Η ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ ΡΕΘΥΜΝΗΣ (1888)

  Η ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ ΡΕΘΥΜΝΗΣ (1888)

 Η δεκαετία του 1880 υπήρξε για την Κρήτη μια περίοδος κατά την οποία ο Κρητικός λαός, μετά από καταπίεση αιώνων, μπόρεσε να εκδηλώσει με σχετική ελευθερία όσα επί πολλά χρόνια είχε στερηθεί. Κάτω από το σχεδόν ημιαυτόνομο καθεστώς της Σύμβασης της Χαλέπας (1878) επιδόθηκε σε πρωτόγνωρες γι’ αυτόν δραστηριότητες στους τομείς της πολιτικής και πολιτιστικής ζωής.  Σ’ αυτόν τον τελευταίο τομέα για πρώτη φορά στην Κρήτη εκδόθηκαν εφημερίδες και δημιουργήθηκαν διάφοροι σύλλογοι, κυρίως φιλεκπαιδευτικοί, που απέβλεπαν στην ανύψωση του μορφωτικού και πολιτιστικού επιπέδου του λαού. Στο Ρέθυμνο κατά τη δεκαετία αυτήν, εκτός από τον «Θεατρικό Σύλλογο "Αι Μούσαι"» (1884) και τον «Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Ρεθύμνης» (1887), ιδρύθηκε το 1888 και το πρώτο φιλανθρωπικό σωματείο στην την Κρήτη, η Φιλόπτωχος Εταιρία Ρεθύμνης.

Η ίδρυση

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, εκτός των άλλων κακών, η φτώχεια, η ανέχεια και σε πολλές περιπτώσεις η εξαθλίωση, έπλητταν μεγάλο τμήμα του χριστιανικού πληθυσμού της Κρήτης. Επομένως ήταν αναμενόμενο, όταν το επέτρεψαν οι συνθήκες, να δημιουργηθεί μια κίνηση που θα είχε σκοπό την ανακούφιση του αναξιοπαθούντος πληθυσμού.

Η πρώτη πρόσκληση για
προπαρασκευαστική συνέλευση.

Δεν γνωρίζουμε ποιος είχε την ιδέα και την πρωτοβουλία. Το σίγουρο είναι ότι ήταν μια πρωτότυπη Ρεθεμνιώτικη ιδέα, αφού μέχρι τότε δεν υπήρχε προηγούμενο στην Κρήτη και άρα δεν υπήρχε θέμα μίμησης και αντιγραφής. Στα Χανιά και στο Ηράκλειο ιδρύθηκαν φιλανθρωπικά σωματεία, αλλά δώδεκα χρόνια αργότερα υπό το καθεστώς της Κρητικής Πολιτείας[1].

Η συζήτηση για την ίδρυση ενός φιλανθρωπικού σωματείου στο Ρέθυμνο άρχισε ήδη από την άνοιξη του 1888. Στον τύπο της εποχής[2] βρίσκουμε τέσσερις προσκλήσεις για ισάριθμες συναντήσεις που οι συντάκτες τους τις αποκαλούν προπαρασκευαστικές.  Οι συναντήσεις αυτές γίνονταν στην αίθουσα του Παρθεναγωγείου Ρεθύμνης, που τότε βρισκόταν βόρεια του Μητροπολιτικού Ναού των Εισοδίων[3].

Φαίνεται πως η προσπάθεια δεν ήταν ομόθυμη, αν κρίνουμε από την επιστολή παραίτησης μέλους, η οποία δημοσιεύθηκε στον τύπο[4]. Συγκεκριμένα το μέλος του συλλόγου Στυλ. Μ. Τσουδερός[5] και μέλος της τετραμελούς επιτροπής για τη σύνταξη του κανονισμού παραιτείται καταγγέλλοντας ότι μερικά μέλη προτίθενται να εξυπηρετήσουν αρχές και σκοπούς ξένους προς ιερό σκοπό του συλλόγου.

Στο σημείο αυτό θεωρώ αναγκαίο να κάνουμε μια παρένθεση και να δούμε το πολιτικό κλίμα της εποχής. Υπό το καθεστώς της Σύμβασης της Χαλέπας οι κρητικοί, για πρώτη φορά στην ιστορία τους, είχαν την ευκαιρία και τη δυνατότητα να ασκήσουν πολιτική δραστηριότητα, αλλά το έκαναν με την ορμή, το πάθος και την υπερβολή του νεοφώτιστου. Περί το τέλος της δεκαετίας το μικρόβιο της πολιτικής διχόνοιας είχε παρεισφρήσει για τα καλά στη κρητική κοινωνία. Η πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ συντηρητικών (καραβανάδων) και προοδευτικών (ξυπόλυτων), όπως αυτή εκφραζόταν μέσα από τις εφημερίδες των δύο αντίπαλων παρατάξεων, είχε φτάσει σε ακρότατα σημεία. Στο Ρέθυμνο αυτή η πολιτική αντιπαράθεση εκφραζόταν μέσα από τις εφημερίδες του Ρεθύμνου, που κυκλοφορούσαν εκείνη την περίοδο, δηλαδή το «Αρκάδιον» και την «Παρρησία» που ήταν προσκείμενες στους Καραβανάδες και την «Ίδη»  που ήταν με τους Ξυπόλυτους. 

Η παραίτηση του Στυλ. Τσουδερού, που είδαμε προηγουμένως, δείχνει πως η πολιτική διαμάχη έφτασε και στους κόλπους του υπό σύσταση φιλανθρωπικού σωματείου, δηλαδή της Φιλοπτώχου Εταιρίας.  Η εφημερίδα «Ίδη» στηρίζει και προωθεί την προσπάθεια ίδρυσης φιλανθρωπικού σωματείου, ενώ το «Αρκάδιον» και η «Παρρησία», κρατούν κάποιες αποστάσεις χωρίς όμως να πολεμούν την προσπάθεια.

Το καταστατικό

Η πρώτη ενέργεια των ιδρυτικών μελών ήταν να συντάξουν Κανονισμό, δηλαδή καταστατικό. Το έργο ανέθεσαν σε τετραμελή  επιτροπή, η οποία μέχρι το καλοκαίρι του 1888 είχε ολοκληρώσει το έργο της. Το σχέδιο Κανονισμού αφού εγκρίθηκε από τα μέλη του σωματείου υποβλήθηκε τον Αύγουστο του 1888 στη Γενική Διοίκηση Κρήτη ς για έγκριση.

Η πρώτη σελίδα
του Κανονισμού της Εταιρίας.

