καμαράκι Μαλεβυζίου – Καμάρι – Καμάρια – Καμαριανός (ποταμός) – Καμίνια Λακωνίας – Καμισιανά Κισάμου – Καμπάνι Κυδωνίας – Κάμπος Κισάμου – Καναβάς Κισάμου – Κάνδανος Σελίνου  – Κάνεβα Κισάμου – Κάνεβος Αγ. Βασιλείου (η) – Κανένε Σητείας – Καπαριανά Καινουρίου – Καπελλέτοι – Καπελλέτος ή Κπουλέτος – Καπέλλος – Καπετανιανά Μονοφατσίου – Καπογρόσσος – Καπουράλιος – Καραβέλας Ιερεμίας – Καράνου Κυδωνίας – Καρά-Πηγάδι – Καρδάκι Αμαρίου – Καρδαμιανά Καινουρίου – Καρδιώτισσα (μονή) – Καρέ Ρεθύμνης – Καρεφυλλιανά Κισάμου – Καρθιανά Κισάμου – Καρπατσουλιανά Σελίνου – Καρτερός (ποταμός) – Καρτερός Πεδιάδος – Καρύδης Σοφοκλής – Καρύδι Αποκορώνου – Καρυοφύλλης Ιωάννης – Καρυοφύλλης Πασχάλης – Καρχαλιανά Κισάμου – Καρωτή Ρεθύμνης – Κασσάνοι Πεδιάδος – Κασσελλάκις Αναγνώστης – Κασσέλος Παπά-Γεώργιος – Κασσέλος Παπά-Εμμανουήλ – Καστελλάκια Ρεθύμνης – Καστελλιανά Μονοφατσίου – Κελλάρια Σητείας – Κεντρί Ιεράπετρας – Κέντρος (βουνό) – Κερά Κισάμου – Κεραία (αρχ. πόλη) – Κεραμέ Αγίου Βασιλείου – Κεραμειά Κυδωνίας – Κεραμούτσι Μαλεβιζίου  – Κεραμωτά Μυλοποτάμου – Κεραμωτή Κισάμου – Κερατίδι Κυδωνίας – Κερατοκεφάλι Μονοφατσίου – Κερετίμ ή Κερετίται – Κεφάλα (τπν) – Κεφάλα Κάτω Κισάμου – Κεφάλα Μονοφατσίου – Κεφαλάδες Αποκορώνου – Κεφαλάδες Μονοφατσίου – Κεφαλόβρυση Βιάννου – Κεχρές Κισάμου – Κιθαρίδα Μαλεβιζίου – Κιριτλής Μουσταφά πασάς – Κλαδισός (ποταμός) – Κλαδουριανά Κισάμου – Κλαρώται – Κλησίδι Αμαρίου – Κλιματιανός (ποταμός) – Κλόκα ή Σκλόπα (βουνό) – Κλύμενος – Κνιθάκις Νικόλαος – Κοζυράκις ή Κοζύρης Κωνσταντίνος – Κοζυράκις Ηλίας – Κοιλιάρης (ποταμός) –  Κοκκαλάς Αντώνιος – Κοκκινίδης Ηρακλής – Κόκκινο Μετόχι Χανίων – Κόκκινος Δημήτριος – Κόκκινος Πύργος Πυργιωτίσσης – Κοκολάκις Μανώλης (Κοκολομανώλης) – Κολοκάσια Σφακίων – Κολοκύθα (νησίδα) – Κολυμπάρι Κισάμου – Κόλυμπος (ρυάκι) – Κονταδάς Αναγνώστης – Κονταδάς Αναγνώστης Γ. – Κονταδάς Γεώργιος – Κονταδάς Ιωάννης Γ. – Κονταδάς Κωνσταντίνος – Κονταδάς Μάρκος – Κονταρίνοι – Κοντιανός Γαβριήλ – Κοντομαρί Κυδωνίας – Κοντόπουλα Κυδωνίας – Κοντός ή Κόντος – Κοντός Ιωάννης – Κοντουδιανά Σελίνου – Κοπάσης Ανδρέας – Κοπάσης Εμμανουήλ – Κορακιές Κυδωνίας – Κορφές Μαλεβιζίου – Κοσκινάς Σητείας – Κοσονάκος Γεώργιος Κ. – Κοσονάκος Ηλίας – Κοτζιάς Ανδρέας – Κοτσιανά Κισάμου – Κουβαρίτης Εμμανουήλ – Κουβαρίτης Ιωάννης – Κούβος Γεώργιος Δ. – Κουγιουμτζάκις Χαράλαμπος – Κουδουμαλιά Λασιθίου – κουρευτής – Κουρήτες – Κουρθιανά Κισάμου – Κουρμούλης  – Κουρνάς Αποκορώνου – Κουρνοπάτημα Αποκορώνου – Κουρούνες Μεραμβέλλου – Κουρουπάς ή Κουρούπης – Κουρούτες Αμαρίου – Κουρταγάδες Αποκορώνου – Κουρταλιώτικο Φαράγγι – Κούρτες Καινουρίου – Κουρφαλώνας Κισάμου – Κουσές Καινουρίου – Κουσκουμπές Αναγνώστης – Κουστογέρακο Σελίνου – Κουτού Μονοφατσίου – Κουτουλουφάρι Πεδιάδος – Κουτρικάς Δημήτριος – Κουτσουλόπετρες Σητείας – Κουτσουφιανά Κισάμου – Κούφη Ρεθύμνης – Κουφός Κυδωνίας – Κόφινας (βουνό) – κρησφύγετον – Κρήτη (Αρχ. Γεωγραφία) – Κρήτη (Πολιτική γεωγραφία) – Κρήτη (Συγκοινωνία) – Κρήτη (Φυσ. Γεωγραφία) – Κρητηναίον – Κρητσά Μεραμβέλλου – Κύδων – Κύδωνες – Κυδωνία – Κυδωνίας επαρχία – Κυμουριώτης Σητείας – Κυνηγιανά Μυλοποτάμου – Κυργιάννα Ρεθύμνης – Κυρτωμάδος Κυδωνίας – Κύτηρος Σελίνου – Κωσταδιανά Κισάμου – Κωστεφάνου Μυλοποτάμου – Λαγκά Μυλοποτάμου – Λαγκάδα Λακωνίας – Λαγόρας – Λαγός Πεδιάδος – Λαγού Λασιθίου – Λαγουβάρδος – Λαγούτα Μονοφατσίου – Λαγωλιό Πυργιωτίσσης – Λαδάογλους – λαζαρίνα – Λαζόπουλος – Λάκκοι Κυδωνίας – Λακκόνια Μεραμβέλλου – Λάκκων – Λαλουμάς Καινουργίου – Λαμνόνι Σητείας – Λάμπη (Γεωγραφία) – Λάμπης ή Λάμπος Ταρραίος – Λάμπης και Σφακίων Επισκοπή – Λάμπης, τέως δήμος – Λιβαδάς Σελίνου – Λιγνός (Λιγινός και Λυγνός) – Λίμνη Κισάμου – Λίμνη Σφακίων – Λογοθέτης Αλέξανδρος – Λουάκις, Στάης – Λουπάσης – Λυγιώτης (ποταμός) – Λυδιανά Κισάμου – Λύκαστος – Λύκτος (Λύττος και Λύτος) – Λύρης – Λυριδιανά Κισάμου – Λυχνιανά Σελίνου – Μάζα Αποκορώνου – Μάζα Σελίνου – Μαθές Αποκορώνου – Μακρακάνθη (νησίδα) – Μάκρες Καινουρίου – Μακρολιά Ιεραπέτρας – Μακρομούρας Ιωάννης – Μακρυγιάννη Μυλοποτάμου – Μακρυμάλλης – Μακρύς Τοίχος Ηρακλείου – Μάκρωνας Κισάμου – μαλαθούνα – Μαλάθυρος Κισάμου – Μαλάκι Ρεθύμνης – Μαλανδράκις – Μαλατάκις – Μαλάτος – Μάλεμε Κυδωνίας – Μαλιώτης (ποταμός) – Μάλλες Ιεράπετρας – Μαμάλιος Στρατής – Μαμουνότριτη – Μάντακας – Μανώλαρις – Μανωλέσης – Μανωλιόπουλο Κυδωνίας – Μαραβελιανά Κυδωνίας – Μαραθοκεφάλα Κισάμου – Μάραθος Μαλεβυζίου – Μαράθουσα – Μαράλια Σελίνου – Μαργιού Αγίου Βασιλείου – Μαρδάτι Μραμβέλλου – Μάρθα Πεδιάδος – Μαριδιανά Κισάμου – Μαρινιανά Κυδωνίας – Μαρκόπουλος – Μαρκόπουλος Γεώργιος Στ. – Μαρκόπουλος Δευκαλίων – Μαρκόπουλος Νικόλαος – Μαρκόπουλος Πέτρος – Μαρμακέτω Λασιθίου – Μαρματάκης – Μαροιλά Μετόχι Σητείας – Μαρουλού Ρεθύμνης – Μαρωνιά Σητείας – Μασαλίας (ποταμός) – Μασλούμης – Μασταμπάς Ηρακλείου – Μαστραχιανά Καινουρίου – Μάτιον – Μαυρογένης – Μαχαιροί Αποκορώνου – Μαχιά Σελίνου – Μεγάλη Βρύση Μονοφατσίου – Μελέσσες Πεδιάδος – Μελιδονάκης Μύρων – Μελιδόνης Αντώνιος – Μελιδόνι Αποκορώνου – Μελιδόνι Μυλοποτάμου – Μελιδοχώρι Μονοφατσίου – Μελισσαίος ή Μελισσεύς – Μελισσάς – Μελισσιά Κισάμου – Μελισσουργειό Κισάμου – Μεραμεταλής – Μέρωνας Αμαρίου – Μεσάπιος – Μεσαρά – Μεσαύλια Κισάμου – Μεσελέροι Ιεραπέτρας – Μέση Ρεθύμνης – Μεσημέρι (τπν) – Μεσκλά Κυδωνίας – Μεσονήσια Αμαρίου – Μεσοχωριό Μονοφατσίου – Μεταγένης – Μετόχι κάτω Λασιθίου – Μετόχια – Μηλιαράδες Πεδιάδος – Μηλιαρίσι Μονοφατσίου – Μηνυτής Πεδιάδος – Μηριόνης – Μητρόπολις Καινουργίου – Μητρόπολιτιανός (ποταμός) – Μιξόρρουμα Αγ. Βασιλείου – Μισίρια Ρεθύμνης – Μοθιανά Κισάμου – μόθων – Μοίρες Καινουργίου – Μόλος – Μοναστηράκι Αμαρίου – Μοναχή Εληά (τπν) – Μονή Σελίνου – Μονοπάρι Ρεθύμνης – Μονοπρόσωπο – Μόντεβάρδια – Μόρμορις – Μορώνη Καινουργίου – Μουζουράς Κυδωνίας – Μουκτάροι Πεδιάδος – Μούλετε Κισάμου – Μούλια Καινουργίου – Μουντάκις – Μουριζιανά Κυδωνίας – Μουρνέ Αγ. Βασιλείου – Μουρνιά Μονοφατσίου – Μουρνοπέρβολα Χανίων – Μουρτζανά Μυλοποτάμου – Μούσαι Μυλοποτάμου – Μουσούτα Μονοφατσίου – Μουστάκος Σελίνου – Μοχόγλους Αρίφ – Μπαλαμπιανά Κισάμου – Μπαμπαλή Πεδιάδος – Μπαμπαλή Χάνι Αποκορώνου – Μπαμπιώλος Κυδωνίας – Μπαμπούρα Μεραμβέλλου – Μπιτζαριανώ Πεδιάδος – Μπιτσάκις – μποζαργάτης – Μύθοι Βιάννου – Μυλωνές Σελίνου – Μυλωνιανά Μονοφατσίου – Μύρθιο Αγ. Βασιλείου – Μύριννα – Μυσιργιού Σητείας – Μωδαία ή Μώδα – Μωριάς Μονοφατσίου – Μωρονικήτας Μεραμβέλλου – Νέμπρος Κισάμου – Νεράιδες ή Νεράδες Κισάμου – Νεύς Άγιος Βασίλειος – Νικολούδης – Νίππος Αποκορώνου – Ολόπυξος – Όλυμπος – Ομπρόσγιαλος Σφακίων – Ονησία (νησίδα) – Ορνέου (ή Ορνέρου) Σπηλιά – Ορτάς ή οντάς – οτζάκι – Ουστά-Σουμάν  – Παϊδοχώρι Αποκορώνου – Παλαιά Ρούματα Κισάμου – Παλαίλιμνος Ρεθύμνης – Παλαιλώνι Αποκορώνου – Παλαιόκαπας – Παλαιοκάστελλα Αποκορώνου  – Παλαιόκαστρον Αποκορώνου – Παλαιόκαστρον Μαλεβιζίου – Παλαιόκαστρον Μυλοποτάμου – Παλαιόκαστρον Σητείας – Παλαιόκαστρον, Επάνω Κισάμου – Παλαιόκαστρον, Κάτω Κισάμου – Παλαιόλουτρα Αγ. Βασιλείου – Παλαιομητάτο Σητείας – Παλαιοπέτσι Σητείας – Παλαιοχώρα ή Παλιόχωρα Σελίνου – Παλαμάς Βασίλειος – Παλιάμα Καινουρίου – Παλιεράκις Νικόλαος – Παλληκαριανά Σελίνου – Παναγία Θυμιανή – Παναγία Κεραμιανή Κυδωνίας – Παναγία Λουτρού – Παναγιωτάκις – Πανάκρα (βουνό) – Πανασός Καινουρίου – Πάνδημος Αντώνιος – Πανέθυμος Κισάμου – Πανίγρα – Παννόνα – Παντάνασσα Αμαρίου – Παντελιός ή Παντέλης (ποταμός) – Παντόγαλος Γαβριήλ – Παντομάτριον – Παντουριανά Κισάμου – Παπά-Βορεάς – Παπαγιαννάδω Σητείας – Παπαδιανά – Παπαδοφραγκιά (τπν) – Παπαποτάμι – Παπίλαρις Στρατής – Παπουτσαλής – Παράδεισος (τπν) – Παραιβάτης Αντώνιος – Παραμανλή Μεραμβέλλου – Παρασπόρι Σητείας – Παρασυράκις Νικόλαος – Παρδαλιανά Σελίνου – Παρσάς Ιεράπετρας – Πάρτηρα Μονοφατσίου – Πασιφάη – Πασπαλάς – Πασσαλιανά Κυδωνίας – Παστέλλας Αλή-αγάς – πατζάκοι – Πατζελιός Παντελής – Πάτημα Αποκορώνου – Πατσίδερος Μονοφατσίου – Πατσίδες Πεδιάδος – Πατσός Αμαρίου – Παυλιουδάκης Ιωάννης – Παχειά Άμμος Ιεραπέτρας – Πεδιάς (επαρχία) – Πεζά Πεδιάδος – Πεζούλα Σητείας – Πελεκάνος Σελίνου – Πελεκητά Τεμένους – Πεμόνια Αποκορώνου – Πενθερουδάκις – Πενταμόδι Μαλεβιζίου – Πεντάρης – πεντάτεκνοι – Πεντεβής – Πέπονας ή Μπέμπονας – Περάκις – Περαντζάκις – Περαντώνης ή Αντωναράς – Περβολάκια Κισάμου – Περβόλια – Πέργαμος – Περγανά (τπν) – Περδικάρης Ιωάννης – Πέρι Καινουργίου – Περίδης Παρθένιος – Περιντζί-κουλές (τπν) – Περιστερόπορος (τπν) – Περιστερόσπηλιος – Περμαρής – Περονίδες Μεραμβέλλου – Περτέβ πασσάς – Πεταλιανά Κισάμου – Πέταλο Βρυσίνου – Πέτρα (επαρχία) – Πέτρα (τπν) – Πετράδια – Πετράς Σητείας – Πετρές (ποταμός) – Πετροκαλύβας Νικηφόρος – Πετροκεφάλι Καινουρίου – Πετροκέφαλο Μαλεβιζίου – Πετρονικόλας – Πεύκοι Σητείας – Πεύκος Βιάννου – Πηγαϊδάκια Καινουρίου – Πηγαϊδούρι Πεδιάδος – Πηγή Ρεθύμνης – Πηγουνιανά Μυλοποτάμου – Πηλιαλείμματα Σητείας – Πηνές Μεραμβέλλου – Πιθάρι Κυδωνίας – Πίκρη Ρεθύμνης – Πικρίδες – Πινακιανώ Λασιθίου – Πινότσης Παντελής – Πιπεριανά Κισάμου – Πισκοκέφαλο Σητείας – Πιτζίκολλι Κυριακός – Πιτσίδια Πυργιωτίσσης – Πιτσικουλάκις Αναγνώστης – Πλαθιανώ Λασιθίου – Πλάκα Αποκορώνου – Πλάκα Βιάννου – Πλάκα Κισάμου – Πλάκα Μεραμβέλλου – Πλακάλωνα Κισάμου – Πλακούρες Κυδωνίας – Πλατανές (ποταμός) – Πλατανές Αγ. Βασιλείου – Πλατανές Κισάμου – Πλατανές Ρεθύμνης – Πλατανές Σελίνου – Πλατάνια Αμαρίου – Πλατανιάς (ποταμός) – Πλατανιάς Κυδωνίας – Πλάτανος Αμαρίου – Πλάτανος Καινουρίου – Πλάτη (τπν) – Πλάτη Λασιθίου – Πλάτσης Γεώργιος – Πλάτσιδος δον – Πλατυβόλα Κυδωνίας – Πλατυπέραμα ή Γιόφυρος (ποταμός) – Πλατυπόδι Μεραμβέλλου – Πλατύς (ποταμός) – Πλεμενιανά Σελίνου – Πλευριανά Μυλοποτάμου – Πλοκαμιανά Κισάμου – Πλουμής Γεώργιος – Πλουμής Ιάκωβος – Πλουτή Καινουργίου – Πνευματοφόρος Αρσένιος – Ποθορεύς (ποταμός) – Ποικιλασός – Πόλεμάρχι Κισάμου – Πολίχνα – Πολυρρήνιον – Πόμπια Καινουργίου – Ποντικιανά Κισάμου – Πορί Χανίων – Ποριά – Πόρος Κάτω Ρεθύμνης – Ποροσέλλια – Πόρρω Μεσόγεια Κισάμου – Πορτί (τπν) – Ποταμίδα Κισάμου – Ποταμιές Πεδιάδος – Ποτάμοι Λασιθίου – Ποταμός Μεγάλος – Πουλέ (τπν) – Πουλέα Κισάμου – Πούλια Μονοφατσίου – Πούπα (βουνό) – Πουτζούκος (ποταμός) – Πραιτώρια Μονοφατσίου – Πρασανός Δερβίς εφέντης – Πρασές Κυδωνίας – Πρασές Ρεθύμνης – Πραχίμου Μυλοποτάμου – Πρεβελάκις – Πρεβελιανά Μονοφατσίου – πρείγιστος – Πρίνα Μεραμβέλλου – Πρινάγκουλο (τπν) – Πρινές – Πρινιάς Μονοφατσίου – Πρίνος Μυλοποτάμου – Πρόβαρμα Αποκορώνου – Προδρόμι Σελίνου – Πρόδρομος – πρωτόκοσμος – Πυκνός (ποταμός) – Πύλωρος ή Πυλωρός – Πυράθι ή Απυράθι Μονοφατσίου – Πύρανθος – Πυργιανός (ποταμός) – Πυργού Μαλεβιζίου – Πυργοψηλόνερο Κυδωνίας – Πύτνα – Ραβδούχας Κισάμου – Ραβίνθιος – Ραδάμανθυς – Ραμπ-ελ-Δζομπν – Ραμπουντες – Ραπανιανά Κισάμου – Ραπουλιανά Κισάμου – Ραύκος – Ράφτης Καινουρίου – Ραφτιανά Κισάμου – Ρέθυμνον – Ρεσίτ πασσάς – Ρετζέπης Αχμέτ Αγάς – Ριανός – Ρίβας – Ριζηνία – Ρίζικας – ριζίτης – Ρίζο ή Ριζόκαστρον – Ριζόσκλωπο Κυδωνίας – Ρισβάνι μετόχι Ρεθύμνης – Ρίτζος Ιωάννης ή Ζαννάκις – Ρόπαλος – Ροτάσι Μονοφατσίου – Ρούβας – Ρωμιότουρκοι – Σχοινιάς ή Σκινιάς Μονοφατσίου – Σχοινοκάψαλα Σητείας – Σωκαρά Μονοφατσίου – Σωμαράς Πεδιάδος – Σωματάς Ρεθύμνης – Σωτήρα – Σωτήρος μονή – Ταλαία όρη – Ταλαιδίτης αγών – Ταλαίος Ερμής – Ταλαίος Ζευς – Τάλως – Ταμπουρατζής Ιβραΐμ – Τάνος – Τάπες Μεραμβέλλου – Ταράτσος ή Νταράτσος Κυδωνίας – Τάρβα ή Τάρβη – Τάρρα – Ταρραίος Απόλλων – Ταύρος – Ταυρωνίτης (ποταμός) – Τεβφίκ Αβδουραχμάν πασάς – Τεγέα – Τεμένια Σελίνου – Τέμενος (επαρχία) – Τερεζιανά Κισάμου – Τεφέλι Μονοφατσίου – Τζαγκαριανά Σελίνου – Τζανιανά – Τζαρδής Εμμανουήλ – Τζαρδής Παύλος – Τζεβράκις Αντώνιος – Τζερμιάδω Λασιθίου – Τζιβιτζής Χουσεΐν – Τζίγκουνας Πεδιάδος – Τζιτζιφές Αποκορώνου – Τζιτζιφιά Κισάμου – Τζοάνος – τζόγια – Τιρεσία (αρχ. πόλη) – Τοίχος Πεδιάδος – Τοπόλια Κισάμου – Τούζλα Κυδωνίας – Τουρλωτή Σητείας – Τουρτούλοι Σητείας – Τράχηλας (βουνό) – Τράχηλος Κισάμου – Τραγανού Μετόχι – Τρία-Αλώνια ή Τριαλώνια Κισάμου – Τριαμμάτι ή Τριαμμάτης – Τρίποδος (αρχ. πόλη) – Τριπόδος Άνω και Κάτω – Τρίτων (ποταμός) – Τροχάρις (βουνό) – Τσαμπί Μεραμβέλλου – Τσανακιανά Μυλοποτάμου – Τσανλί-Μαναστίρ – Τσαχιανά Μυλοποτάμου – Τσιλίβδικας (βουνό) – Τσιχλοπήγαδο Κυδωνίας – Τυμπάκι Πυτγιωτίσσης – Υβρίας – Υρτακίνα ή Αρτακίνα (αρχ. πόλη) – Φεγγάρης – Φλέγες ή Τσαπή Μετόχι – Φόδελε Μαλεβιζίου – Φοδελιανός (ποταμός) – Φοινικιάς Αγ. Βασιλείου – Φοινικιάς Μετόχια – Φονές Αποκορώνου – Φούμης – Φουντάνα – Φούντικος – Φουντώματα – Φουρνές Κυδωνίας – Φουρφουράς Αμαρίου – Φρονίμη – Χαϊδεμένος Γεώργιος – Χαλικουταριά – Χαλοκκλησιά – Χαλούντρος ή Καλλέργης – Χαμίτ βέης – Χανιάληδες – Χαρωδιά – Χελιδόνης Ιωάννης – Χερσίφρων – Χερσόνησος (αρχ. πόλη) – Χοιρόσπηλιο – Χονδρό – Χουδέτσι Πεδιάδος – Χουμεριάκος Μεραμβέλλου – Χοχλακές Πεδιάδος – Χριστοδουλάκις – Χριστός (βουνό) – Χρυσοπηγή (μονή) – χρυσώνητοι – Ψαροσμαήλης – Ψαρό Χαράκι – Ψυχρό Λασιθίου – Ψυχροπήγαδο – Ώλερος (αρχ. πόλη) – Ωλέρεια – Ωλερία – Ωρινά ή Ορινά.

