ΜΟΥΡΝΕ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Μανόλη Γ. Παπαδογιάννη

Μουρνέ

Κεφαλοχώρι του Ρεθέμνους

Η αγάπη προς τον γενέθλιο τόπο είναι ένα δυνατό συναίσθημα, το οποίο γίνεται ακόμη δυνατότερο όταν ζεις μακριά  απ’ αυτόν και απουσιάζεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Κοντά στην αγάπη αναπτύσσεται και ένα βαθύ αίσθημα χρέους προς τον τόπο και τους ανθρώπους που έφυγαν και νοιώθεις την ανάγκη να τους απαθανατίσεις προστατεύοντάς τους από τη λήθη του χρόνου.

Καρπός αυτής της αγάπης και αυτού του χρέους το βιβλίο του Μανόλη Γ. Παπαδογιάννη Μουρνέ: Κεφαλοχώρι του Ρεθέμνους, που προστέθηκε πρόσφατα στη βιβλιογραφία του Άη Βασίλη. Είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς προσπάθειας οι απαρχές της οποίας χρονολογούνται στο 1980, όταν ο συγγραφέας άρχισε να συγκεντρώνει στοιχεία για το χωριό του. Σ’ όλα αυτά τα χρόνια που πέρασαν από τότε, δεν έπαψε ούτε στιγμή να αναζητά πληροφορίες και στοιχεία για τη Μουρνέ, προκειμένου να τεκμηριώσει τα κείμενά του. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και όταν το βιβλίο ήταν επί του πιεστηρίου συνέχιζε κα κάνει διασταύρωση και έλεγχο των πηγών του.

Το βιβλίο 240 πυκνογραμμένων σελίδων αναπτύσσεται σε ενότητες, που είτε αρχικά αποτέλεσαν αυτοτελή δημοσιεύματα σε περιοδικά και τώρα εντάσσονται ως κεφάλαια στο βιβλίο, συμπληρωμένα με νεότερα στοιχεία, είτε πρόκειται για νέα κείμενα που βλέπουν το φως για πρώτη φορά.

Στο πρώτο μέρος αναφέρονται τα γενικά ιστορικά της Μουρνές, καθώς και η πληθυσμιακή της εξέλιξη στην πορεία του χρόνου. Ακολουθεί η αυτοδιοικητική πορεία του χωριού από το 1879 μέχρι το 1998. Ο συγγραφέας διετέλεσε τελευταίος πρόεδρος της Κοινότητας πριν την εφαρμογή του «Καποδίστρια» που κατάργησε τις Κοινότητες. Στη συνέχεια γίνεται λεπτομερής αναφορά στην εκπαίδευση στη Μουρνέ με πλήρη κατάλογο των δασκάλων που υπηρέτησαν εκεί από το 1899 μέχρι το 1998. Επίσης δίδονται στοιχεία για τους ναούς και τους εφημέριους του χωριού, για την αγροτική παραγωγή και τη συνεταιριστική οργάνωση, καθώς και για την πολιτιστική ζωή στη Μουρνέ. Ακολουθεί η παράθεση ντοκουμέντων σχετικών με την ιστορία της Μουρνές από την πρώιμη Τουρκοκρατία μέχρι τις μέρες μας.

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στους ερειπωμένους οικισμού της περιοχής της Μουρνές. Είναι, κατά τη γνώμη μου το σημαντικότερο τμήμα του βιβλίου, επειδή εμπλουτίζει την έρευνα και τη βιβλιογραφία με πληροφορίες που πρώτη φορά βλέπουν το φως συστηματοποιημένα. Ουδείς μέχρι σήμερα είχε ασχοληθεί με τους οικισμούς αυτούς, των οποίων την ύπαρξη αγνοούσαν ακόμα και οι σχετικοί με τέτοια θέματα ερευνητές. Οι οικισμοί αυτοί είναι: Η Επίζυγος, το Ντιμπλοχώρι, ο Άης Σπυρίδωνας (ή Λαγκά), του Μαυρίκη, και τα Δεντρικά. Πλήθος πληροφοριών παρατίθενται για τα τοπωνύμια, τους ναούς, τις αγοραπωλησίες κλπ. Πληροφορίες που αντλούνται από νοταριακά έγγραφα της Βενετοκρατίας, καθώς και από έγγραφα του Ιεροδικείου Ρεθύμνης της εποχής της Τουρκοκρατίας. 

Ακολουθούν τα κεφάλαια: «Η ερειπωμένη Μονή του Μαλαθρέ», «Ο Όσιος Γεράσιμος από τη Μουρνέ», «Ο θρύλος για το εκκλησάκι του Αφέντη στο Ξερόν Όρος» και «Ο φόνος του Βουϊδά».

Στη συνέχεια ακολουθεί το επίσης σημαντικό κεφάλαιο «Τα τοπωνύμια στην κοινοτική περιφέρεια της Μουρνές», όπου ο συγγραφέας κάνει εξαντλητική παράθεση των τοπωνυμίων της ευρύτερης περιοχής της Μουρνές, σημειώνοντας τις  πληροφορίες που έχει για καθένα από αυτά.

Το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου είναι αφιερωμένο στα επώνυμα των κατοίκων της Μουρνές. Ο συγγραφέας δεν περιορίζεται στην καταγραφή των επωνύμων που αντλεί από το Μητρώο Αρρένων της Μουρνές, στο οποίο περιέχονται εγγραφές του 19^ου και του 20^ου αιώνα, αλλά καραχωρεί και επώνυμα που συνάντησε κατά την έρευνά του σε έγγραφα τόσο της Βενετοκρατίας όσο και της Τουρκοκρατίας.

Το βιβλίο προλογίζει ο Στέργιος Μιχ. Μανουράς, ενώ το εξώφυλλο έχει φιλοτεχνήσει η κόρη του συγγραφέα Λητώ.

Γιάννης Ζ. Παπιομύτογλου

(Δημοσιεύθηκε στα Ρ.Ν. της 9-9-2008)