ΝΕΟΣ ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ, ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

Nέος Ραδάμανθυς

Εφημερίς Δικαστική και των Ειδήσεων, Εκδίδεται κατά Σάββατον. Ρέθυμνο, 24 Ιανουαρίου 1881 – 22 Σεπτεμβρίου 1884, αρ. φ. 1-180 και 8 Φεβρουαρίου 1886 – 1 Μαρτίου 1886, αρ. φ. 181-183. Ιδιοκτήτης και Υπεύθυνος Συντάκτης: Στυλιανός Εμμ. Καλαϊτζάκης. Εβδομαδιαία, κυκλοφορούσε κάθε Σάββατο, τετρασέλιδη και σπάνια εξασέλιδη, όταν το απαιτούσε η δημοσίευση πληθώρας πλειστηριασμών και άλλων δικαστικών ειδήσεων. Διαστάσεις 43Χ30εκ., δίστηλη κατά τους τέσσερις πρώτους μήνες της κυκλοφορίας της και στη συνέχεια μέχρι τέλους τρίστηλη.  Η τιμή φύλλου ήταν 1 γρόσι. Η ετήσια συνδρομή εσωτερικού (Κρήτη) 2 μετζήτια και εξωτερικού (λοιπή Ελλάδα) 3 μετζήτια. Τυπωνόταν στο ιδιόκτητο τυπογραφείο του εκδότη της Στυλ. Ε. Καλαϊτζάκη.

Ιδρύεται μέσα στην τουρκοκρατία και είναι η πρώτη εφημερίδα που εκδόθηκε στο Ρέθυμνο και η τρίτη στην Κρήτη μετά τη Σύμβαση της Χαλέπας (1878), με το άρθρο 15 της οποίας επιτράπηκε, για πρώτη φορά, η έκδοση εφημερίδων στην Κρήτη. Ένας από τους πρώτους που έσπευσαν να εκμεταλλευθούν αυτήν τη δυνατότητα ήταν ο Στυλιανός Εμμ. Καλαϊτζάκης, Ο επιθετικός προσδιορισμός “Νέος” στον τίτλο της εφημερίδας οφείλεται στο γεγονός ότι εκδόθηκε ως συνέχεια του Ραδάμανθυ, που εξέδιδε επί 28 χρόνια στην Αθήνα ο Εμμ. Βυβιλάκης, θείος του Στ. Καλαϊτζάκη.

Η δομή της εφημερίδας, κατά τα δύο πρώτα χρόνια της κυκλοφορίας της, είναι σε γενικές γραμμές σταθερή. Μεγάλο μέρος της πρώτης σελίδας συνήθως καταλαμβάνει το κύριο άρθρο, το οποίο πραγματεύεται κυρίως θέματα του Ρεθύμνου, όπως π.χ. το επισκοπικό ζήτημα που ταλάνισε επί δύο χρόνια (1881-1882) την περιοχή και οφειλόταν στο γεγονός ότι οι Ρεθυμνιώτες αρνούνταν να αποδεχθούν τον Επίσκοπο που επέλεξε για την επισκοπή Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου ο Μητροπολίτης Κρήτης. Άλλα θέματα της αρθρογραφίας της εφημερίδας υπήρξαν οι εκλογές των αντιπροσώπων στη Γενική Συνέλευση των Κρητών, οι εκλογές των δημογερόντων, προτάσεις για νομοθετικές μεταρρυθμίσεις, το βακουφικό ζήτημα κ.ά. Τα άρθρα είναι κατά κανόνα ανυπόγραφα, αλλά είναι προφανές ότι οφείλονται στον εκδότη της εφημερίδας Στυλ. Καλαϊτζάκη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η άποψή του για το ρόλο της δημοσιογραφίας σε άρθρο της 30-4-1883: “Επιβλητικόν καθήκον θεωρείται τη δημοσιογραφία εκάστοτε παραινείν μεν τοις βουλευομένοις πράττειν τα άριστα, ψέγειν δε τα ανάρμοστα…”. Στην πρώτη σελίδα βρίσκουμε ακόμη τη στήλη “Διάφορα Επιχώρια” με σύντομες τοπικές ειδήσεις και την Επιφυλλίδα. Στη δεύτερη και τρίτη σελίδα υπάρχουν οι στήλες “Εξωτερικά” και “Τηλεγραφήματα” με εξωτερικές ειδήσεις. Επίσης φιλοξενούνται περιλήψεις των πρακτικών της Γενικής Συνελεύσεως των Κρητών, επιστολές αναγνωστών καθώς και ανακοινώσεις της Τουρκικής Διοίκησης, της Δημογεροντίας και άλλων φορέων. Στην τέταρτη σελίδα κυριαρχούν οι πλειστηριασμοί, οι αγωγές και άλλες δικαστικές ειδήσεις, οι οποίες πολλές φορές καταλαμβάνουν και την τρίτη σελίδα. Στο τέλος της τέταρτης σελίδας υπάρχει σε καθημερινή βάση το “Εμπορικόν Δελτίον” με τις τιμές των κυριότερων προϊόντων της αγοράς, καθώς και οι τιμές σε γρόσια των ξένων νομισμάτων.