Η γλώσσα του Γενεράλι

Κλείνοντας νομίζω ότι πρέπει να γίνει μια σύντομη αναφορά στη γλώσσα του Γενεράλι. Ως μαθητής του Κόντου, του Μιστριώτη και του Χατζιδάκι, ασπάζεται τις διδαχές τους και γίνεται οπαδός της ακραιφνούς καθαρεύουσας και πολέμιος της δημοτικής. Μάλιστα αρθρογραφεί με πάθος κατά των μαλλιαρών. Παρά ταύτα περικοπές στην  αυτοβιογραφία του και σε δημοσι­εύματά του λαογραφικού περιε­χομένου, προδίδουν αριστοτέχνη της κρητικής λαλιάς και είναι κρί­μα που δεν μας άφησε κείμενα ολοκλη­ρωμένα αυτής της μορφής.  Ένα τέτοιο κείμενο είναι και επιστολή του προς τον Γιάννη Ψυχάρη γραμμένη στη μαλλιαρή δημοτική![19]

Η ιστορία έχει ως εξής: Ο Γυμναστικός Σύλλογος Ρεθύμνης[20], του οποίου πρόεδρος ήταν ο Γενεράλις, ανακήρυξε επίτιμο μέλος του τον Γιάννη Ψυχάρη. Ο Ψυχάρης απάντησε με μακροσκελή ευχαριστήρια επιστολή, στην οποία αναλύει τις θέσεις του πάνω στη γλώσσα και εκφράζει την αγάπη του και τον θαυμασμό του για την Κρήτη και τους Κρητικούς[21]. Σ’ αυτήν την επιστολή του Ψυχάρη απάντησε ο Γενεράλις με την επιστολή που προαναφέρθηκε γραμμένη στη μαλλιαρή δημοτική, ίσως για λόγους ευγένειας και αβροφροσύνης και όχι επειδή ασπάστηκε τις ιδέες του Ψυχάρη. 

Επειδή και τα δύο κείμενα είναι σημαντικά και επειδή είναι άγνωστα στο ευρύτερο κοινό θεωρούμε χρήσιμη την αναδήμοσίευσή τους εδώ, εκατό και πλέον χρόνια από τότε που δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά.

[Η επιστολή του Ψυχάρη]

7 τοῦ Σταβροῦ, 1900.

Ἀξιότιμε κύριε Πρόεδρε,

Ἄργησα πολύ, ἄργησα μέ τό παραπάνω νά σᾶς ἀποκριθώ! Καί θά σᾶς πῶ τό λόγο ἁπλά κ’ εἰλικρινά. Εἶμαι βέβαιος πῶς θά μέ καταλάβετε, πῶς δέ θἀπορήσετε μέ τήν ἄργητά μου, φτάνει νά ξέρετε τί θά πῇ Κρήτη γιά μένα. Σάν εἶδα πώς ὁ Σύλλογός σας μέ κάνει ἐπίτιμο μέλος του, δέ χάρηκα μονάχα γιά τήν τιμή τή μεγάλη, μά τόσο πολύ συγκινήθηκα, μοῦ τάραξε τόσο κατάβαθα τήν καρδιά, μοῦ ἦρθε σά χάδι τόσο γλυκό στήν ψυχή νά μέ συλλογιστοῦνε στήν Κρήτη, ποῦ εἶπα μέ τό νοῦ μου· «Γράμμα δέ σώνει. Σέ γράμμα δέ χω­ροῦνε ὅσα ἔχω νά πώ, δέ χωροῦνε ὅσα χρειάζουνται. Πρέπει νά καθήσω καί νά γράψω τίποτις ποῦ νἀξίζῃ, ποῦ νά μπο­ρέσω κιόλας νά τό δημοσιέψω, γιά νά τό μάθουνε καί τἄλλα τῆς Κρήτης τά παλληκάρια μέ τί πόθο καί μέ τί λαχτάρα, τή θυμᾶμαι τήν πατρίδα τους τήν περίφημη, μέ τί καρδιά τήν ἀγαπῶ!»

Βλέπετε ὅμως, ἀξιότιμε κύριε Πρόεδρε, πῶς ἀντίς νά σᾶς κάνω κανένα ποίημα, πού θά τό ἤθελα πολύ, κόντεψε νά κάνω χωριατιά, ποῦ δέν τό ἤθελα διόλου. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ποῦ δέν πρόφτασα. Εἶχα καί πολλές πολλές δουλειές, ἐδῶ καί τρεῖς μῆνες. Τώρα μόλις μπορῶ λιγάκι κι ἀνασαίνω. Θά μοῦ δώ­σετε λοιπόν τήν ἄδεια νά σᾶς πῶ, ἄς εἶναι ἀκόμα καί σέ ἁπλό γράμμα, ὅσα καμιάν ἄλλη φορά, ἴσως προσπαθήσω νά πῶ καλήτερα καί μέ λόγια πιό πολλά, γιά τήν Κρήτη την κατα-πονεμένη, ποῦ εἶδε τόσα καί τόσα, ποῦ σήμερα πιά ξαναζωντανέβει, ποῦ ἄρχισε πιά ζωή καινούρια, ποῦ θά ζῇ ἀπό δῶ κι ὀμπρός γιά τῆς κοινῆς πατρίδας τό καλό, ποῦ θά δοξαστῇ ἀκόμη περισσότερο παρά ποῦ δοξάστηκε ἴσα μέ τώρα.

Γιά βέβαιο νά τὄχετε πῶς ἔτσι θά γίνῃ, γιατί χρέος μας ὁλονῶνε νά τό ποῦμε, πῶς εἶναι τό Νησί σας διαμάντι σωστό τῆς Ῥωμιοσύνης. Πρώτη θαρρῶ ἡ Κρήτη, ἀφοῦ πήρανε οἱ Τοῦρκοι τήν Πόλη, ἀφοῦ κατασκλαβώθηκε ἡ Ἑλλάδα ὅλη καί παντοῦ μεριά σώπαινε, ἡ Κρήτη ἀπό τά 1620 ἔβγαλε φωνή γιά νά πῇ στόν κόσμο πῶς λεφτεριά θέλει, λεφτεριά διψᾷ, καί μάλιστα πῶς μιά μέρα ἡ Ἑλλάδα πρέπει νά γίνῃ βασίλειο καί βασίλειο μεγάλο. Ἕνας ποιητής σηκώθηκε νά τά πῇ τέτοια λόγια καί τά εἶπε μέ θάρρος τόσο πιό πολύ, πού ἔγραψε τούς στίχους του Ἰταλικά, γιά νά τά διαβάσουνε ἀφτά κ’ οἱ Βενετζιάνοι πού κρατούσανε τότες τήν Κρήτη!