Το υπέγραψαν τα ιδρυτικά μέλη, που ήταν οι: Γρηγόριος Μ. Αγγελιδάκης, Μιχαήλ Αετός (έμπορος), Κωνσταντίνος Γ. Καλοκαιρινός, Ευάγγελος Καφφάτος, Νικόλαος Αρ. Κορωνάκης (δικηγόρος), Βασίλειος Μανουσάκης (έμπορος), Εμμανουήλ Γ. Μανουσάκης (έμπορος), Ζαχαρίας Δ. Μαρούλης, Μιχαήλ Παπαδάκης, Θεμιστοκλής Ε. Σαουνάτσος (φαρμακοποιός) και Γρηγόριος Ι. Σιγανός (έμπορος).

Ο Κανονισμός εγκρίθηκε με διάταγμα της 8^ης Σεπτεμβρίου 1888 του Γενικού Διοικητή Κρήτης Ν. Σαρτίνσκη, δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ίδη»[6] και εκδόθηκε αυτοτελώς σε μικρό φυλλάδιο οκτώ σελίδων.

Ο Κανονισμός δημοσιεύεται στο τέλος του παρόντος σε παράρτημα, όμως αξίζει να δούμε εδώ κάποια από τα πιο σημαντικά άρθρα του:

Στο άρθρο 1 ορίζεται ότι η ονομασία του σωματείου είναι «Φιλόπτωχος Εταιρία Ρεθύμνης».

Στο άρθρο 2 αναφέρονται οι σκοποί της Εταιρίας που είναι:  Η περίθαλψη και ανακούφιση των φτωχών του νομού Ρεθύμνης με χρηματικά βοηθήματα, ενδύματα, ιατρική περίθαλψη, φάρμακα κλπ.

Στο άρθρο 25, το οποίο αναφέρεται στους πόρους της Εταιρίας, ανάμεσα στα άλλα προβλέπεται η παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων και η «εκκύβευση» λαχείων.

Μετά την έγκριση του καταστατικού, πιθανόν κατά τη γενική υνέλευση της 3^ης Οκτωβρίου 1888, έγιναν αρχαιρεσίες και εξελέγη Πρόεδρος της Εταιρίας ο Κωνσταντίνος Γ. Καλοκαιρινός[7] και Γενικός Γραμματέας ο δικηγόρος Νικόλαος Αρ. Κορωνάκης.

Το φιλανθρωπικό έργο της Εταιρίας

Για το φιλανθρωπικό έργο της Εταιρίας δυστυχώς δεν έχουμε πολλές πληροφορίες και αυτό είναι απολύτως φυσικό, δεδομένου ότι ο φιλάνθρωπος ποτέ δεν διαφημίζει τις φιλανθρωπίες του. Πάντως θα πρέπει να ήταν σημαντικό, αν το υπολογίσουμε με βάση τα έσοδα της Εταιρίας από δωρεές και διάφορες δράσεις της Εταιρίας, όπως θεατρικές παραστάσεις και κλήρωση λαχείων.

Ευτυχώς κάποιοι από τους ευεργετηθέντες δημοσίευσαν τις ευχαριστίες τους και έτσι έχουμε τις σχετικές πληροφορίες. Εντοπίσαμε τρία ευχαριστήρια στον τύπο της εποχής, από τα οποία προκύπτει σαφώς η φιλανθρωπική δράση της Εταιρίας:

[1]

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟΝ

Εὐχαριστῶ ἀπό μέσα ἀπό τήν καρδιά μου τήν Ἐταιρία τοῦ Ρεθύμνου ἀποῦ ‘ναι για τσί φτωχούς γιατί καί γιατρικά και γρόσια μοῦ δώκανε ὀπροχθές ἀποῦ ἤμουνε σε κακή κατάστασι, φτωχός καί ἄρρωστος. Ὁ Θεός νά τούς πολυχρονᾶ ποῦ κάμανε τήν Ἐταιρία καί νά τούς ἔχει πάντα γερούς γιά νά ἔχουνε καί μᾶς τῶν φτωχῶν τήν ἔγνοια.

Χωριό Ἄδελε 10 τοῦ Δεκέμβρη 1888

Γιώργης Μουλαζίμης

[2]

Δύο ευχαριστήρια την εφημερίδα «΄Ιδη».

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟΝ

Εὐχαριστῶ πολύ ὁ ὑποφαινόμενος τήν Φιλόπτωχον Ἐταιρία Ρεθύμνης διότι ἤμουν ναυαγός καί δέν εἶχα τό ναῦλος μου νά ὑπάγω εἰς τήν πατρίδα μου καί ἡ Ἐταιρία μοῦ τόν ἐπλήρωσε.

Ἐν Ρεθύμνῃ 9 Δεκεμβρίου 1888

Ἀνδρέας Τεληθανάσης ἀπό Σπέτσες

  [3]

 Κύριε Συντάκτα τῆς «Ἴδης»[8]

Σᾶς παρακαλῶ πολύ νά εὐχαριστήσητε ἐκ μέρους μου ἀφ’ ἑνός την Φιλόπτωχον Έταιρίαν, ἡ ὁποία προθυμότατα μοί παρεχώρησε δωμάτιον εἰς τό κατάστημά της[9], τροφήν καί φάρμακα μέχρις ἐντελοῦς ἀναρρώσεώς μου καί ἀφ’ ἑτέρου τόν ἰατρόν κ. Σάββαν Σαββάκην, ὅστις πολύ εὐγενῶς καί ἄνευ οὐδεμιᾶς ὑποχρεώσεως ἤ άμοιβῆς, ἀνέλαβε τήν θεραπείαν μου.

Μετά τῆς προσηκούσης ὑπολήψεως

Μιχαήλ Ι. Ρυσσάκης

Ἐκ τοῦ χωρίου Κεραμέ        

 

Θεατρικές παραστάσεις

Είδαμε ότι, για την εξασφάλιση εσόδων, προβλεπόταν από το καταστατικό (άρθρο 25) το ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων. Είχε προηγηθεί κατά ένα έτος ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Ρεθύμνης και φαίνεται πως μεταξύ των θιάσων του ΦΣΡ και της Φιλοπτώχου Εταιρίας αναπτύχθηκε μια ευγενής άμιλλα και συνεργασία και κατά πάσα πιθανότητα η στελέχωση και των δύο θιάσων θα ήταν κατά βάση η ίδια. Κατά τους πρώτους τρεις μήνες της λειτουργίας της Φιλοπτώχου Εταιρίας υπήρξε μια ομοβροντία θεατρικών παραστάσεων, η οποία πέρα από την ψυχαγωγία των Ρεθυμνίων, είχε ως στόχο τη συγκέντρωση χρημάτων για την υλοποίηση του κυρίαρχου σκοπού της, ο οποίος ήταν η βοήθεια των φτωχών του νομού Ρεθύμνης.

