ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΤΩΝ 4 ΜΑΡΤΥΡΩΝ

Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΤΩΝ 4 ΜΑΡΤΥΡΩΝ

Για το βιβλίο του Χάρη Παπαδάκη για τα Χασαπιά του Ρεθύμνου, γράφτηκαν και λέχτηκαν πολλά επαινετικά και δικαίως. Είχε ευρύτατη απήχηση στο Ρεθεμνιώτικο κοινό… και όχι μόνο, γεγονός που το καθιστά ήδη, πριν από τη συμπλήρωση δύο μηνών κυκλοφορίας, συλλεκτικό είδος. Ο λόγος που με οδήγησε να επανέλθω στο θέμα είναι η τυχαία ανακάλυψη μιας πληροφορίας σχετικά με τον πλάτανο της πλατείας των τεσσάρων Μαρτύρων, η οποία δεν υπέπεσε στην αντίληψη του συγγραφέα των Χασαπιών. Ο Χάρης ύστερα από εκτεταμένη έρευνα και με τη συνδρομή πολλών στοιχείων προσδιορίζει την θέση του πλατάνου, στον οποίο εκτελέστηκαν οι Μάρτυρες, μεταξύ της νότιας πόρτας και του νότιου καμπαναριού της εκκλησίας. Η άποψή του είναι καινοφανής, δεδομένου ότι κανείς άλλος πριν απ΄ αυτόν δεν διετύπωσε παρόμοια υπόθεση. Ώσπου εντελώς τυχαία αναδιφώντας την Κρητική Επιθεώρηση του 1966, με έκπληξη διαπίστωσα ότι την ίδια άποψη είχε διατυπώσει και ο αείμνηστος γιατρός Εμμανουήλ Ι. Φραγγεδάκης. Σε σειρά δημοσιευμάτων του υπό τύπον επιστολών με τίτλο Εορτασμός και Τουρισμός και υπότιτλο Τα παιδομαζώματα και τα Μελαμπιανάκια, αναφέρεται σε διάφορα ιστορικά γεγονότα. Στο φύλλο της 29^ης Μαρτίου 1966 κάνει αναφορά στο ιστορικό της θυσίας των Τεσσάρων Μαρτύρων, όπου για τον πλάτανο γράφει επί λέξει τα εξής:

Απ’ έξω στη Μεγάλη Πόρτα ήτανε πλατάνοι πολλοί και μεγάλοι, αιωνόβια δέντρα, από τους οποίους διασώζονται σήμερα (1966) δύο πανύψηλοι. Αν μπορούσανε να πούνε τα όσα είδανε κακουργήματα των Τούρκων θα τάλεγαν καλύτερα από μένα. Ένας άλλος μεγάλος πλάτανος με χοντρή διχάλη ήτο έκει που είναι ο πρόναος – νάρθηξ της εκκλησίας των τεσσάρων Νεομαρτύρων…

Ο Εμμ. Φραγγεδάκης γεννήθηκε το 1892, επομένως όταν θεμελιώθηκε ο πρώτος ναός ήταν έφηβος 15 χρονών κα κατά συνέπεια μιλάει με βεβαιότητα για τη θέση του πλατάνου. Αποδεικνύεται, δηλαδή ότι ο Χ. Παπαδάκης προσδιόρισε ακριβέστατα αυτή τη θέση, αγνοώντας την ύπαρξη του παραπάνω δημοσιεύματος.

Το σημείο που δεν συμφωνούν οι δύο συγγραφείς είναι ο τρόπος θανάτωσης των Μαρτύρων. Ο Χ. Παπαδάκης υποστηρίζει πως εκτελέστηκαν με αποκεφαλισμό ενώ ο Εμμ. Φραγγεδάκης με απαγχονισμό στον συγκεκριμένο πλάτανο. Μάλιστα αναφέρει και τη σειρά με την οποία εκτελέστηκαν. Πρώτα ο Γεώργιος κατόπιν ο Αγγελής και ο Εμμανουήλ και τέλος ο Νικόλαος. 

Θεώρησα χρήσιμο να κάνω γνωστό το πιο πάνω δημοσίευμα του Εμμ. Φραγγεδάκη, προκειμένου να συγκαταλεχθεί στην βιβλιογραφία των Τεσσάρων Μαρτύρων.

Γιάννης Ζ. Παπιομύτογλου