Τό ξέρετε ὅμως, πῶς δέν κάνανε μονάχα στίχους Ἰταλικούς οἱ ποιητάδες σας σέ κεῖνα τά χρόνια. Καί δῶ πάλι ἔχουμε νά ποῦμε ἄλλη δόξα της Κρήτης, ἄλλη τόσο μεγάλη, γιατί καί σ’ ἀφτό στάθηκε πρώτη. Στήν Κρήτη, στά 1600, ἀπάνω κάτω, ἴσως καί καμιά δεκαπενταριά χρόνια πιό ἀργά, γρά­φηκε πρώτη φορά ἡ γλῶσσα μας ἡ δημοτική, ὅπως τή μι­λούμε καί σήμερις ἀκόμη, μέ τήν ἴδια γραμματική, μέ τό ἴδιο λεχτικό, μόλις μέ δυό τρεῖς ἰδιωτισμούς ποῦ ἡ κοινή γλῶσσα δέν τούς ἔχει, σάν τή γενική τσῆ ἀντίς τῆς, κι ἄλλα μερικά τέτοια. Μά δέν εἶναι καί νἀπορήσῃ κανένας ποῦ ἔγινε στήν Κρήτη ἀφτό, προτοῦ νά γίνῃ ἀλλοῦ. Ἅμα ἡ πρώτη φωνή ἀκούστηκε ποῦ γύρεβε λεφτεριά, ἀκούστηκε τήν ἴδια ὥρα κι ἄλλη μιά φωνή ποῦ μιλοὺσε τή μητρική λαλιά, τή γλῶσσα τήν ἐθνική. Ταίρι ταίρι πᾶνε καί τά δυό, ἕνα πρᾶμα εἶναι κ’ οἱ δυό οἱ πατριωτισμοί, ὁ πατριωτισμός ποῦ θέλει ῥωμαίϊκη τή γλῶσσα κι ὁ πατριωτισμός ποῦ θέλει τό χῶμα του ρωμαίϊκο, κ’ ἔτσι βρεθήκανε ἀμέσως στήν Κρήτη δυό ποιητάδες, ὁ ἕνας γιά νά γυρέψῃ νά κάμῃ λέφτερο τό χῶμα, ὁ ἄλλος λέφτερη τή γλῶσσα, μαζί κ’ οἱ δυό τους λέφτερη τήν ψυχή.

Βλέπετε λοιπόν πῶς εἶναι ὅλο ποίηση τό Νησί σας τό ζη­λεμένο. Πολύ φρόνιμα τό στοχαστήκατε καί κάματε γυμνα­στικό Σύλλογο. Μέ τή γυμναστική τό κορμί δυναμώνει, γί­νεται παλληκάρι ὁ Κρητικός, ἀφοῦ στήν παλληκαριά του χρωστᾷ τήν ὕπαρξή του, κ’ εἶναι πάντα καλό πρᾶμα καί νά τό θυμᾶται καί νά μείνῃ παλληκάρι, γιατί μή σᾶς μέλῃ καί πάντα χρειάζεται παλληκαριά. Μά νά μήν ἀποξεχάσουμε ποτέ τή μητρική μας γλῶσσα, γιατί μ’ ἀφτήνα δυναμώνει ὁ νοῦς. Πρέπει πιά τώρα καί χωρίς τήν παραμικρή δισταξιά, πρέπει νά τἀπαραιτήσουμε μιά καί καλή τά ὀλέθρια ἐκεῖνα τά συστήματα, ποῦ τά σοφιστήκανε καί ποῦ τἀκολουθοῦνε μάλιστα καί σήμερις ἀκόμη ἀθρῶποι μέ θέληση καλή, μέ καλή προαίρεση, δίχως ὅμως νά δοῦνε, μά γιά νά μαρτυρή­σουμε τήν ἀλήθεια, δίχως καί νά μπορέσουνε νά δοῦνε, γιατί ἀργά τά βλέπει κανείς ἀφτά, ποιό εἶναι τό σωστό, ποιό εἶναι τό φρόνιμο, ποιό προσμένει ἀπό μᾶς ὁ καθαφτό πατριωτισμός. Πρέπει νά τἀλλάξουμε ὅλα ἀπό πάνω ἴσα μέ κάτω. Καί θά γίνῃ, γιατί ἀδύνατο νά μή γίνῃ.

Ή καθαρέβουσα εἶναι παιδί τῆς σκλαβιᾶς καί τίποτις ἄλλο. Ἀφτό νά τὄχουμε στό νοῦ μας καί νά τό ξέρουμε. Ἡ μόνη γνήσια κόρη τῆς ἀρχαίας, τό μόνο της τἀληθινό παιδί, εἶναι ἡ δημοτική, καί δέν υπάρχει σήμερα στόν κόσμο γλωσσολόγος, δέν υπάρχει σοφός μέ κάποιαν ἀξία — εἶπα σο­φός, ὄχι ὅμως σοφιστής — ποῦ νά μπόρεσῃ, μά ποῦ μήτε κἄνε νά τοῦ περάσῃ ἀπό τό νοῦ νἀποδείξῃ τό ἐναντίο, δηλαδή

νἀρθῇ καί νἀποδείξῃ πῶς ἡ καθαρέβουσα δέν εἶναι γλῶσσα κλεμμένη ἀπό τά βιβλία, ἀκανόνιστη γλῶσσα, γλῶσσα μέ χίλιες γραμματικές ποῦ γραμματική δέν ἔχει, ἀνακατεμένη γλῶσσα μ’ ἕνα σωρό ἀντίθετους τύπους κι ἀντίθετες λέξες, καί πῶς ἡ δημοτική μας δέν εἶναι ἡ ἀλάθεφτη συνέχεια τῆς ἀρ­χαίας. Τή δημοτική θέλει ἡ ἐπιστήμη, ἡ ποίηση ἀφτήνα θέ­λει, ἀφτήνα θέλει ἡ τέχνη, ἀφτήνα θέλει κ’ ἡ καρδιά. Ἕνα ἔθνος ποῦ ντρέπεται τή μητρική τή λαλιά του, ἔθνος δέν εἶ­ναι. Θά πῇ πῶς δέν ἔμαθε ἀκόμη τί ἀξίζει. Μιά φορά κ’ ἕναν καιρό, για νά δείξουνε τάχα πῶς κατάγουνται οἱ σημερνοί Ἕλληνες ἀπό τούς ἀρχαίους, ἤρθανε μερικοί δασκάλοι καί φτειάξανε μιά γλῶσσα, ποῦ μέ τά σωστά τους τή νόμίζαν πῶς ἔμοιαζε μέ τήν ἀρχαία, καί ποῦ, γιά ὅποιονα ξέρει, μελέ­τησε κι ἀγάπησε τά χρυσά τά ἑλληνικά, εἶναι λάθος ὄχι μόνο ἀπό τήν πρώτη λέξη, μά κι ἀπό τήν πρώτη συλλαβή ἴσα μέ τήν ὑστερνή. Κ’ ἔτσι κατάφεραν ἕνα πρᾶμα μονάχα, δηλαδή ποῦ χάλασαν καί τήν ἀρχαία, ποῦ κοντέβουνε νά χαλάσουν καί τήν ἀλάθεφτη γλῶσσα τοῦ λαοῦ, τή γλῶσσα ποῦ ὅσοι τή σπουδάξανε, κατάλαβαν καί τό φωνάζουνε πῶς ἀφτή ξά­στερα μᾶς φανερώνει συγγένεια στενή μέ τήν ἀρχαία. Ἄν τὄβλεπαν ἀπό τότες ἀφτό οἱ δασκάλοι ποῦ σᾶς λέω, δέ θά φτειάνανε μιά γλῶσσα τεχνητή, ποῦ την ἔχουνε φτειασμένη, πρέπει νά τό συχνολέμε, ἀπό τά χρόνια τῆς σκλαβιᾶς, γιατί ἔννοιωθαν κάποιαν ἀνάγκη νά τούς καμαρώσουν οἱ ξένοι, νά μήν τύχῃ καί θαρρέψουν πῶς ξέπεσε ἡ Ἑλλάδα, καί γιά νά τἀποδείξουνε, στόλισαν τή γλῶσσα μέ ψέφτικη έβγένεια, μήν καταλαβαίνοντας ἀκόμη ποιά εἶναι ἡ ἀληθινή.