Πρόσκληση σε θεατρική παράσταση.
Ο Μανούσος Μαυρατζάκης ήταν
 Υυποπρόξενος της Ρωσίας στο
 Ρέθυμνο και τον διαδέχθηκε ο
 γαμβρός του Γεώργιος Χατζηγρηγόρης.

Συγκεκριμένα την Κυριακή 13 Νοεμβρίου 1888 δόθηκε η παράσταση «Ο σύζυγος της θυγατρός του» άγνωστου συγγραφέα. Δυστυχώς πέρα από αυτήν την πληροφορία, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρρησία[10],  δεν έχουμε άλλα στοιχεία για την παράσταση.

Σε λιγότερο από ένα μήνα, δηλαδή την Κυριακή 4 Δεκεμβρίου ο θίασος της Εταιρίας έδωσε νέα παράσταση με το δράμα «Λουκρητία Βοργία» του Βίκτωρος Ουγκώ και την κωμωδία «Η κόρη του παντοπώλου» του Άγγελου Βλάχου, με πρωταγωνιστή το μέλος της Εταιρίας Ευάγγελο Καφφάτο. Η παράσταση δόθηκε αίθουσα των Τριών Ιεραρχών και είχε μεγάλη επιτυχία τόσο όσον αφορά στο πλήθος των θεατών που την παρακολούθησαν, όσο και στον ενθουσιασμό που προκάλεσε σ’ αυτούς. Και οι δυο τοπικές εφημερίδες[11] αναφέρονται στην παράσταση με επαινετικά σχόλια, χωρίς συγκεκριμένες πληροφορίες.

Στο ίδιο δημοσίευμα η εφημερίδα Ίδη αναφέρει ότι αμέσως μετά την παράσταση  οι ηθοποιοί άρχισαν αμέσως πρόβες για να παρουσιάσουν κατά τη διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς  το δράμα «Άγγελος Τύραννος του Παταβίου» επίσης του Βίκτωρος Ουγκώ, με σκοπό τα έσοδα να διατεθούν υπέρ των φτωχών και των φυλακισμένων. Η παράσταση δόθηκε στις 8 Ιανουαρίου 1889, όπως προκύπτει από χειρόγραφη πρόσκληση που υπογράφουν ο πρόεδρος της Εταιρίας Κων. Καλοκαιρινός και ο Γραμματέας Νικόλαος Α. Κορωνάκης.

Σύμφωνα με πληροφορία του Ιωάννη Δετοράκη[12] στην παράσταση έλαβε μέρος ο Νικόλαος Σαουνάτσος. Επίσης ο Ι. Δετοράκης αναφέρει ότι η Φιλόπτωχος Εταιρία ανέβασε και τα έργα: «Ερνάνης» και «Μαρία Τυδορίς» του Βίκτωρος Ουγκώ, και «Οι δύο Φόσκαροι» του λόρδου Βύρωνα. Ως βασικούς ερμηνευτές του θιάσου της Εταιρίας αναφέρει τον αδελφό του Νικόλαο Δετοράκη, τον καθηγητή μαθηματικών Νικόλαο Κ. Σωτήρχο, τον Μιχαήλ Αετό, τον Ιωάννη Παπαδάκη, τον Κωνσταντίνο Βιτσικουνάκη, τον Γεώργιο Λεντζάκη, τον Εμμανουήλ Χ. Πενθερουδάκη, τον Νικόλαο Κορωνάκη και τον υπάλληλο του Αγγλικού Τηλεγραφείου Σωτηράκη Φραγκόπουλο, τον οποίο χαρακτηρίζει σπουδαῖον κωμικόν.

Δωρεές και λαχεία

Άλλοι τρόποι για να συγκεντρωθούν χρήματα για επιτέλεση των σκοπών της Εταιρίας, ήταν οι δωρεές και η «εκκύβευσις» λαχείων.

Για τις δωρεές προς την Εταιρία δεν έχουμε πολλές πληροφορίες ούτε κατάλογο των δωρεών και των δωρητών. Υπάρχουν μόνο λίγες αναφορές στον τύπο της εποχής, τις οποίες και δημοσιεύουμε εδώ:

·       Ανώνυμος  δύο λίρες Τουρκίας, που αντιστοιχούν 214 γρόσια.

Μια δωρεά στην Εταιρία.

·       Τακτικά μέλη της Εταιρίας 776 γρόσια.

·       Η Ελένη Πασχἀλη έναν καναπέ και 12 καθίσματα καρυδένια.

·       Ο Θεόδωρος Τριφύλλης[13] τρία εικοσόφραγκα, που αντιστοιχούν 321 γρόσια.

·       Ο Ιω. Ξηράς ένα εικοσόφραγκο που αντιστοιχεί με 107 γρόσια.

·       Ο Πέτρος Vasel μία λίρα Τουρκίας που αντιστοιχεί με 107 γρόσια[14].

Στις 20 Δεκεμβρίου δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Ίδη» Κανονισμός Λαχείου της Φιλοπτώχου Εταιρίας Ρεθύμνης με 15 άρθρα, όπου περιγράφεται λεπτομερώς η διαδικασία «εκκύβευσης» του λαχείου. Φαίνεται ότι ενόψει των εορτών πραγματοποιήθηκε λαχειοφόρος αγορά, αλλά δεν έχουμε περισσότερες πληροφορίες. Ο κανονισμός του λαχείου δημοσιεύεται σε παράρτημα στο τέλος του άρθρου αυτού.

Δίπλωμα και σφραγίδα

Το Δίπλωμα

Το δίπλωμα ανακήρυξης του
Αλέξανδρου Καραθεοδωρή σε επίτιμο μέλος.

