Η ΚΑΤΟΧΙΚΗ ΚΕΡΚΙΔΑ ΤΗΣ ΣΟΧΩΡΑΣ

 Γιάννη Ζ. Παπιομύτογλου

Η ΚΑΤΟΧΙΚΗ ΚΕΡΚΙΔΑ ΤΗΣ ΣΟΧΩΡΑΣ

 Η περιοχή που βρίσκεται σήμερα το γήπεδο της Σοχώρας ήταν ανέκαθεν μια αδόμητη ελεύθερη έκταση. Άλλωστε και το όνομα «Σοχώρα» υποδηλώνει ακριβώς τον χαρακτήρα αυτής της έκτασης.

Είχε από παλιά μιαν ανεμπόδιστη επαφή με τη θάλασσα από τα δυτικά. Σε σχέδιο του Fr. Basilicata του 1618 (Εικ.1) βλέπουμε μιαν αδόμητη λωρίδα στα δυτικά της πόλης. 

Πολύ αργότερα σε φωτογραφία του 1900 (Εικ. 2) βλέπουμε ότι η πρόσβαση προς τη θάλασσα είναι ελεύθερη και ότι νότια έχουν χτιστεί οι Στρατώνες (@1850), που κακώς αναφέρονται ως "Ρωσικοί", αφού χτίστηκαν πολύ πριν έρθουν οι Ρώσοι στο Ρέθυμνο, και βόρεια η Νομαρχία (@1865). Η πλατεία της Σοχώρας εκείνη την εποχή ονομαζόταν πλατεία Σκρυδλώφ και χρησιμοποιούνταν για διάφορες τελετές και ως πεδίο ασκήσεων των στρατιωτών, που στεγάζονταν στο παρακείμενο μεγαλοπρεπές κτίριο των Στρατώνων.

Σε αεροφωτογραφία του 1940 (Εικ.3), δηλαδή λίγο πριν τη Μάχη της Κρήτης και τον βομβαρδισμό του Ρεθύμνου, βλέπουμε ότι δεν έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα. Η πλατεία είναι ανοιχτή και μόνο από δυτικά και νότια έχει χτιστεί ένας χαμηλός τοίχος.Το 2013 είχα δημοσιεύσει ένα μικρό σημείωμα για το ίδιο θέμα, όμως ο πρόσφατος θάνατος ενός Σοχωριανού φίλου, που πέρασε απαρατήρητος λόγω κορωνοϊού, μου έδωσε την αφορμή και το κίνητρο να επανέλθω στο ίδιο θέμα. 

Αναφέρομαι στον Βαγγέλη Πατεράκη, που γεννήθηκε, μεγάλωσε, έζησε και πέθανε στην πλατεία της Σοχώρας. Επί πολλά χρόνια υπάλληλος της Αγροτικής Τράπεζας στο Ρέθυμνο και μετά τη συνταξιοδότησή του επίτροπος στην εκκλησία της Κυρίας των Αγγέλων. Άνθρωπος ακέραιος, με υποδειγματική στάση ζωής άφησε αγαθή μνήμη  στους επιγενόμενους. Θυμήθηκα όταν πριν από χρόνια έκανα μια έκθεση με φωτογραφίες της Κατοχής, μου έδωσε, μέσω του κοινού μας φίλου Γιώργη Ζουρμπάκη, μιαφωτογραφία σχετική με το θέμα που μας απασχολεί και η οποία δημοσιεύεται για πρώτη φορά εδώ (Εικ. 4). Στη φωτογραφία εικονίζονται δυο δωδεκάχρονα παιδιά, ανεβασμένα στην κορυφή της κατοχικής εξέδρας της Σοχώρας. Όπως με πληροφόρησε ο Γιώργος Ζουρμπάκης, αριστερά είναι ο Βαγγέλης Πατεράκης και δεξιά ο Στρατής Κλαδάκης επί χρόνια κουρέας στον Πλάτανο. Πίσω τους φαίνονται τα υπολείμματα του ανάγλυφου του μισητού Γερμανικού πουλιού.

Η κερκίδα σε όλη της την έκταση και με το «πουλί» άθικτο φαίνεται στη φωτογραφία (Εικ. 5) που διέσωσε μαζί με άλλες ο αείμνηστος γιατρός Νίκος Κοκονάς και τις παρέδωσε στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνης. Η φωτογραφία αυτή τραβήχτηκε από Γερμανό στρατιώτη και δείχνει Γερμανούς να παίζουν ποδόσφαιρο, και μερικά παιδιά να παρακολουθούν, ενώ στο βάθος φαίνονται τα χιονισμένα Λευκά Όρη.

Μια άλλη φωτογραφία (Εικ. 6) που δημοσίευσε ο Μανώλης Καρνιωτάκης το 2013 εικονίζει τρεις νέους Ρεθεμνιώτες στα ίδια σκαλάκια να παρακολουθούν κάποιον ποδοσφαιρικό αγώνα. Ο Μανώλης Καρνιωτάκης αναφέρει ότι πρόκειται για τον κουρέα Βασίλη Ψυχαράκη (αριστερά), τον ράφτη και αργότερα υπάλληλο της Αρχαιολογίας Κώστα Κυδωνάκη (μέση) και τον επιπλοποιό Ανδρέα Δρανδάκη (δεξιά). Ο επίσης Σοχωριανός παιδικός μου φίλος Νίκος Παπαδάκης μου ανέφερε ότι, κατά πάσα πιθανότητα, παρακολουθούν αγώνα του «Κεραυνού», αφού και οι τρεις τους ήταν φανατικοί Κεραυνίτες. Κατά τη Μάχη της Κρήτης οι Στρατώνες καταστράφηκαν από τους βομβαρδισμούς και στη συνέχεια κατά διάρκεια της Κατοχής οι Γερμανοί αγγάρεψαν τους Ρεθεμνιώτες και με τα πελέκια των Στρατώνων έχτισαν την κερκίδα, για την οποία γίνεται λόγος στο παρόν δημοσίευμα.

Μια άλλη κατοχική φωτογραφία (Εικ. 7) εικονίζει μέρος της κερκίδας κια του γερμανικού πουλιού.

Το "πουλί" καταστράφηκε από τους Ρεθεμνιώτες αμέσως μόλις έφυγαν οι Γερμανοί, ενώ η υπόλοιπη εξέδρα κατεδαφίστηκε γύρω στο 1960, προκειμένου να περάσει ο περιφερειακός δρόμος. Στη θέση της χτίστηκε νέα εξέδρα τη δεκαετία του 1960 που και αυτή με τη σειρά της κατεδαφίστηκε πριν μερικά χρόνια για να πάρει το γήπεδο τη μορφή που έχει σήμερα.

 (Δημοσιεύθηκε στην εφημ. Ρεθ. Νέα 8/1/2021)