Ἀπ’ ἀφτά ἡ Κρήτη δέν ξέρει. Ἡ Κρήτη ἀπαρχῆς μᾶς ἔδειξε τό δρόμο τό σωστό, ἡ Κρήτη κόντεψε ἀπό τά τότες νά μᾶς βγάλῃ ἐθνική φιλολογία. Εἶναι χρέος της, ἅγιο χρέος ἀφτό, νά ξακολουθήσῃ.

Ἕνα ἔθνος ποῦ  βλέπει, ποῦ νοιώθει τί ἀξίζει, ποῦ εἶναι ἀνεξάρτητο ἔθνος, μέ τήν ψυχή του, μέ τό νοῦ του, μέ τήν παλληκαριά του καί μέ τή γλῶσσα του μιλάει σά θέλει νἀκουστῇ κ’ εἶναι γλῶσσα ποῦ ὁ κόσμος, ὅταν ξέρει τό ἔθνος νά τή μιλήσῃ, ἀμέσως τήν ἀκούει, καί θέλοντας μή θέλοντας τήν καμαρώνει κιόλας καί τή σέβεται.

Καί γώ ἀπό μακριά τώρα ποῦ γράφω, τό καμαρώνω, τό σέβουμαι τό Νησί σας καί τἀγαπώ. Ἐλπίζω καμιά μέρα ὅλους σας πιά νά σᾶς καμαρώσω κι ἀπό πιό κοντά. Σκοπός μου νἀρθῶ στήν Κρήτη νά καθήσω δυό τρεῖς μῆνες, καί πιστέβω σ’ ἕνα δυό χρόνια νά τό καταφέρω. Χαρά μου θά εἶναι, χαρά μεγάλη, νά πατήσω τό λέφτερο χῶμα τό κρητικό, νά δῶ τό Σύλλογό σας, ποῦ καθώς εἴπαμε, ἀφοῦ εἶναι γιά νά βγάζῃ παλληκάρια, εἶναι καί γιά νά παλληκαρώσῃ τή δημο­τική, κ’ ἔτσι νά μιλήσουμε ὁλοι μαζί τή γλῶσσα τῆς λεφτεριᾶς.

Πρόθυμός σας καί δικός σας

ΨΥΧΑΡΗΣ

[Η επιστολή του Γενεράλι][22]

Ρέθεμνος 7 τοῦ Νοέμβρι 1900

Ἀγαπημένε φίλε τσῆ  Κρήτης μας

Κύριε Ψυχάρη,

Μέ πολλή μας χαρά ἐλάβαμε καί τά δύο σου γράμματα, τά γραμμένα μέ τόση χάρι, μέ τόσο πατριωτισμό καί μέ τόση ἀγάπη καί γιά τή γενική πατρίδα μας, την Ἑλλάδα, καί για τήν ἰδιαίτερη μας, τη ζηλεμένη, καθώς τήν όνομάζεις, Κρήτη.

Ἀργήσαμε δαμάκι ν’αποκριθοῦμε   στά τίμια γράμματά σου, γιατί εἴχαμε σκοπό νά βάλωμε τό πρῶτο σου γράμμα στή μι­κρή τσῆ χώρας μας ἐφημερίδα, τήν «Ἀναγέννησι», ποῦ βγαίνει  μιά φορά τήν ἑβδομάδα σάν ἐλευτερωθήκαμε μέ τέθοιο γλυκό ὄνομα. Σά μᾶς ἐπρόλαβες ὅμως τουλόγου σου καί τό πέρασες στο «Άστυ» ἦρθε τό πρᾶγμα καλύτερα γιατί ἔτσι τό διαβάζουν περισσότεροι παρά ποῦ θελά το διαβά­σουν στή δική μας ἐφημερίδα. Ἔτσι ἤ ἀλοιῶς ἐδημοσιεύτηκε καί εὐχαριστηθήκαμε και λιγάκι βλέποντας τά γράμματα ποῦ μας στέλνονται νά διαβάζωνται στό Πανελλήνιο.

Καί τώρα στά ἰδιαίτερά μας. Ἐγνωρίζαμεν ὅλους ἐκείνους ποῦ ἐργάζονται γιά τήν φτωχή μας Κρήτη ὁντέν ἐδούλευενε στόν Ἀγαρηνό εἴτε μέ τό λόγο, εἴτε μέ τήν πέννα, εἴτε μέ τό χρῆμα, εἴτε μέ τό τουφέκι καί θελά μας λέν ἀχάριστους, ἄν δέν ἐλέγαμεν ἕνα εὐχαριστῶ καί τότε ποῦ ἐβασανιζομέστανε στόν ἀδιάκοπον ἀ­γῶνα τοῦ πολέμου, τσῆ πείνας, τσῆ γδύμνιας καί τσῆ κακομοιριᾶς καί τώρα ποῦ ἀνασάναμε, ποῦ ἀναντρανίσαμε καί ἀπο­λάψαμε μιά μικρά ἐλευθερία μέ τή γλυκειάν ἐλπίδα ὅτι γλήγορα γλήγορα θά τήν ἀπολάψωμεν ὁλάκερη στή ζεστερή ἀγκα­λιά τῆς ποθητῆς μας μαννούλλας, τῆς Ἑλλάδας μας.

Ἐμπορούσαμε τό λοιπός ν’ ἀφήσωμεν ἐτουλόγου σου, τον Κύριο Ψυχάρη, ποῦ ἔκανες τόν παρισινό κόσμο κι’ ὅλη τή Γαλλία ν’ ανατριχιάζῃ ἀπό ἐνθουσιασμό γιά τήν Κρήτη μας δηγῶντας τά πάθη της καί τά κατορθώματά της ἐναντίον τῆς τυ­ραννίας μέ τή γλῶσσα σου τή θαυμαστή καί τή βροντερή σου φωνή  ποῦ ἀνωκάτιζε καί τή διπλωματική Γαλλία ἀκόμη; Πολύ μικρό εὐχαριστώ εἶναι τό δίπλωμα τοῦ Συλλόγου μας σέ πατριῶτες καί φίλους τῆς Κρήτης μας σάν καί τουλόγου σου. Ἀλλά ὁ Σύλλογός μας εἶναι ἀκόμη μι­κρός καί δέν ἔχει τή δύναμι νά εὐχαριστῇ κατά τήν ὄρεξί του ὅσους ἐβάλανε πηλό καί χαλίκι γιά νά κτιστῇ τό Παλάτι τῆς Ἐλευθερίας μας. Ἔπειτα κατέχομε πῶς οἱ τιμημένοι αὐτοί πατριῶτες δέν θά κυττάξουν τήν ὑλική ἀξία τοῦ εὐχαριστώ, ἀλλά τή διάθεσι καί τήν καρδιά ἐκείνου ποῦ τό λέει. Γεμάτη ζιμιό εἶναι κ’ ἡ δική μας καρδιά ἀπό εὐγνωμοσύνη πρός ὅλο τόν κόσμο ποῦ ἀγάπησε τόν πολυχρόνιον ἀγῶνα μας καί ἐσυμπάθησεν εἰς ταῶ 250 χρονῶ τά βασανιστήρια ποῦ ὑποφέραμε γιά τήν ἁγία πίστι τοῦ Χριστοῦ και για τήν  Ἐλευθερία τσῆ γλυκειᾶς Πατρίδος. Τόσο μποροῦμε, τόσο κάνομε.