Τα σωματεία εκείνης της εποχής απένεμαν «τιμής ένεκεν» σε διακεκριμένα πρόσωπα τιμητικά διπλώματα με τα οποία ανακήρυσσαν τα πρόσωπα αυτά επίτιμα μέλη του σωματείου. Τέτοια παραδείγματα μας είναι γνωστά στο Ρέθυμνο από τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Ρεθύμνης και τον Γυμναστικό Σύλλογο Ρεθύμνης. Τώρα με το παρόν δημοσίευμα προστίθεται σ’ αυτά και το δίπλωμα της Φιλοπτώχου Εταιρίας Ρεθύμνης. Έχουν εντοπιστεί δύο διπλώματα της Εταιρίας, τα οποία έχουν απονεμηθεί και τα δύο σε εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής εκείνης. Το ένα φέρει ημερομηνία 22-12-1888[15] και έχει απονεμηθεί στον Στέφανο Σκουλούδη, τραπεζίτη και πολιτικό με Ρεθεμνιὠτικη καταγωγή[16]. Το άλλο έχει απονεμηθεί στον Αλέξανδρο Καραθεοδωρή πασά, πρώτο χριστιανό διοικητή Κρήτης[17] και αργότερα Ηγεμόνα της Σάμου. Φέρει ημερομηνία 15-2-1889 και φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών[18].

Η Σφραγίδα

Κάνουμε ειδική αναφορά στη σφραγίδα της Εταιρίας επειδή είναι εντυπωσιακή. Πρέπει να είναι η μεγαλύτερη και ωραιότερη σφραγίδα της εποχής.

Η Σφραγίδα της Εταιρίας.

Στο άρθρο 29 του καταστατικού προβλέπεται το σχήμα και η παράσταση της σφραγίδας της Εταιρίας. Περιφερειακά φέρει τον τίτλο της Εταιρίας και στο κέντρο έχει σταυρό που περιβάλλεται από τη φράση «Ο ελεών πτωχόν δανείζει Θεόν»[19].

Ίχνη της Εταιρίας βρίσκομε μέχρι την άνοιξη του 1889. Έκτοτε υπάρχει σιγή η οποία οφείλεται είτε στην απαγόρευση λειτουργίας της λόγω του στρατιωτικού νόμου που επιβλήθηκε το 1889, είτε στην απουσία εφημερίδων που έκλεισαν για τον ίδιο λόγο.

Τον Νοέμβριο του 1900, υπό το καθεστώς της Κρητικής Πολιτείας, ιδρύεται νέο φιλανθρωπικό σωματείο, ως τμήμα του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνης και πρόεδρός του εκλέγεται η Ιουλία Πετυχάκη, σύζυγος του Κωνσταντίνου Πετυχἀκη προέδρου του Φιλεκπαιδευτικού Συλόγου[20].

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

 

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ

ΤΗΣΦΙΛΟΠΤΩΧΟΥ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α΄.

Ἵδρυσις και σκοπός τῆς ἑταιρίας

 

Ἄρθρ. 1. Συνιστᾶται ἐν Ρεθύμνῃ ἑταιρία ὑπό τήν ἐπωνυμίαν «Φιλόπτωχος ἑταιρία Ρεθύμνης».

Ἄρθρ. 2. Σκοπός τῆς ἑταιρίας εἶνε:

Α΄. Ἡ περίθαλψις καί ἀνακούφισις τῶν ὁμο­λογουμένως ἐνδεῶν τοῦ τμήματος Ρεθύμνης, διά παροχῆς χρηματικῶν βοηθημάτων, ἐνδυμάτων, ἰατρικῆς συνδρομῆς, φαρμάκων, κ.λπ. Εἰς τούς ἐνδεεῖς περιλαμνάνονται, έκτός τῶν ἀπολύτως τῶν πρός τό ζῆν στερουμένων, καί πάντες οἱ πάσχοντες καί προβεβηκότες τήν ἡλικίαν, οἱ στε­ρούμενοι ἐκ τούτου παντός ὑλικοῦ πρός συντήρησιν πόρου.

Β΄. Ἡ περίθαλψις καί ἀνακούφισις θά παρέ­χηται τοῖς μέν ἐν τῇ πόλει, εἰς ὅσους δι’ αἰτήσεών των πρός τόν πρόεδρον, ἡ ἑταιρία συμρώνως τῷ 2 ἄρθρῳ τοῦ κανονισμοῦ της ἤθελε θεωρήσῃ χρήζοντας βοηθείας, τοῖς δέ ἐν ταῖς ἐπαρχίας, εἰς ὅσους ἤθελεν ὑποδείξῃ, ὁ οἰκεῖος δή­μαρχος δι’ ἐκθέσεώς του πρός τήν ἑταιρίαν.

Γ΄. Ἡ παροχή μικρῶν βοηθημάτων εἰς ἀλλοδαπούς πτωχούς στερουμένους τῶν ἀπαιτουμένων πρός άναχώρησιν.

Δ΄. Ἡ παροχή βοηθημάτων κατά τό ἐφικτόν τῇ ἑταιρίᾳ, ἀναλόγως τῶν ἑκάστοτε πόρων της, εἰς κοράσια πτωχῶν οἰκογενειῶν πρός ἀποκατάστασίν των.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β΄.

Μέλη τῆς ἑταιρίας.

Ἄρθρ. 3. Ἡ ἑταιρία σύγκειται ἐκ τακτικῶν καί ἐπιτίμων μελῶν.

Ἄρθρ. 4. Τακτικά μέλη εἰσίν.

Α΄. Οἱ ἱδρυταί.

Β΄. Πᾶς ὅστις διά προτάσεως ἑνός, καί πα­ραδοχῆς ταύτης διά μυστικῆς ψηφοφορίας κατά πλειονοψηφίαν τῶν ἐν ταῖς συνεδρίαις τῆς ἑται­ρίας παρευρισκομένων μελῶν, ἤθελε γείνῃ δεκτός.

Ἄρθρ. 5. Ἐπίτιμα μέλη εἰσίν.

Α΄. Οἱ ἐν Κρήτῃ καί τῇ ἀλλοδαπῇ κατέχοντες διακεκριμένην τινά θέσιν.

Β΄. Οἱ ἐν τῷ ἐξωτερικῷ ἐπίτιμοι πρόεδροι, οἵτινες διά τῆς διακεκριμένης θέσεώς των θά περιποιῶσι τιμήν τῇ ἑταιρίᾳ.

Γ΄. Οἱ ὁμογενεῖς, οἱ δυνάμενοι ἡθικῶς τε καί ὑλικῶς νά φανῶσιν ὠφέλιμοι τῇ ἑταιρίᾳ.

Δ΄. Αἱ ἐν Κρήτῃ καί  τῇ ἀλλοδαπῇ Κυρίαι.