Κατά τη δεύτερη διετία της κυκλοφορίας του Νέου Ραδάμανθυ τα άρθρα περιορίζονται, ενώ αυξάνονται οι τοπικές ειδήσεις και οι δημοσιεύσεις πλειστηριασμών. Επίσης αρχίζουν να κάνουν δειλά-δειλά την εμφάνισή τους οι πρώτες διαφημιστικές καταχωρίσεις.

Τακτικούς συνεργάτες δεν είχε η εφημερίδα, μόνο περιστασιακούς επιστολογράφους. Ο μοναδικός συνεργάτης στα τέσσερα χρόνια της κυκλοφορίας της υπήρξε ο μεγάλος κρητικός λαογράφος Παύλος Βλαστός, ο οποίος σε 7 συνέχειες αντικρούει, με επίκληση των γραπτών πηγών, τον ισχυρισμό Τούρκων βουλευτών ότι οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κρήτη ύστερα από παράκληση του κρητικού λαού!

Η εφημερίδα εκδίδεται κάθε εβδομάδα ανελλιπώς μέχρι το φύλλο 180 της 22 Σεπτεμβρίου 1884, οπότε ο Στ. Καλαϊτζάκης θέλοντας να εντείνει την αντιπολιτευτική του στάση απέναντι στην Τουρκική Διοίκηση, διακόπτει την έκδοση και εκδίδει στη θέση της το Αρκάδιον επιτρέποντας τους αναπόφευκτους συνειρμούς με το μοναστήρι-σύμβολο. Όταν το Αρκάδιον θα κλείσει προσωρινά κατά το πρώτο τρίμηνο του 1886, ύστερα από απόφαση της Τουρκικής Διοίκησης, ο Στ. Καλαϊτζάκης θα αναπληρώσει το κενό επανεκδίδοντας για λίγο το Νέο Ραδάμανθυ. Είναι μια τακτική που ο Στυλ. Καλαϊτζάκης θα ακολουθήσει και άλλες φορές στο μέλλον, όταν η Τουρκική εξουσία μη ανεχόμενη τον θαρραλέο και ενοχλητικό του λόγο θα του κλείνει την εφημερίδα εκείνος στη θέση της θα εκδίδει άλλη.  Φυσικά δεν πρόκειται για νέα εφημερίδα, αλλά για την ίδια με άλλο όνομα.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ: -ΒΒ (φ. 1-180), -Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Μάρκος Γιουμπάκης, “Οι πρώτες Ρεθεμνιώτικες εφημερίδες”, εφ. Κρητική Επιθεώρησις, 6-21 Φεβρουαρίου 1969. - Ξενοφών Παγκαλιάς, “Οι Κρητικές εφημερίδες του περασμένου αιώνα”, π. Κρητική Εστία, 260/261(1980), 403-413. - Γιάννης Ζ. Παπιομύτογλου, “Εκατό χρόνια Ρεθεμνιώτικων εφημερίδων”, π. Προμηθεύς ο Πυρφόρος, 29(1982),165-181. - Του ίδιου, “Ο Τύπος του Ρεθύμνου”, Επτά Ημέρες της Καθημερινής, φ. 20-7-1997. - Του ίδιου, “Οι πρώτες εφημερίδες του Ρεθύμνου: Τουρκοκρατία και Αυτονομία” στον τόμο  Ρέθυμνο 1898-1913: Από την Αυτονομία στην Ένωση, Ρέθυμνο 1998, σ. 53-56.

Γιάννης Ζ. Παπιομύτογλου

(Έχει δημοσιευθεί στην Εγκυκλοπαίδεια του ελληνικού Τύπου 1784 – 1974).