Πόση ὅμως εἴναι ἡ χαρά μας νά βλέπωμε τσοί φίλους τσῆ Κρήτης νά δέχουνται τό εὐχαριστῶ μας καί νά μᾶς λέν κιόλας καί νά μᾶς γράφουν ὅτι τό θεωροῦν καί τιμήν των! Τόσο πολύ χαιρομέστανε, ὥστε θαρροῦμε πῶς ἐγύρισεν ὁλόκληρη ἡ δόξα τῶν παλιῶν μας, ὁντέν ἦσαν πρῶτοι σ’οὗλο τόν Ἑλληνισμό.

Μέ τή γλυκειάν ἐλπίδα πῶς σιγά σιγά θά γιάνουν οἱ ματωμένες μας πληγές καί πάλι θά βροῦμε τά πρωτινά μας καί ὅ,τι εἶχαν οἱ παλιοί μας προπάτορες, σέ παρα­καλοῦμε νά μή μας ξεχνάς καί νά μας λογαριάζῃς πάντα καί παντοτεινά φίλους, ποῦ δέν εἰξέρουν τί θά ’πῃ ἀγνωμοσύνη.

Ὁ Πρόεδρος                                                                Ὁ Γεν. Γραμματεύς

Ἐμμ. Γ. Γενεράλης                                                       Τίτος Ζακάκης

---

[1] Ανακοινώθηκε στο συνέδριο Η Επαρχία Αμαρίου από την Αρχαιότητα έως σήμερα, Δήμοι Κουρητών και Συβρίτου, 27-31 Αυγούστου 2010 και δημοσιεύθηκε στο: Εμμ. Γ. Γενεράλι, Αυτοβιογραφία, Ρέθυμνο 2013, σσ. 473-508.

[2] Σπύρου Απ. Μαρνιέρου, Ένας άγνωστος μάρτυς της πίστεως (Γερακάρι), Κρητολογικά Γράμματα, 7/8 (1993), 3-6. 

[3] Γιὰ τὸν Ἐμμανουὴλ Γενεράλι βλ.: α) λ. Γενεράλις Εμμανουήλ, ΜΕΕ, τ. Η΄, σ. 182. β) Ν.Β.Τωμαδάκη, Έμμ. Γ. Γενεράλις, Παρατηρητὴς (Χανίων), φ. 369/21-1-1943. γ) Του ίδιου, Η Κρητική Ιστοριογραφία από του 1821 εξ. και αι συναφείς επιστήμαι, Μνημοσύνη, 2 (1968-1969), 12-13. δ) Εμμ. Κριαρά, Εμμανουήλ Γενεράλις, Ελεύθερον Βήμα (Αθηνών), φ. 13-2-1943.  ε) Του ίδιου, Εμμανουήλ Γενεράλις, Νέα Εστία, τ. 33, τχ. 380 (Απρίλιος 1943), 442-443. στ) Του ίδιου, Βιώματα και αναμνήσεις από τα χρόνια των Θρανίων, Θαλλώ, 4 (1992), 135. ζ) Σπύρου Απ. Μαρνιέρου, Εμμανουήλ Γενεράλις (1860-1943), Κρητική Ενότης, φ.16/30-4-1980. η) Του ίδιου, Η Αντίσταση στο Αμάρι, Αθήνα 1984, 303-304. θ) Του ίδιου, "Από των προπόδων του Κέντρους" (Εμμ. Γενεράλις), Κέντρος, φ. 104/Απρίλιος 1992. ι) Του ίδιου, Συγγραφικές δραστηριότητες του Εμμ. Γενεράλι, Κρητική Επιθεώρηση, φ. 1351916-4-1992. ια) Του ίδιου, Στοιχεία αυτοβιογραφίας Εμμ. Γενεράλι, Κρητική Επιθεώρηση, φ. 13626-13667 (1992) και φ. 13763-13807 (1993) και φ. 14671-14686 (1997). ιβ) Του ίδιου, "Αχειροτόνητος ιερεύς–λευίτης άνευ ράσου" (Εμμ. Γενεράλις), Ρεθεμνιώτικα Νέα, φ. 6152/28-12-1993. ιγ) Του ίδιου, Ο δάσκαλός μου ο Γενεράλις (κρίσεις και απόψεις Εμμ. Κριαρά), Ρεθεμνιώτικα Νέα, φ. 6616/28-10-1995. ιδ) Του ίδιου, Ο πρώτος Γερακαριανός τιτλούχος ανωτάτων σπουδών (Εμμανουὴλ Γ. Γενεράλις), Ἑλλωτία, 6 (1997), 335-340. ιε) Στέργιου Μανουρά, Οι Ελληνοδιδάσκαλοι στην Κρήτη 1878-1898, Προμηθεύς ο Πυρφόρος, 36 (1983), 294-296. ιστ) Του ίδιου, Μνήμη εκατόν πέντε Ρεθυμνίων κρητολόγων και λογίων, Κρητολογικά Γραμματα, 18 (2002/2003), 314. ιζ) Χριστόφορου Χαραλαμπάκη, Το επιστημονικό έργο του Εμμανουήλ Γενεράλι, Ελλωτία, 5 (1996), 207-214. ιη) Του ίδιου, Το επιστημονικό έργο του Εμμανουήλ Γενεράλι, Κρητολογικὰ Μελετήματα, Πανεπιστημιακὲς Έκδόσεις Κρήτης, Ἡράκλειο 2001, 327-333. ιθ) Γιάννη Ζ. Παπιομύτογλου, Μια ανέκδοτη επιστολή του Στ. Ξανθουδίδη προς τον Εμμ. Γενεράλι και ένα άγνωστο περιστατικό των φοιτητικών τους χρόνων, Κρητολογικά Γραμματα, 5/6 (1992), 65-68. ιη) Του ίδιου, Στη Νεάπολη του 1886/1887, Επιστημονική Επετηρίδα Ιεράς Μητροπόλεως Πέτρας και Χερρονήσου, Α΄ (2010), 423-436.

[4] Ζ. Τζόρτζη, Τραγώδιον του εν έτει 1866 πολέμου της Κρήτης μέχρι της καταστροφής του Αρκαδίου, Εκδίδοται δαπάνη Ε. Γενεράλη και Α. Γεωργιάδου μαθητών του Β' Γυμνασίου, Εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Ν.Γ. Πάσσαρη 1878.

[5] Για τη εν λόγω έκδοση βλ. Ν.Β. Τωμαδάκη, «Το τραγώδιον της Κρήτης», Νέα Εστία, τ. 944/1966, σ. 1550.

[6] Σ. Γ. Ζ. [Σ.Γ.Ζανουδάκης], Τραγούδι της Κρήτης ή περιγραφή ταύτης, Εκδίδοται υπό Ε. Γενεράλη (μαθητού του Β΄ Γυμνασίου), Εν Αθήναις, Τύποις Α. Κτενά, 1879.

[7] «Καϊμακάμης» ονομάζεται ο επικεφαλής ενός καζά, δηλ. μιας επαρχίας. Κατά συνέπεια «καϊμακαμία» είναι η έδρα της διοίκησης.