Ἄρθρ. 6. Ἡ ἐκλογή τῶν ἐπιτίμων μελῶν γί­νεται τῇ προτάσει δύο μελῶν, διά μυστικῆς ψηφοφορίας, καί πλειονοψηφίας τῶν παρευρίσκομένων έν τῇ συνεδρίᾳ μελῶν.

Ἄρθρ. 7. Πᾶν τακτικόν μέλος, όφείλει νά καταβάλῃ  ἐφ’ ἅπαξ εἰς τό ταμεῖον τῆς ἑταιρίας καί ἅμα τῇ ἐκλογῇ του ἥμισυ ἀργυροῦν μετζήτιον^. Τακτικῶς δέ κατά μῆνα ποσόν οὐχί ἔλαττον τῶν πέντε γροσίων, ἀνώτερον δέ τούτου, ὅσον βούλεται.

Ἄρθρ. 8. Πᾶν μέλος καθυστερῆσαν τήν μηνιαίαν αὐτοῦ συνδρομήν ἐπί 4 μῆνας, διαγράφεται τοῦ καταλόγου τῶν μελῶν τῆς ἑταιρίας τῇ ἀποφάσει τοῦ συμβουλίου^. ὁμοίως πᾶν μέλος ἐπε­δεῖξαν ἀμέλειαν εἰς τήν ἐκπλήρωσιν τῶν λοιπῶν ὑποχρεώσεών του, ἤ μή ἐμπρέπουσαν διαγωγήν, δύναται ν’ ἀποβληθῇ δι’ ἀποφάσεως τῶν 3/4 τῶν ἐν ἀπαρτίᾳ μελῶν τῆς ἑταιρίας.

Ἄρθρ. 9. Τά ἐπίτιμα μέλη δέν ἔχουσι δι­καίωμα ψήφου, παρευρισκόμενα ὅμως ἐν ταῖς συνεδρίαις τῆς ἑταιρίας, δύνανται νά λαμβάνωσι τον λόγον και ἐκθέτωσι τήν γνώμην των ἐπί παντός ζητήματος.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄.

 

Ἀρχαί τῆς ἑταιρίας.

Ἄρθρ. 10. Ἡ ἑταιρία ἐκλέγει κατά πενταε­τίαν τάς ἀρχάς της, ἀποτελουμένας: ἐξ ἑνός προ­έδρου, ἑνός ἀντιπροέδρου, δύο συμβούλων, δύο γραμματέων γενικοῦ καί εἰδικοῦ, ἑνός ἀποταμιευτοῦ, ἑνός ταμίου καί ἑνός ἐπόπτου ἐλεγκτοῦ.

Ἄρθρ. 11. Ὁ πρόεδρος ἐκππροσωπεῖ τήν ἑται­ρίαν εἰς ἁπάσας τάς σχέσεις αὐτῆς, συγκαλεῖ τό συμβούλιον καί τήν ἑταιρίαν εἰς συνεδρίας και προεδρεύει αὐτῶν^.  ἐν ἰσοψηφία δέ έν τῷ συμβουλίῳ ἔχει τήν νικῶσαν ψῆφον. Κατ’ ἔτος ὑποχρεοῦται νά ὑποβάλῃ τῇ ἑταιρίᾳ ἀκριβές αὐτῆς καταστατικόν.

Ἄρθρ. 12. Ὁ ἀντιπρόεδρος καθῆκον ἔχει ν’ ἀναπληροῖ τὀν πρόεδρον κωλυόμενον.

Ἄρθρ. 13. Τό συμβούλιον ἐνεργεῖ κατά τήν ἀπουσίαν τῆς ἑταιρίας ὅ,τι τά συμφέροντα αὐτῆς ἤθελον ἀπαιτήσῃ, συνεδριάζον τακτικῶς μέν κατά δεκαπενθημερίαν, ἐκτάκτως δέ ὁσάκις ἤθελε κληθῇ ὑπό τοῦ προέδρου. Τά πεπραγμένα ὑπό τοῦ συμβουλίου ἀνακοινοῦνται τῇ ἑταιρίᾳ διά τοῦ προέδρου κατά τάς συνεδρίας αὐτῆς.

Ἄρθρ. 14. Οἱ γραμματεῖς ἐξ ὑπαμοιβῆς κρατοῦσι τήν ἀλληλογραφίαν, συντάττουσι τά πρακτικά τῶν συνεδριῶν τῆς ἑταιρίας καί τοῦ συμβουλίου, φυλάττουσι τά ἀρχεῖα καί τήν σφραγί­δα τῆς ἑταιρίας, καί προσυπογράφουσι μετά τοῦ προέδρου εἰς πάντα τά ἐξερχόμενα ἔγγραφα.

Ἄρθρ.15. Ὁ Ταμίας, ὑποχρεούμενος εἰς ἀξιόχρεων ἐγγύησιν, καί ὑπεύθυνος ὥν δι’ ἅπαν­τα τά ἐμπεπιστευμένα αὐτῷ χρήματα, ἐνεργεῖ τάς εἰσπράξεις καί πληρωμάς τῆς ἑταιρίας, κρατῶν τά ἐπί τούτῳ βιβλία. Διά πᾶσαν εἴσπραξιν ὀφείλει νά δίδῃ ἀπόδειξιν ἐκ διπλοτύπου ἐκκοπτομένην, οὗ τό στέλεχος δέον νά κρατῆται κατά τάξιν, διά την ἑκάστοτε ἐξέλεγξιν τῆς καταστάσεως τοῦ ταμείου. Τάς δέ πληρωμάς ὀφεί­λει νά ἐνεργῇ ἐπί τῇ βάσει χρηματικῶν ἐνταλμάτων ἐκδιδομένων καί ὑπογεγραμμένων ὑπό τοῦ προέδρου κατ’ ἀπόφασιν τοῦ συμβουλίου.

Ἄρθρ. 16. Ὁ ἀποταμιευτής ὀφείλει νά λαμβάνῃ καί φυλάττῃ ἅπαντα τά δωρούυιενα τῇ ἑταιρίᾳ ἐκτός χρημάτων.

Ἄρθρ. 17. Ὁ έπόπτης ἐλεγκτής καθῆκον ἔχει νά ἐπιτηρῇ τόν τε ταμίαν καί ἀποταμιευτήν, ἐξελέγχων αὐτούς καθ’ ἑξαμηνίαν, ἤ καί ὁποτε­δήποτε ἤθελε κρίνῃ τοῦτο ἀνα γκαῖον, καί ὑποβάλλων ἀκριβῆ περί τούτου ἔκθεσιν τῷ προέδρῳ.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ΄.

Περί συνεδριῶν τῆς ἑταιρίας.

Ἄρθρ. 18. Ἡ ἑταιρία συνεδριάζει τακτικῶς μέν δωδεκάκις τοῦ ἔτους κατά τήν πρώτην ἑκάστου μηνός, είς τήν ἐπί τούτῳ ὁρισθεῖσαν αἴθουσαν τῶν συνεδριῶν, ἐκτάκτως δέ, ἀνάγκης παρουσιασθείσης, κατ' ἀπόφασιν τοῦ συμβουλίου.

Ἄρθρ. 19. Ἡμερησία διάταξις ἑκάστης τακ­τικῆς συνεδρίας εἶνε:

Α΄. Ἡ ἀνἀγνωσις καί ἐπικύρωσις τῶν πρακτικῶν τῆς προηγουμένης συνεδριάσεως.

Β΄. Ἡ ἀνάγνωσις τῆς ἀλληλογραφίας.

Γ΄ . Ἡ ὑποβολή προτάσεων περί ἐκλογῆς μελών.

Δ΄. Ἡ ἀνακήρυξις εὐεργετῶν.

Ἄρθρ. 20. Αἱ γενικαί τῆς ἑταιρίας συνεδριάσεις λογίζονται πλήρεις ὅταν παοευρίσκωνται τά ἡμίση τῶν τακτικῶν μελῶν τῆς ἑταιρίας. Ἐάν ὅμως καί μετά δευτέραν πρόσκλησιν  δέν παρευρεθῶσι τά μέλη ταῦτα, εἰς τήν τρίτην τά παρευρεθησόμενα θεωροῦνται ὡς ἐν ἀπαρτίᾳ ὅσα καί ἄν ὦσιν.

Ἄρθρ. 21. Τήν τάξιν ἐν ταῖς συνεδρίαις διευθύνει ὁ ποόεδρος, δίδων τόν λόγον ἤ ἀφαιρῶν αὐτόν ἀπό τῶν παρεκτρεπομένων, ὁρίζων τάς ἀπωτέρω προτάσεις καί θέτων τά ζητήματα εἰς ψηφοφορίαν.

Ἄρθρ. 22. Ἐν περιπτώσει ἰσοψηφίας πᾶσα πρότασις καταπίπτει.

Ἄρθρ. 23. Προτάσεις ἀπορριφθεῖσαι δέν ὑποβάλλονται πλέον κατά τήν αὐτήν περίοδον.

Ἄρθρ. 24. Ἐν ταῖς συνεδρίαις ἀπαγορεύεται ἐν γένει πᾶσα θρησκευτική καί πολιτική συζήτησις.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε΄.

Πόροι και δαπάναι τῆς ἐταιρίας.

Ἄρθρ. 25. Οἱ πόροι τῆς ἑταιρίας σύγκεινται: α΄) ἐκ τῆς μηνιαίας τῶν τακτικῶν μελῶν συνδρομῆς. β΄) ἐκ τοῦ δικαιώματος τῆς ἐγγραφῆς. γ΄) ἐκ προσφορῶν χρηματικῶν καί μή τῶν δωρητών καί εὐεργετῶν. δ΄) ἐκ κληροδοτημάτων φιλογενῶν καί φιλόπτωχων ἀνδρῶν καί γυναικῶν. ε΄) ἐκ βοηθημάτων τῶν ἄλλων συλλόγων καί ἀδελφοτήτων. ς΄) ἐκ τοῦ καθαροῦ προϊόντος θεατρικῶν παραστάσεων, ἐκκυβεύσεως λαχείων καί ἐκ παντός ἐν γένει τρόπου, ὅν ἤθελε κρίνῃ κατάλληλον πρός τοῦτο ἡ ἑταιρία.

Ἄρθρ. 26. Αἱ δωρεαί καί τά κληροδοτήμα­τα τά προσφερόμενα τῇ ἑταιρίᾳ, θά δαπανώνται ὡσαύτως ἀποκλειστικῶς καί μόνον ὑπέρ τῶν πτωγῶν.

Ἄρθρ. 27. Τό περίσσευμα τῆς περιουσίας τῆς εταιρίας, τό μετά τήν ἀφαίρεσιν τῆς ἐτησίας ὑπέρ τῶν πτωχῶν δαπάνης, θά κατατίθηται ἐντό­κως παρά τινι τραπέζῃ, ἤ θά δανείζηται εἰς ἰδιώτας ἐμπόρους και μη, ἀσφαλιζόμενον προσηκόντως.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ΄.

 

Γενικαί Διατάξεις.

Ἄρθρ. 28. Ἡ ἑταιρία ἀναγράφει δωρητάς τούς προσφέροντας ἄνω τῶν τριακοσίων γροσίων, εὐεργέτας δέ τούς πλέον τῶν ἑξακοσίων γροσίων προ­σφέροντας, ἤ ἄλλως πως συντελοῦντας εἰς τήν κραταίωσιν καί προαγωγήν τῆς ἑταιρίας. Τά ὀ­νόματα τῶν εὐεργετῶν ἀναγράφονται ἐν ἰδιαιτέρῳ πίνακι, ἠρτημένῳ ἐν τῇ αἰθούσῃ τῆς ἑταιρίας.

Ἄρθρ. 29. Ἡ ἑταιρία ἔχει σφραγῖδα ἐντός μέν αὐτῆς φέρουσαν Σταυρόν μετά τοῦ ρητοῦ: «Ὁ ἐλεῶν πτωχόν δανείζει θεόν», κύκλῳ δέ τό: Φιλόπτωχος Ἑταιρία Ρεθύμνης.

Ἄρθρ. 30. Ἐπέτειος πανήγυρις τῆς ἑταιρίας ὁρίζεται ἡ ἡμέρα τῆς ἱδρύσεως αὐτῆς ἕκτη Αὐγούστου, ἡμέρα τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ἄρθρον ἀκροτελεύτιον. Ὁ παρών κανονισμός ἰσχύει έπί πενταετίαν, ἀπό τῆς χρονολογίας αὐ­τοῦ, δύναται δέ ν' ἀναθεωρηθῇ ὑπό τῆς ἑταιρίας μετά πενταετίαν, ἐάν τά τρία τέταρτα ¾ τῶν μελῶν αἰτήσωσι τοῦτο.