[8] Όλα τα δημοσιεύματα, που έχουν εντοπιστεί, καταχωρίζονται με χρονολογική σειρά, ανάλογα με τον χρόνο έκδοσης ή δημοσίευσης.

[9] Η Γεωγραφία πραγματοποίησε συνολικά 14 εκδόσεις, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Γενεράλι στην Αυτοβιογραφία του, για την οποία γίνεται λόγος παρακάτω.

[10] Η Γραμματική αυτή πραγματοποίησε πολλές εκδόσεις, με τελευταία γνωστή την 13^η του έτους 1923.

[11] Ακολούθησαν και άλλες εκδόσεις των Ειδυλλίων με τελευταία γνωστή την 5^η του 1927.

[12] Στο τομίδιο αυτό των 120 σελίδων ο Γενεράλις έχει περιλάβει διάφορους λόγους, που εκφώνησε κατά καιρούς σε διάφορες περιστάσεις. Η ένδειξη "Τεύχος Α" δείχνει την πρόθεση του Γενεράλι να να εκδώσει και "Τεύχος Β", πρόθεση όμως που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

[13] Θα ήταν μεγάλη μου παράλειψη αν δεν ανέφερα στην κατηγορία των βιβλίων την ανέκδοτη ογκώδη αυτοβιογραφία του έκτασης 878 χειρόγραφων σελίδων, την οποία συνέγραψε τα έτη 1933-1934, αλλά δεν την ολοκλήρωσε, αφού χρονικά εκτείνεται μέχρι το 1918 και σταματάει απότομα. Θεωρούμε ότι αξίζει να αναφερθούν οι 20 πρώτοι στίχοι για να σχηματίσει ο αναγνώστης μιαν έστω αμυδρή εικόνα για το έργο, το οποίο θα άξιζε επιτέλους να εκδοθεί: Δέν διατρέχω κανένα ἀπολύτως κίνδυνον ν’ ἀπασχολήσω κανένα Πλούταρχον ἤ Κορνήλιον Νέπωτα ή καί τινα νεώτερον Γούδαν ἤ τινα ἐκ τοῦ πλήθους τῶν νεωτέρων Πλουτάρχων ὧν βρίθει ἡ νεωτέρα Ἑλλάς βιογραφούντων ή ἐγκωμιαζόντων πολλούς, οὕς ἄνευ τούτων θά ἐκάλυπτεν ἡ πλάξ τῆς λήθης. Καί πολύ εὐλόγως. Οὔτε δι’ οὐρανίων σημείων προηγγέλθη ἡ γέννησίς μου, ὅτε ἐκυοφορούμην ἐν τῇ κοιλίᾳ τῆς πτωχῆς ἐξ Ἀμπαδιᾶς Μαρίας Γιαννάκη, οὔτε κατά τόν τοκετόν ἐπέλαμψε φῶς ὑπέρ τό εὐτελές λίκνον, ἐφ’οὗ ἐναπετέθην, οὐδ’ ὄφις τις συνεσπειρώθη ἐντός τούτου δηλωτικός μελλούσης εὐτυχίας…Τελικά η Αυτοβιογραφία εκδόθηκε το 2013 σε έναν ογκώδη τόμο 568 σελίδων.     

[14] Η πληροφορία για το δημοσίευμα αυτό προέρχεται από την αυτοβιογραφία του Εμμ. Γενεράλι. Κατά το σχολικό έτος 1916/1917 ο Γενεράλις υπηρέτησε ως Γυμνασιάρχης στο Γυμνάσιο της Τρίπολης Αρκαδίας, όπου συνεργάστηκε με το περιοδικό Εκκλησιαστικαί Ειδήσεις της Μητροπόλεως Τριπόλεως, το οποίο όμως δεν κατέστη δυνατόν να εντοπιστεί. 

[15] Το άρθρο αυτό αποτελεί το κύκνειο άσμα του, δεδομένου ότι μετά από αυτό δεν δημοσίευσε τίποτε άλλο και δύο χρόνια μετά πέθανε. 

[16] Στο απόκομμα της εφημερίδας ο Γενεράλις σημειώνει ιδιοχείρως: Πρώτον μου δημοσίευμα.

[17] Ο Γενεράλις ενώ βρίσκεται στην Αθήνα κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους της επανάστασης του 1896-1898, εντούτοις φαίνεται να στέλνει ανταποκρίσεις από το Ρέθυμνο σε Αθηναϊκές εφημερίδες. Το παράδοξο αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ελάμβανε πολλές επιστολές από το Ρέθυμνο που τον ενημέρωναν για τα συμβαίνοντα εκεί και στη συνέχεια υπό μορφή ανταπόκρισης τα διοχέτευε στις εφημερίδες. Για τις επιστολές αυτές βλ. Σπ. Μαρνιέρου κ.ά., Επιστολές προς τον Εμμανουήλ Γενεράλι (Μάιος-Ιούνιος 1896), Κρητολογικά Γράμματα, 15/16 (1999-2000), 145-231.

[18] Την επιστολή συνυπογράφει ο Γ. Ι. Σιγανός.

[19] Η επιστολή δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Πατρίς (Χανίων), φ. 114/11-11-1900.

[20] Για τον Γυμναστικό Σύλλογο Ρεθύμνης βλ. α) Γιάννη Ζ. Παπιομύτογλου, Ο Γυμναστικός Σύλλογος Ρεθύμνης, Προμηθεύς ο Πυρφόρος, τχ. 35/1983, σσ.  223-234, και β) του ίδιου, Ο Γυμναστικός Σύλλογος Ρεθύμνης (1899-1910), Ιστορικό-Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνης, Ρέθυμνο 2003.

[21] Η επιστολή του Ψυχάρη δημοσιεύθηκε αρχικά στην εφημερίδα Το Άστυ (Αθηνών), φ. 3538/15-9-1900 και αναδημοσιεύθηκε από τον ίδιο στο: Ψυχάρης, Ρόδα και Μήλα, Βιβλιοπουλείο (sic) της Εστίας, Αθήνα 1907, τόμ. Δ΄, σσ. 41-45. Οι δυο δημοσιεύσεις απέχουν χρονικά εφτά χρόνια και η δεύτερη έχει αρκετές μικροδιαφορές από την πρώτη, γεγονός που σημαίνει ότι στα εφτά χρόνια που μεσολάβησαν ανάμεσα στις δυο δημοσιεύσεις ο Ψυχάρης αναθεώρησε αρκετές από τις απόψεις του αναφορικά με τη διατύπωση της δημοτικής. Εδώ αναδημοσιεύεται η επιστολή από το Άστυ. 

[22] Η εφημερίδα Πατρίς που δημοσίευσε την επιστολή προτάσσει τα εξής εισαγωγικά: Ὁ ἐν Ρεθύμνῃ Γυμναστικός Σύλλογος ἐξέλεξεν ἐπίτιμον αὐτοῦ μέλος τόν ἐν Παρισίοις καθηγητήν της νεοελληνικής γλώσ­σης κ. Ἰωάν. Ψυχάρην, ὅστις ἀποδεχόμενος τήν ἐκλογήν ταύτην ἔπεμψεν ἐπιστολήν μεστήν πατριωτισμοῦ καί φιλοκρητισμοῦ, ἄν ἐπιτρέπηται ἡ λέξις, γεγραμμένην δέ εἰς τό νεώτερον ἰδίωμα, ὅπως γρά­φεται τοῦτο ὑπό τοῦ κ. Ψυχάρη. Τό δέ Προεδρεῖον τοῦ Γυμναστικοῦ Συλλόγου ἀν­τέγραψε πρός αὐτόν τήν κατωτέρω κατά τό νέον ὡσαύτως ἰδίωμα.