Συνεζητήθη καί ἐπεκυρώθη ἐν συνεδριάσει τῶν ἱδρυτῶν, γενομένῃ ἐν Ρεθύμνῃ τῇ ἑβδόμῃ Αὐγούστου τοῦ χιλιοστοῦ ὀκτακοσιοστοῦ ὀγδόου ἔτους.

7 Αυγούστου 1888

 

Τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρίσς.

Οἱ Ἱδρυταί

Κ. Καλοκαιρινός – Β. Μανουσάκής – Γρ. Σιγα­νός – Γρ. Μ. Ἀγγελιδάκης –Εμμ. Γ. Μανουσάκης – Μ. Ἀετός – 

Ζ. Δ. Μαρούλης – Μιχ. Παπαδάκης –

Θ. Ε. Σαουνάτσος – Ε. Καφφάτος – Ν. Κορωνάκης.

 

Ἐπικυροῦται τό ἀκριβές τῆς ἀντιγραφῆς

Ἐν Χανίοις τῇ 8ῃ Σεπτεμβρίου 1888

Ὁ παρά τῷ Γραφείῳ τῆς Γενικῆς Διοικήσεως

Γραμματεύς

Σ. Α. Παρασυράκης

 

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

 

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΑΧΕΙΟΥ

ΤΗΣ ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΥ ΕΤΕΙΡΙΑΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ

 

Ἡ Φιλόπτωχος Ἑταιρία Ρεθύμνης συμφώνως τῷ 25 ἄρθρῳ τοῦ καταστατικοῦ αὐτῆς ἀποφασίζει.

Ἄρθρ. 1^ον: Συνιστᾷ λαχεῖον ἡ ἐκκύβευσις τοῦ ὁποίου θά ἐνεργῆται μετά τήν λῆξιν τῆς διαρκείας ἑκάστης περιόδου, ἥτις ὁρίζεται ἑξάμηνος.

Ἄρθρ. 2^ον: Ὁ ἀριθμός τῶν γραμματίων κάτ’ αὔξοντα ἀριθμόν ἑκάστης τῶν δύω κατ’ ἔτος περιόδων, ἔσται πέντε χιλιάδων ἀριθ. 5000.
Ἄρθρ. 3^ον: Τά γραμμάτια, ἡ τιμή ἑκάστου τῶν ὁποίων ὁρίζεται εἰς γρόσια πέντε ἀριθμ. 5, ἐκδίδονται ὑπό τοῦ προεδρείου τοῦ σωματείου, ἐκτυπούμενα κατά τρόπον ἀσφαλίζοντα τήν γνησιότητα^. φέρουσιν αὔξοντα ἀριθμόν τόν ἀριθμόν τῆς σειράς, τήν ἡμέραν τῆς ἐκκυβεύσεως, σύντομον περίληψιν τῶν ὅρων τοῦ παρόντος, ἐπιγραφήν: Φιλόπτωχος Ἑταιρία Ρεθύμνης, τήν σφραγίδα τοῦ σωματείου καί τήν ὑπογραφήν τοῦ προέδρου καί τοῦ ἑνός τῶν γραμματέων. Γραμμάτιον μή φέρον τάς ρηθείσας διακρίσεις, δέν ἀπολαμβάνει τήν τυχόν κληρωθεὶσαν αὐτῷ ἀμοιβήν.

Ἄρθρ. 4^ον: Ὁ ἀριθμός τῆς πωλήσεως τῶν γραμματίων ἑκάστης περιόδου ἔσται ἀόριστος, μή ὑπερβαίνων τόν ἀνωτέρω ἀριθμόν τῶν 5000.

Ἄρθρ. 5^ον: Δέκα καί πέντε ἡμέρας πρό τῆς λήξεως ἑκάστης περιόδου, οἱ πωληταί γραμματίων υποχρεούνται νά ἐπιστρέφωσι τά μή πωληθέντα εἰς τό προεδρεῖον τοῦ σωματείου. Παρελθούσης τῆς προθεσμίας ταύτης, ἅπαντες οἱ κάτοχοι γραμματίων θεωροῦνται ὑποχρεωτικῶς κύριοι τούτων.

Ἄρθρ. 6^ον: Ἡ διαχείρησις τῶν γραμματίων τοῦ περί οὗ πρόκειται λαχείου, ἀνατίθεται τῷ προεδρείῳ τοῦ σωματείου.

Ἄρθρ. 7^ον: Ἡ ἐκκύβευσις θά λαμβάνῃ χώραν τήν πρώτην Κυριακήν μετά τήν λῆξιν ἑκάστης ἑξαμήνου περιόδου.

Ἄρθρ. 8^ον: Οἱ εἰς ἑκάστην ἐκκύβευσιν κερδίζοντες ἀριθμοί ὁρίζονται εἰς δέκα ἀριθμ· 10.

Ἄρθρ. 9^ον: Οἱ ἐκ τῆς κληρωτίδος κατά την ἐκκύβευσιν ἐξαγόμενοι ἀριθμοί κερδίζουσι τό ἕν τέταρτον τῆς καθαρᾶς προσόδου κατά τήν ἑξῆς σειράν:

·       Ὁ πρῶτος το ἥμισυ ½ τοῦ ἑνός τετάρτου ¼.

·       Ὁ δεύτερος τό ἕν τρίτον ⅓ τοῦ ὑπολοίπου.

·       Ὁ τρίτος τό τέταρτον ¼ τοῦ νέου.ὑπολοίπου.

·       Καί οἱ λοιποί 7 κατ’ ἰσομοιρίαν τό τελευταῖον ὑπόλοιπον.

Ἄρθρ. 10^ον: Αἱ ἀμοιβαί πληρώνονται είς τρέχον νόμισμα, ἐπί προσαγωγῇ τοῦ σχετικοῦ γραμματίου τοῦ κερδίσαντος ἀριθμοῦ ἐντός τεσσάρων μηνῶν ἀπό τῆς κληρώσεως. Παρελθούσης τῆς προθεσμίας ταύτης, αἱ κληρωθεῖσαι ἀμοιβαί παραγράφονται ἀμετακλήτως πρός ὄφελος τῆς Ἑταιρίας.

Ἄρθρ. 11^ον: Ἐπιτροπή ἀποτελουμένη ἐκ τοῦ προέδρου τοῦ Συμβουλίου, καί τῶν γραμματέων τοῦ σωματείου, τοῦ δημάρχου τῆς πόλεως καί τοῦ προέδρου τῶν ἐνταῦθα πρωτοδικῶν, συνερχομένη ἐν καιρῷ παρασκευάζει τους κλήρους τῶν πωληθέντων γραμματίων καί ἐναποθέτει αὐτούς είς τήν ἐπί τούτῳ κάλπην, ένεργοῦσα ἀμέσως τήν ἐκκύβευσιν.

Ἄρθρ. 12^ον: Ἡ ἐκκύβευσις γίνεται ἐξάγοντος τοῦ προέδρου τοῦ σωματείου ἐκ τῆς κάλπης, ἀνά ἕνα, δέκα τῶν ἐν αὐτῇ κλήρων, οὕτως ὥστε να τηρῆται ἡ ἀριθμητική σειρά  τῆς ἐξαγωγῆς ἑκάστου, μεθ’ ὅ συντάσσεται πρακτικόν ὅπερ ὑπογράφει ἡ ἀνωτέρω ἐπιτροπή.

Ἄρθρ. 13^ον: Κατά τήν ἐκκύβευσιν ἔχουσι τό δικαίωμα νά παρευρίσκωνται, ἐκτός τῶν τακτικῶν καί·έπιτίμων μελῶν, καί ὅσοι ἄλλοι τῶν πολιτῶν καί τῶν ἐνταῦθα παρεπιδημούντων ἐπιθυμοῦσι.

Ἄρθρ. 14^ον: Ἡ ἡμερα τῆς ἐκκυβεύσεως καθώς καθώς καί οἱ κερδίζοντες ἀριθμοί, δημοσιεύονται διά τῶν ὑπαρχόντων ἐν τῇ ἡμετέρα πόλει δημοσιογραφικών φύλλων.

Ἄρθρον ἀκροτελεύτιον: Ἡ ἰσχύς τοῦ παρόντος ἄρχεται ἀπό τῆς ἐκδόσεως τῶν σχετικῶν γραμματίων.

 

Ἐν Ρεθύμνῃ τῇ 12 Δεκεμβρίου 1888

 

Ὁ ἀντιπρόεδρος                                              Οἱ Σύμβουλοι

Βασίλειος Μανουσάκης                                  Μιχ. Ἀετός

                                                                         Εμμ. Γ. Μανουσάκης

 

                                                                         Οἱ Γραμματεῖς

                                                                         Νικ. Α. Κορωνάκης

                                                                         Εύάγ. Λ. Καφφάτος

Ὅ,τι ἀκριβές ἀντίγραφον

Ἐν Ρεθύμνῃ αὐθημερον

Οἱ Γραμματεῖς

Νικ. Κορωνάκης

Εὐάγ. Καφφάτος

---

[1] Αναφέρω ενδεικτικά: Τον Φιλανθρωπικό Σύλλογο Χανίων το 1900 και την Φιλόπτωχο Αδελφότητα Ηρακλείου επίσης το 1900.

[2] Εφημερίδα «ΙΔΗ» φύλλα 10/4/1888 και 21 &28/5/1888.

[3] Λίγα χρόνια αργότερα, το 1892, το Παρθεναγωγείο μετεγκαταστάθηκε στο κτίριο βόρεια του ναού της Αγίας Βαρβάρας στο οποίο στεγαζόταν μέχρι πριν λίγα χρόνια η Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνης.

[4] Εφημερίδα «ΠΑΡΡΗΣΙΑ» φύλλο της 7/5/1888.

[5] Γιός του Μιχαήλ Ι. Τσουδερού (1817-1887) γενικού αρχηγού της επαρχίας Αγίου Βασιλείου στην μεγάλη κρητική επανάσταση του 1866.

[6] Φύλλο της 17-9-1888.

[7] Ο Γ. Π. Εκκεκάκης αναφέρει ότι ήταν υπάλληλος Γαλλικής εταιρείας. Πιθανόν ήταν γιός του Γεωγίου Δ. Καλοκαιρινού, Υποπροξένου της Ελλάδος στο Ρέθυμνο.

[8] Η «Ίδη» είναι η εφημερίδα από την οποία αντλήσαμε πολλές πληροφορίες για το παρόν άρθρο. Συντάκτης (εκδότης) ήταν ο δικηγόρος και βουλευτής Αμαρίου από τον Μέρωνα Χαράλαμπος Αρ. Καλοειδάς. Η επιστολή δεν φέρει ημερομηνία και δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 29-3-1889.

[9] Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε πού στεγαζόταν η Εταιρεία. Σε μια ανακοίνωση γενικής συνέλευσης του Οκτώβρη του 1888 αναφέρεται ότι στεγάζεται προσωρινά στο σπίτι του Εμμ. Γ. Πανουσάκη, που βρίσκεται στη συνοικία Τσίτσο, η οποία ήταν η περιοχή της Μητρόπολης.

[10] Φύλλο 148/9-11-1888.

[11] Ίδη φ. 32/10-12-1888 και Παρρησία φ. 152/14-12-1888.

[12] Ο Ιωάννης Κ. Δετοράκης (1874-1954) ήταν έμπορος και έγραψε σε συνέχειες στις εφημερίδες του Ρεθύμνου τις «Αναμνήσεις από το παλαιόν Ρεθυμνον» όπου υπάρχουν πολλές πληροφορίες για το Ρέθυμνο του 19^ου και των αρχών του 20^ου αιώνα.

[13] Ο Θεόδωρος Τριφύλλης ήταν ο πλουσιότερος Ρεθεμνιώτης εκείνης της εποχής.

[14] Το Γαλλικό εικοσόφραγκο και η Τουρκική λίρα ήταν χρυσά νομίσματα που αντιστοιχούσαν σε 107 γρόσια το καθένα.

[15] Υπάρχει στο αρχείο του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (Ε.Λ.Ι.Α.).

[16] Διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας τα έτη 1915-1917.

[17] Διετέλεσε Γενικός Διοικητής Κρήτης το 1878 και το 1895.

[18] Ευχαριστώ θερμά τον φίλο κ. Κώστα Τσικνάκη που είχε την καλοσύνη να μου στείλει σε ψηφιακή μορφή το δίπλωμα, τον κανονισμό καθώς και άλλα τεκμήρια.

[19] Το πρωτότυπο (μήτρα) της σφραγίδας φυλάσσεται στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνης. Ο αείμνηστος καθηγητής Θεοχάρης Δετοράκης έχει περιλάβει τη σφραγίδα στο βιβλίο του Σφραγίδες Κρητικής Ελευθερίας, Ηράκλειο 1998, σελ. 160.

[20] Εφημ. Αναγέννησις 11-11-1900.

(Δημοσιεύθηκε στην εφημ. Ρεθεμνος την 20-7-2024).